ΘΕΟΦΑΝΗΣ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ὁ Νέος ἐγεννήθη εἰς Ἰωάννινὰ περὶ τὰς ἀρχὰς τῆς ΙϚ’ ἑκατονταετηρίδος μ.Χ. ἐκ γονέων εὐσεβῶν, ὑφ’ ὧν καὶ ἀνετράφη ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου. Ὑπὸ θείου δὲ ἐμπνεόμενος ζήλου, κατὰ τὴν ἐνηλικίωσιν αὐτοῦ ἀποχαιρετήσας τὰ φθαρτὰ καὶ γήϊνα μετέβη εἰς τὸ ἁγιώνυμον Ὄρος τοῦ Ἄθωνος, περιελθὼν δὲ τὰς ἐν αὐτῷ Ἱερὰς Μονὰς καὶ Σκήτας τῶν Πατέρων ἐξέλεξε τὴν Μονὴν τοῦ Δοχειαρίου, ἔνθα γενόμενος Μοναχὸς διῆγεν ὁσίως καὶ ἐναρέτως τὸν βίον του, φιλαδέλφως δὲ ἀγαπῶν τοὺς συνασκουμένους πατέρας καὶ ἀδελφοὺς τῆς Μονῆς, καὶ ὑπ’ αὐτῶν ἀμοιβαίως ἀνταγαπώμενος ἐξελέγη μετ’ ὀλίγον Ἡγούμενος αὐτῶν καὶ τῆς ἱερᾶς Μονῆς ἐπιστάτης. Ποιμαίνων δὲ θεοφιλῶς καὶ σωφρόνως, ἀλλὰ καὶ διὰ τοῦ ἰδίου αὐτοῦ παραδείγματος, ἤγαγε τὰ τῆς Μονῆς εἰς ὕψιστον βαθμὸν ἀκμῆς, ἐκθύμως διὰ παντοίων ἀσκητικῶν κανόνων παροτρύνων εἰς πολιτείαν ὅλως θεάρεστον τοὺς ὑπὸ τὴν ἐποπτείαν αὐτοῦ συνασκουμένους Μοναχούς, μεταδίδων εἰς αὐτοὺς τὸν πρὸς τὰ θεῖα διάπυρον ζῆλόν του.
Μετά τινα ὅμως χρόνον, τῇ συνεργείᾳ τοῦ μισοκάλου δαίμονος, μὴ ἀνεχομένου νὰ βλέπῃ τὸν ἱερὸν ἐκεῖνον ὅμιλον τῶν Μοναχῶν ἀγωνιζόμενον μὲ ἐνδελεχεῖς προσευχὰς καὶ νηστείας καὶ μὲ πᾶσαν ἀρετὴν μετερχόμενον τὴν μετάνοιαν αὐτοῦ, αἰχμαλωτισθεὶς ὁ ἐπ’ ἀδελφῆ ἀνεψιὸς τοῦ Ὁσίου ἀπάγεται ἐξ Ἰωαννίνων εἰς Κωνσταντινούπολιν. Τοῦτο μαθὼν ὁ Ὅσιος καὶ ποθῶν ἵνα προλάβῃ τὸν ψυχικὸν κίνδυνον τοῦ παιδὸς ἔδραμεν εἰς Κωνσταντινούπολιν, ἔνθα μετὰ πλείστας ὑπερανθρώπους προσπαθείας ἀπαλλάξας αὐτὸν τῆς αἰχμαλωσίας, ὡδήγησεν εἰς Ἅγιον Ὄρος καὶ ἔκειρεν, εἰ καὶ πρωΐμως, Μοναχόν. Βλέπων ὅμως ὅτι ἀνεζητεῖτο ὁ παῖς εἴς τε τὴν Κωνσταντινούπολιν καὶ ἀλλαχοῦ, πρὸς ἀποφυγὴν παντὸς κινδύνου καὶ βλάβης τῆς Μονῆς ἐν περιπτώσει εὑρέσεως τοῦ παιδὸς ἐν αὐτῇ, ἔκρινεν ἀναγκαῖον ὅπως μετ’ αὐτοῦ ἀποχωρήσῃ ἐκεῖθεν, ἐκβιασθεὶς ἄλλως τε πρὸς τοῦτο παρὰ τῶν πατέρων.
Ἀπελθὼν ὅθεν εἰς Βέροιαν κατέφυγε κρυφίως εἰς τὴν ἐκεῖ Σκήτην τοῦ Τιμίου Προδρόμου, εἰς τὴν ὁποίαν συναγαγὼν πολλοὺς μιμητὰς τῆς ἐναρέτου πολιτείας αὐτοῦ, μετὰ πόθου καὶ αὐθορμήτως ζητησάντας νὰ γίνουν Μοναχοί, καὶ Ναὸν περικαλλῆ ἀνεγείρας ἐπ’ὀνόματι τῆς παναχράντου Θεοτόκου, προεχείρισε καὶ ἀφῆκεν ἐπίτροπον τὸν ἀνεψιὸν αὐτοῦ, ἐνηλικιωθέντα ἤδη ἀρκούντως,