ΣΤΕΦΑΝΟΣ ὁ Πρωτομάρτυς καὶ Ἀρχιδιάκονος ἐγένετο ὁ πρῶτος τῆς τῶν Χριστιανῶν πίστεως Μάρτυς ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων λιθοβοληθεὶς καὶ τελειωθείς. Ἀφ’ οὗ δὲ παρῆλθον τριακόσια τέσσαρα ἔτη ἀπὸ τοῦ μαρτυρίου του καὶ ἀφ’ οὗ ἐτελειώθησαν διὰ τοῦ μαρτυρίου πολλοὶ Χριστιανοί, τί εἰρήνη διεδέχθη τὴν ταραχήν, καὶ ἡ οἰκουμένη ἀπελάμβανεν ἐλευθερίαν καὶ ἡσυχίαν καὶ ὅλαι μὲν αἱ φυλακαὶ ἐκενώθησαν ἐκ τῶν φυλακισμένων Χριστιανῶν, ὅλα δὲ τὰ βασανιστήρια τῶν τυράννων κατέπαυσαν, βασιλεύσαντος τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τοῦ χριστιανικωτάτου καὶ πρώτου βασιλέως τῶν Ὀρθοδόξων. Τότε δ’ ἐφανερώθη καὶ ὁ πολύτιμος θησαυρός, ἤτοι τὸ πανίερον λείψανον τοῦ Πρωτομάρτυρος καὶ Ἀρχιδιακόνου Στεφάνου οὕτω πως.

Ἄνθρωπός τις κατῴκει εἰς ἐκείνην τὴν ἰδίαν κώμην, ὅπου ἦτο κεκρυμμένον τὸ τοῦ Πρωτομάρτυρος λείψανον, γέρων τὴν ἡλικίαν, Ἱερεὺς τὸ ἀξίωμα καὶ αἰδέσιμος κατὰ τὴν ζωήν, Λουκιανός (ἢ Λουκιλλιανὸς) ὀνομαζόμενος. Εἰς τοῦτον λοιπὸν ἐφάνη δὶς ἢ τρὶς ὁ Ἅγιος Στέφανος καὶ ἔδειξεν εἰς αὐτὸν τὸν τόπον, ὅπου εὑρίσκετο κεκρυμμένον τὸ λείψανόν του. Ὁ δὲ Ἱερεὺς ἐφανέρωσε τὴν ὀπτασίαν εἰς τὸν τότε Πατριάρχην τῆς Ἱερουσαλὴμ Ἰωάννην, ὁ ὁποῖος χαρᾶς πολλῆς ἐμπλησθεὶς ἦλθεν εἰς τὸν μηνυθέντα τόπον μετὰ τῶν κληρικῶν του καὶ σκάψας εὗρε τὴν θήκην ἐντὸς τῆς ὁποίας ἦτο τὸ ἅγιον λείψανον. Ἔγινε δὲ παρευθὺς μέγας σεισμός, καὶ εὐωδία πολλὴ ἐξῆλθεν εὐωδιάζουσα τοὺς παρευρεθέντας· ἄνωθεν δὲ ἐξ οὐρανῶν ἐγίνοντο φωναὶ ἀγγελικαὶ λέγουσαι· «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ, καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία». Αἱ φωναὶ δὲ αὗται ἠκούοντο μακρὰν ἕως δέκα σημεῖα τόπου· ἀλλὰ καὶ ἰατρεῖαι ἐνηργοῦντο εἰς τοὺς πάσχοντας διάφοροι, κηρύττουσαι τὴν τοῦ Πρωτομάρτυρος χάριν.

Ἀφ’ οὗ λοιπὸν προσεκύνησεν ὁ Πατριάρχης μὲ εὐφροσύνην καὶ χαρὰν τὸ ἅγιον ἐκεῖνο λείψανον, μεθ’ ὅλων τῶν κληρικῶν καὶ τοῦ παρατυχόντος λαοῦ, ἐσήκωσαν αὐτὸ μὲ λαμπάδας καὶ ψαλμῳδίας καὶ θυμιάματα, καὶ οὕτω μεθ’ ὅλης τῆς πρεπούσης τιμῆς τὸ μετέφερον εἰς τὴν Ἱερουσαλὴμ καὶ τὸ ἀπέθεσαν εἰς τὴν ἁγίαν Σιών. Μετὰ ταῦτα δὲ ἔκτισε Ναὸν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Ἁγίου Στεφάνου ἐντὸς τῆς Ἱερουσαλὴμ ἄρχων τις συγκλητικός, Ἀλέξανδρος ὀνομαζόμενος, ὁ ὁποῖος παρακαλέσας θερμῶς τὸν Πατριάρχην Ἰωάννην,