Τῇ Η’ (8ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΠΑΤΑΠΙΟΥ.

Σελίδα 1 από 4

ΕΙΚΟΝΑ

ΠΑΤΑΠΙΟΣ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ἐγεννήθη εἰς τὰς Θήβας τῆς Αἰγύπτου, ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς, καὶ βαπτισθεὶς ἀνετράφη καὶ ἐπαιδεύθη ἐπιμελῶς τὰ ἱερὰ γράμματα· καὶ ὅσον ηὔξανεν εἰς τὴν σωματικὴν ἡλικίαν καὶ ἐμάνθανε τὴν φιλοσοφίαν, τοσούτῳ μᾶλλον προέκοπτεν εἰς τὴν ἀρετὴν καὶ ἐγίνετο εἰς τὴν ψυχὴν φιλοσοφώτερος, γνωρίζων τῶν προσκαίρων πραγμάτων τὸ ἄστατον. Ὅθεν πανσόφως ἀπαρνησάμενος πατρίδα, πλοῦτον καὶ συγγενεῖς καὶ πᾶσαν σαρκὸς ἡδυπάθειαν καὶ κοσμικὴν ματαιότητα, κατῴκησεν εἰς τὴν ἔρημον καὶ τόσον προέκοψεν εἰς τὴν ἡσυχίαν, ὥστε ἔλαμψεν εἰς τὰς ἀρετὰς ὡς φωστὴρ διαυγέσταστατος. Καὶ ἐπειδὴ δὲν ἦτο πρέπον ὁ λύχνος νὰ κρύπτεται ὑπὸ τὸν μόδιον, ἀλλὰ νὰ τεθῇ ἐπὶ τὴν λυχνίαν, καθὼς εἶπεν ὁ Κύριος, διὰ τοῦτο ὅσον ὁ Ὅσιος ἔφευγε τὸν ἀνθρώπινον ἔπαινον, τόσον ὁ Θεὸς τὸν ἐδόξαζε καὶ τὸν ἔκαμνε πανταχοῦ περιβόητον καὶ συνηθροίζοντο ἀπὸ τὰς χώρας καὶ πόλεις πολλοὶ εἰς αὐτὸν χάριν ὠφελείας καὶ βλέποντες τὴν ἄσκησιν αὐτοῦ, τὰ ἔνθεα κατορθώματα καὶ τὰ ἐξαίσια θαυμάσια, ἐθαύμαζον.

Βλέπων ὁ Ὅσιος τὸ ἄμετρον πλῆθος, ὅπερ συνήγετο ἐκεῖ καὶ τὴν τιμὴν τὴν ὁποίαν τοῦ ἔδιδον, ἀνεχώρησεν ἀπὸ τὴν ἔρημον ἡσύχως καὶ ἐπῆγεν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν· κατῴκησε δὲ εἰς τὰς Βλαχέρνας καὶ οὕτως ἔμεινε ξένος καὶ ἔρημος, διὰ νὰ φύγῃ τὸν ἀνθρώπινον ἔπαινον καὶ λησμονήσας τοὺς προτέρους ἀγῶνας ἐδίδετο εἰς περισσοτέραν σκληραγωγίαν καὶ ἄσκησιν, μὴ φροντίζων οὐδὲ ποσῶς διὰ τροφὰς καὶ ἐνδύματα, ἀλλὰ ἐμιμεῖτο τοὺς ἀσωμάτους Ἀγγέλους ἐν σώματι, προσευχόμενος εἰς τὸν Θεὸν νοερῶς καὶ τὸ ἄρρητον κάλλος ἐκεῖνο διηνεκῶς φανταζόμενος. Ὅθεν ἔχων τὴν θεωρίαν μὲ τὴν πρᾶξιν συνεζευγμένη ἔγινεν ὅλος μετέωρος καὶ ἀνέβαινεν εἰς τοὺς οὐρανοὺς μὲ τὸ πνεῦμα καὶ ἔβλεπε νοερῶς τὰς οὐρανίους Δυνάμεις, αἵτινες ὑμνοῦσιν ἀκαταπαύστως τὸν Κύριον. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ Θεὸς τὸν ἐδόξασε καὶ τοῦ ἔδωκε δύναμιν νὰ κάμνῃ θαυμάσια, ἀπὸ τὰ ὁποῖα νὰ γράψωμεν ὀλίγα εἰς πίστωσιν τῶν ἄλλων, διὰ νὰ ἐννοήσητε πόσα δύναται νὰ κατορθώσῃ ὅστις φυλάττει τὰ θεῖα προστάγματα.

Νέος τις πιστὸς καὶ εὐλαβὴς ἄνθρωπος ἦτο τυφλὸς ἐκ γενετῆς καὶ δὲν ἔβλεπεν οὐδόλως· ἀκούσας δὲ τὰς ἀρετὰς τοῦ Ὁσίου καὶ τὴν πολιτείαν αὐτοῦ τὴν θαυμάσιον, ἀπῆλθεν εἰς ἐκεῖνον χειραγωγούμενος μιμούμενος δὲ τὸν τυφλὸν τοῦ Εὐαγγελίου, ἐβόησε μὲ πολλὴν θερμότητα πρὸς τὸν Ὅσιον λέγων·

Ὑποσημειώσεις

[1] Ταῦτα ὅσα ἐνταῦθα ἀναφέρονται περὶ τοῦ Ὁσίου Παταπίου ἦσαν τὰ μόνα περὶ τούτου γνωστὰ μέχρι τῶν ἀρχῶν τοῦ αἰῶνος μας. Ἤδη ὅμως ἀρχομένου τοῦ παρόντος αἰῶνος εἰς Ἀσκητήριον ἐπὶ τῶν Γερανίων ὀρέων, κείμενον ἄνωθεν τοῦ Λουτρακίου καὶ ἔναντι τῆς Κορίνθου, γνωστὸν σήμερον ὡς Μονὴ τοῦ Ὁσίου Παταπίου, ἀνεκαλύφθη ἄθικτον ἀπὸ τὴν διαδρομὴν τῶν αἰώνων καὶ πνέον εὐωδίας ἀρρήτου τὸ πάνσεπτον τοῦ Ὁσίου τούτου Λείψανον. Τὸ ἀρχαῖον Ἀσκητήριον, τὸ ὁποῖον φαίνεται νὰ ἐτέθη εἰς λειτουργίαν κατὰ τὸν πρῶτον μετὰ τὴν ἅλωσιν αἰῶνα, ἀποτελεῖται κυρίως ἀπὸ ἕνα Ναΐδριον κτισμένον ἐντὸς σπηλαίου. Εἰς αὐτὸ καὶ ἐπὶ τοῦ Τέμπλου, ἀριστερὰ τῆς ὡραίας πύλης, εἰκονίζονται ὄρθιοι καὶ ὁλόσωμοι κατὰ σειρὰν ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν Νίκων ὁ Νέος «ὁ ἐν τῷ Ξηρῷ ὄρει ἀσκήσας», ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν Πατάπιος καὶ οὗτος ἐπιγραφόμενος «ὁ ἐν τῷ Ξηρῷ ὄρει ἀσκήσας», ἡ Οσία Μήτηρ ἡμῶν Ὑπομονὴ καὶ ἄλλοι.

Κατὰ τὸ ἔτος 1904 ἐλειτούργει ἐν αὐτῷ ὁ Ἱερεὺς Κωνσταντῖνος Σουσάνης, ὅστις, ἐπειδὴ ἦτο ὑψηλόσωμος καὶ ἐδυσκολεύετο νὰ ἐκτελῇ τὰ καθήκοντά του, λόγῳ τῆς χαμηλῆς ὀροφῆς τοῦ ἱεροῦ καὶ τῆς στενότητος αὐτοῦ, ἠθέλησε νὰ διανοίξῃ ὀλίγον τὸν χῶρον. Ἐνῷ ὅμως οἱ ἐκτελοῦντες τὴν ἐργασίαν ἔσκαπτον εἰς τὴν δυτικὴν πλευρὰν τοῦ Ναοῦ, ἔκπληκτοι ἀνεκάλυψαν κρύπτην ἐντὸς τῆς ὁποίας ἐφυλάσσετο, ἄθικτον, ὡς εἴπομεν, ἀναδίδον ἄρρητον εὐωδίαν, τὸ ἱερὸν καὶ πάνσεπτον Λείψανον τοῦ Ὁσίου Παταπίου, ἡ ταυτότης τοῦ ὁποίου ἐγνώσθη ἐκ δερματίνης μεμβράνης, ἥτις συνώδευε τοῦτο καὶ ἐπὶ τῆς ὁποίας ἦτο ἀναγεγραμμένον τὸ ὄνομα τοῦ Ὁσίου. Μετὰ τὴν ἀνεύρεσιν τοῦ Ἁγίου Λειψάνου πλεῖστα ὅσα θαύματα ἐτελέσθησαν καὶ τελοῦνται μέχρι σήμερον εἰς τοὺς μετὰ πίστεως προσερχομένους, διὸ καὶ συνεστήθη ἐκεῖ Γυναικεία Ἱερὰ Μονή, ἥτις καὶ λειτουργεῖ πρὸς δόξαν Θεοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου μέχρι τῆς σήμερον.

Ἡ ἐν τῷ Ἀσκητηρίῳ τῶν Γερανείων ἀνεύρεσις τοῦ χαριτοβρύτου Λειψάνου τοῦ Ἁγίου προκαλεῖ τὴν σκέψιν καὶ τὴν ἀπορίαν, ἐὰν ζῶν ὁ Ἅγιος ἀνεχώρησεν ἐκ τῶν Βλαχερνῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ ἐλθὼν εἰς τὰ Γεράνεια ἠγωνίσθη καὶ ἐτελεύτησεν ἐκεῖ ἢ μετὰ τὴν ὁσίαν του κοίμησιν διεκομίσθη εἰς Γεράνεια τὸ ἅγιον του Λείψανον ὑπὸ πιστῶν συνασκητῶν του ἢ καὶ μεταγενεστέρως, κατὰ τοὺς χρόνους τῆς δουλείας, ὑπὸ εὐσεβῶν Μοναχῶν, οἵτινες ἐγκατεστάθησαν καὶ ἠσκήτευσαν ἐκεῖ. Ὅλα εἶναι δυνατά. Ὁ Ἅγιος, φύσις ἀσκητική, εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνεχώρησεν ἀπὸ τὸ Βυζάντιον καὶ νὰ ἦλθε διὰ νὰ ἀγωνισθῇ ἐν ἡσυχίᾳ εἰς τὰ Γεράνεια. Ὁ Βίος του ἀφήνει περὶ τὸ τέλος κενόν, ἐκ τοῦ ὁποίου δύναταί τις νὰ εἰκάσῃ καὶ τοῦτο.

«Συνήχθησαν, λέγει, ὅλοι οἱ Ἀσκηταὶ καὶ ἔκλαιον τὴν αὐτοῦ ἀναχώρησιν». Ποῖοι ὅμως Ἀσκηταὶ θὰ συνηθροίζοντο εἰς Κωνσταντινούπολιν παρὰ τὸ πλευρὸν τοῦ ψυχορραγοῦντος Ἁγίου; Ἄραγε ἐννοεῖ μόνον τοὺς Μοναχοὺς τῆς Μονῆς του; Καὶ πῶς δὲν ἀναφέρονται οὐδόλως λαϊκοί, οὔτε κατὰ τὴν τελευτὴν οὔτε κατὰ τὸν ἐνταφιασμὸν τοῦ Ἁγίου; Πρᾶγμα τὸ ὁποῖον δὲν θὰ συνέβαινε βεβαίως, ἐὰν ὁ Ἅγιος ἐτελεύτα εἰς Κωνσταντινούπολιν, διότι θὰ συνήγετο ὅλος ὁ Κλῆρος καὶ ὁ λαὸς τῆς Πόλεως». «Τὸ δὲ Ἱερὸν καὶ πάνσεπτον Λείψανον ἐνεταφίασαν, λέγει, εἰς τὸν σεβάσμιον Ναὸν τοῦ Προδρόμου». Μήπως ὅμως ὁ Ναὸς αὐτὸς ἦτο ἐκεῖνος, εἰς τὸν ὁποῖον ἀνευρέθη τὸ Λείψανόν του εἰς τὰ Γεράνεια;

Μεταφορὰ τοῦ Ἁγίου Λειψάνου ἐκ Κωνσταντινουπόλεως εἰς Γεράνεια δὲν εἶναι γνωστή. Ἴσως καὶ νὰ ἐγένετο τοιαύτη κρυφίως καὶ μάλιστα κατὰ τοὺς σκοτεινοὺς ἐκείνους πρώτους χρόνους τῆς δουλείας. Ἡ εἰκὼν τῆς Ὁσίας Ὑπομονῆς ἐνισχύει τὴν σκέψιν μας ταύτην. Ἡ Ὁσία Ὑπομονὴ εἰκάζεται ὅτι προτοῦ νὰ γίνῃ Μοναχὴ ὑπῆρξεν αὐτοκράτειρα. Λέγεται ὅτι ἡτο ἡ σύζυγος Ἰωάννου Ηʹ τοῦ Παλαιολόγου ἀποθανοῦσα, κατὰ τὸν Φραντζῆν, τὴν 28-3-1449. Εἶναι λοιπὸν πιθανὸν ἄνθρωποι τῆς Ὁσίας Ὑπομονῆς, πρῴην ἀνακτορικοί, φεύγοντες κρυφίως ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολιν, νὰ μετέφερον εἰς Γεράνεια τὸ ἱερὸν Λείψανον τοῦ Ἁγίου Παταπίου, καὶ νὰ ἵδρυσαν τὸ ἐκεῖ Ἀσκητήριον εἰς τὸ ὁποῖον καὶ θὰ ἐκρύπτοντο ἐκ τοῦ φόβου τῶν κατακτητῶν Τούρκων.

Δὲν ἀποκλείεται βεβαίως καὶ ἡ περίπτωσις νὰ πρόκειται περὶ ἄλλου τινὸς Παταπίου. Τὴν ἐκδοχὴν ταύτην ἐνισχύει καὶ ἡ ἐπιγραφὴ τῆς εἰκόνος «ὁ ἐν τῷ Ξηρῷ ὄρει ἀσκήσας», περὶ ἧς ἀναφέρομεν ἀνωτέρω, ὅμως τὰ ἐν τῇ κρύπτῃ εὑρεθέντα ὁμοῦ μετὰ τοῦ Ἁγίου Λειψάνου βυζαντινὰ ἀναθήματα καὶ ἡ λαϊκὴ παράδοσις ἐνισχύουν τὴν πρώτην ἄποψιν. Πιθανὸν ἡ ἔρευνα νὰ φέρῃ εἰς φῶς στοιχεῖα λύοντα τὴν ἀπορίαν· ὅθεν καλοῦμεν εἰς τοῦτο τοὺς φιλολόγους καὶ χάριν εὑρήσουσιν.

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ