Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῆς ἀοιδίμου καὶ παμμακαρίστου βασιλίσσης καὶ κτιτορίσσης τῆς σεβασμίας Μονῆς τοῦ Παντοκράτορος Σωτῆρος Χριστοῦ ΕΙΡΗΝΗΣ, τῆς διὰ τοῦ ἁγίου καὶ ἀγγελικοῦ σχήματος μετονομασθείσης ΞΕΝΗΣ Μοναχῆς.

Πάντοτε ἐπένθει καὶ ἐλυπεῖτο ἑαυτήν, διότι πάντοτε εἶχε πρὸ τῶν χειλέων της τοὺς πενθικοὺς ψαλμοὺς τοῦ Δαβίδ· ἐπειδὴ δὲ ἐσεμνύνετο εἰς τὴν ἐγκράτειαν, ἔχαιρε καταξηραίνουσα τὸ σῶμά της μὲ εὐτελῆ καὶ αὐτοσχέδια φαγητά, διότι προέκρινε νὰ ζῇ ἀσκητικῶς. Ταῦτα πάντα ὅμως δὲν ἐνόμιζεν ἡ ἀξιέπαινος ἀποχρῶντα ὅπως εὐχαριστήσῃ τὸν θεοφιλῆ σκοπόν της· ὅθεν ἀφοῦ μετὰ ταῦτα ἔγινε βασίλισσα, κατεφρόνησεν ὅλα τὰ τῆς βασιλείας πράγματα καὶ αὐτὰ ἀκόμη τὰ τῆς ζωῆς.

Διὰ τοῦτο καὶ τὴν βασιλικὴν Μονήν, τὴν ἐπονομαζομένην τοῦ Παντοκράτορος, αὐτὴ ἔκτισεν ἡ ἀοίδιμος ἐκ θεμελίων [1], ὁμοίως καὶ τοὺς νῦν ὁρωμένους περικαλλεῖς Ναοὺς καὶ τὰ ξενοδοχεῖα καὶ γηροκομεῖα, τὰ ὁποῖα ὑπερέβησαν τούς τε ἀρχαίους ναοὺς καὶ τὰ ἀρχαῖα ξενοδοχεῖα καὶ γηροκομεῖα, ὡς καὶ τὰ νέα κατὰ τὴν τοποθεσίαν καὶ ὡραιότητα. Μεγάλως δὲ συνέτεινε καὶ συνήργησεν εἰς τὰς οἰκοδομὰς καὶ τεχνικὰς συμμετρίας ὅλων τῶν ἀνωτέρω κτιρίων ὁ νέος Βεσελεήλ, ὁ πάντιμος, λέγω, Νικηφόρος, ὁ οἰκειότατος ἄνθρωπος τῆς μακαρίας ταύτης Εἰρήνης, ὅστις μετὰ τοσαύτης σπουδῆς καὶ προθυμίας ἐπεμελήθη τὴν τελείωσιν τῶν ἀνωτέρω εὐαγῶν οἰκοδομημάτων της, ὥστε οὐδὲ ὕπνον ἔδιδεν ὁ ἀοίδιμος εἰς τοὺς ὀφθαλμούς του, οὐδὲ ἀνάπαυσιν εἰς τοὺς κροτάφους του. Ταῦτα λοιπὸν πάντα τελειώσασα ἡ ἀοίδιμος Εἰρήνη τῇ συνεργείᾳ τοῦ ρηθέντος Νικηφόρου, προὐξένησεν εἰς τὴν βασιλεύουσαν τῶν πόλεων Κωνσταντινούπολιν τερπνὸν καὶ χαροποιὸν ἐγκαλλώπισμα, χαίρουσα μὲν διὰ τὴν τούτων ἐπιτυχίαν καὶ ὡραιότητα, τῷ Θεῷ δὲ δι’ αὐτὰ εὐχαριστοῦσα καὶ ὑπὲρ αὐτῶν προσευχομένη.

Ἐπειδὴ δὲ ἡ μακαρία αὕτη ἐχρειάζετο μεγαλύτερον βοηθὸν ὅπως ἐντελῶς πραγματοποιήσῃ τοὺς θεαρέστους σκοπούς της, ἐπέτυχε καὶ τούτου οὕτω πως. Λαβοῦσα ποτὲ ἐκ τῆς χειρὸς τὸν σύζυγον αὐτῆς καὶ βασιλέα, εἰσῆλθεν ἐντὸς τοῦ περικαλλοῦς Ναοῦ τοῦ Παντοκράτορος, τὸν ὁποῖον αὐτὴ ἔκτισεν· εἶτα πεσοῦσα κατὰ γῆς, καὶ τὴν κεφαλὴν προσκολλήσασα εἰς τὸ ἱερὸν ἔδαφος τοῦ Ναοῦ, ἔλεγε μετὰ δακρύων· «Δέξαι, ὦ Δέσποτα, τὸν ἐκ Θεοῦ κατασκευασθέντα Ναὸν διὰ τὴν χάριν Σου». Προσθέτουσα δὲ δάκρυα ἐπὶ δακρύων, ἐβεβαίωνεν ἡ μακαρία, ὅτι δὲν θέλει ἐγερθῆ ἐκ τοῦ ἐδάφους, ἐὰν δὲν λάβῃ τὴν βεβαιότητα τῆς αἰτήσεώς της.


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τῆς περικαλλοῦς καὶ περιωνύμου ταύτης Μονῆς τοῦ Παντοκράτορος βλέπε καὶ ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» εἰς τὴν εἰκοστὴν ἕκτην τοῦ Ὀκτωβρίου ἐν τῇ ἀπὸ Θεσσαλονίκης Ὁ Ὅσιος οὗτος Δωρόθεος εἰς ποίαν μεγάλην περιωπὴν ἔφθασεν ἐκ τῆς ὑποταγῆς καὶ ταπεινώσεώς του μαρτυροῦσιν οἱ λόγοι αὐτοῦ, οἱ εὑρισκόμενοι ἐν τῷ βιβλίῳ, τῷ περιέχοντι τὰς Κατηχήσεις Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου. Ἐν δὲ τοῖς χειρογράφοις εὑρίσκονται καὶ ἄλλα συγγράμματα τοῦ αὐτοῦ Δωροθέου.

 Περὶ τοῦ Ὁσίου τούτου Δοσιθέου βλέπε εἰς τὸν ἐν ταῖς Κατηχήσεσι τοῦ Στουδίτου πρῶτον λόγον τοῦ ἀββᾶ Δωροθέου, τοῦ καὶ γέροντος καὶ ἐπιστάτου αὐτοῦ χρηματίσαντος, ἵνα μάθῃς ὅτι αὐτὸς ὁ μακάριος ἐστάθη τὸ ἄγαλμα τῆς ὑποταγῆς καὶ ὑπακοῆς, τὸν ὁποῖον πρέπει νὰ ἔχωσιν ὡς παράδειγμα ζωντανὸν ὅλοι οἱ ὑποτακτικοὶ καὶ ὑπήκοοι, ἵνα καὶ τῆς ἴσης αὐτοῦ δόξης ἀξιωθῶσιν ἐν τῇ Βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν. Εἰς τὸ Ἅγιον τοῦτον Δοσίθεον πλήρη Ἀκολουθίαν συνέταξεν ὁ Ὑμνογράφος τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας πατὴρ Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης.

 Περὶ τῆς περικαλλοῦς καὶ περιωνύμου ταύτης Μονῆς τοῦ Παντοκράτορος βλέπε καὶ ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» εἰς τὴν εἰκοστὴν ἕκτην τοῦ Ὀκτωβρίου ἐν τῇ ἀπὸ εἰς τὴν βασιλεύουσαν μεταθέσει τῆς εἰκόνος τοῦ Ἁγίου Δημητρίου. Ὁ δὲ Γεωγράφος Μελέτιος λέγει ὅτι ἡ Μονὴ αὕτη ἐκτίσθη ὑπὸ τοῦ αὐτοκράτορος Ἰωάννου τοῦ Κομνηνοῦ, συζύγου τῆς Εἰρήνης, ὡς λέγει καὶ ὁ Νικήτας (βιβλ. αʹ, κεφ. αʹ). Κατὰ τὸ παρὸν ὅμως Συναξάριον, ἐκτίσθη ἀπὸ τὴν Εἰρήνην τὴν γυναῖκα τοῦ Ἰωάννου ἐπιβεβαιεῖ δὲ τοῦτο καὶ ὁ Κίνναμος (βιβλ. αʹ). Εἰς αὐτὸ ἐφυλάσσοντο πολλὰ ἀξιόλογα, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ἡ ἱστορηθεῖσα ὑπὸ τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ Εἰκὼν τῆς Θεοτόκου. Εὑρίσκετο δὲ αὕτη ἡ Μονὴ πλησίον τοῦ Ναοῦ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. Ἐχρημάτισαν εἰς αὐτὴν Μοναχοὶ ἑπτακόσιοι, καλούμενοι τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου. Τώρα αὕτη λέγεται Ζεϊρέκι.