ΘΑΥΜΑΣΤΗ καὶ ἀξιέπαινος εἶναι ἡ περιβόητος Κρήτη, διά τε τὸ κάλλος καὶ τὸ μέγεθος αὐτῆς, διὰ τὰ τείχη καὶ τοὺς λιμένας της, διὰ τὴν κρᾶσιν καὶ ὑγείαν τοῦ κλίματός της, ὡς καὶ τὴν ἀφθονίαν καὶ πλουσιότητα τῶν καρπῶν της, ἀλλ’ ἡμεῖς θέλομεν διηγηθῆ τὴν ἀληθινήν της ἀξίαν καὶ ὡραιότητα, τὸν χορόν, λέγω, τῶν θείων Μαρτύρων, τοὺς Δέκα τοῦ Χριστοῦ στεφανίτας, οἱ ὁποῖοι ἀπὸ αὐτὴν ἐγεννήθησαν καὶ εἰς αὐτὴν ὑπὲρ Χριστοῦ γενναίως ἐμαρτύρησαν, καθὼς θέλει τὸ φανερώσει ὁ λόγος.

Ὅταν ἐβασίλευεν εἰς τὴν Ρώμην ὁ ἀσεβέστατος Δέκιος, ἐν ἔτει σν’ (250) κατέστησεν ἀνθύπατον εἰς τὴν Κρήτην ἄλλον τινὰ Δέκιον ὁμώνυμόν του καὶ ὁμότροπον, ὅστις εὐθὺς ὡς ἔφθασεν εἰς τὴν Κρήτην ἤρχισε νὰ βασανίζῃ ἀνηλεῶς καὶ πολυτρόπως τοὺς Χριστιανούς, εἶτα δὲ καὶ πικρῶς νὰ τοὺς θανατώνῃ. Ἀνεζητοῦντο λοιπὸν καὶ ἀνευρίσκοντο πάντες οἱ Χριστιανοὶ καὶ ἐφέροντο πρὸς αὐτόν, ὁμοῦ δὲ μὲ τούτους ἦτο καὶ ὁ ἱερὸς οὗτος χορός, οἵτινες ἦσαν ἀπὸ διαφόρους πόλεις τῆς Κρήτης, ἀπὸ μὲν τὴν Μητρόπολιν Γορτύνης ἦσαν πέντε, ὁ Θεόδουλος, ὁ Σατορνῖνος, ὁ Εὔπορος, ὁ Γελάσιος καὶ ὁ Εὐνικιανός· ἀπὸ δὲ τὴν Κνωσὸν ἦτο ὁ Ζωτικός, ἀπὸ τὸν λιμένα τοῦ Πανόρμου [1] ἦτο ὁ Ἀγαθόπους, ἀπὸ τὴν Κυδωνίαν ὁ Βασιλείδης καὶ ἀπὸ τὸ Ἡράκλειον ὁ Εὐάρεστος καὶ ὁ Πόμπιος, ἅπαντες ὅμως ἔσπευδον νὰ φθάσουν εἰς μίαν πόλιν, τὴν οὐράνιον· ὅθεν εὐθὺς ὡς παρεστάθησαν οὗτοι εἰς τὸν ἡγεμόνα, ἔδειξαν προθύμως πᾶσαν γενναιότητα καὶ ἀνδρείαν, καὶ εἰς λόγους καὶ εἰς ἔργα ἀνδρείως καὶ ἀφόβως, πᾶσαν βάσανον καὶ τιμωρίαν ὑπομείναντες, ἐπὶ τριάκοντα ἡμέρας μαστιγούμενοι, στρεβλούμενοι, κατὰ γῆς συρόμενοι, λιθοβολούμενοι, ἐμπτυόμενοι καὶ καταφρονούμενοι. Ἀλλὰ ταῦτα ἦσαν δι’ ἐκείνους ὡς προγυμνάσματα τῶν μετέπειτα μεγαλυτέρων βασάνων, τὰ ὁποῖα ἀκούσατε.

Κατὰ τὴν εἰκοστὴν τοῦ παρόντος μηνός, καθίσας ὁ δικαστὴς εἰς τὸ κριτήριον ἔφερε τοὺς Ἁγίους τούτους Δέκα Μάρτυρας ἐνώπιόν του καὶ βλέπων αὐτοὺς ἀγρίως καὶ φονικῶς εἶπε· «Διατί ἡ τοσαύτη σας ἀγνωσία, καὶ οὔτε μὲ τὴν πολυκαιρίαν, οὔτε μὲ τὰς νουθεσίας ἐμάθετε τὸ συμφέρον σας; ὅμως χωρὶς νὰ πολυλογῶμεν καὶ χωρὶς βίαν, προσφέρατε τὴν διατεταγμένην θυσίαν εἰς τοὺς θεούς, εἰδεμὴ ἐντὸς ὀλίγου θέλετε ἐννοήσει τί θέλει σᾶς προξενήσει ἡ ἀπείθειά σας αὐτή». Πρὸς ταῦτα οἱ Μάρτυρες ἀπεκρίναντο· «Ἡμεῖς, ὦ ἄρχον, καὶ μὲ πολλὰ λόγια καὶ μὲ ἔργα, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν πολυκαιρίαν ἐδείξαμεν τὴν γνώμην μας, ὅτι οὐδέποτε θέλομεν θυσιάσει εἰς τοὺς θεούς σου καὶ ὅτι κανὲν πρᾶγμα δὲν θέλει δυνηθῆ ποτὲ νὰ μᾶς καταπείσῃ εἰς αὐτό, οὔτε θέλομεν δειλιάσει εἰς τὰς βασάνους σου, ἀλλὰ τόσον περισσότερον θέλομεν σὲ εὐχαριστεῖ ὅσον πικρότερα μᾶς βασανίσῃς».