Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ΠΛΑΤΩΝ, Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Σακκουδεών, ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Μικρὸν ὅμως χρόνον ἠδυνήθη νὰ ἡσυχάσῃ τότε ὁ Ὅσιος, διότι μετ’ ὀλίγον καὶ νέος σάλος ἐξέσπασεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν ἐξ ἀφορμῆς τοῦ παρανόμου γάμου τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου Ϛ’ (780-797) μετὰ τῆς Θεοδότης, ἥτις ἐτύγχανε νὰ εἶναι καὶ ἀνεψιὰ τοῦ Ὁσίου. Ἡ συγγένεια πρὸς τὴν νέαν αὐτοκράτειραν καὶ ἡ δύναμις τῆς ἐξουσίας δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ κάμψουν τὸν σθεναρὸν ἀγωνιστήν, ὅστις δὲν ἐδίστασε νὰ ἀγωνισθῇ δι’ ὅλων αὐτοῦ τῶν δυνάμεων ἐναντίον τῆς παρανομίας τοῦ αὐτοκράτορος. Διότι ὁ Κωνσταντῖνος, διαζευχθεὶς ἀναιτίως τὴν πρώτην αὐτοῦ σύζυγον Μαρίαν, ἐνυμφεύθη παρανόμως τὴν Θεοδότην. Ὁ Πλάτων καὶ ὁ Θεόδωρος δὲν ἐδίστασαν νὰ ἀντιταχθοῦν εἰς τὴν παράνομον αὐτὴν πρᾶξιν, μάλιστα δὲ καὶ ἀφώρισαν τοὺς παρανομήσαντας. Συλληφθέντες τότε ἅπαντες οἱ Μοναχοὶ τῆς Μονῆς τοῦ Σακκουδίωνος, μεθ’ ὧν πρῶτοι οἱ Ὅσιοι Πλάτων καὶ Θεόδωρος, καὶ ἀγρίως πρῶτον μαστιγωθέντες, ἐξωρίσθησαν ἐν ἔτει ψϟϛ’ (796) εἰς διαφόρους τόπους. Ὁ Θεόδωρος ἐστάλη εἰς Θεσσαλονίκην, ὁ δὲ Πλάτων ἐκρατήθη εἰς Κωνσταντινούπολιν.

Εὐτυχῶς μικρᾶς διαρκείας ὑπῆρξεν ἡ ἐξορία ἐκείνη, διότι ἀποκατασταθείσης κατὰ τὸ ἑπόμενον ἔτος τῆς βασιλίσσης Εἰρήνης εἰς τὸν θρόνον ἀπηλευθερώθησαν εὐθὺς καὶ οἱ Ὅσιοι οὗτοι καὶ ἐπανῆλθον εἰς τὴν Μονήν των. Ἕνεκεν ὅμως τῶν βαρβαρικῶν ἐπιδρομῶν, αἵτινες ἦσαν συχναὶ εἰς τὰ μέρη ἐκεῖνα, ἠναγκάσθη ὁ Ὅσιος νὰ ἐπιστρέψῃ καὶ πάλιν μετ’ ὀλίγον εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν μεθ’ ὅλου τοῦ πνευματικοῦ ποιμνίου του, ὅτε παρεχωρήθη εἰς αὐτοὺς ἐν ἔτει ψϟη’ (798) ἡ ἐρειπωμένη τότε Μονὴ τοῦ Στουδίου πρὸς κατοίκησιν. Ἀφοῦ δὲ μετὰ μυρίων κόπων ἀνεκαίνισαν οἱ Ὅσιοι οὗτοι τὴν ἐν λόγῳ Μονήν, ἐγκατεστάθησαν εἰς αὐτήν. Καὶ ἐγένετο μὲν πρῶτος Ἡγούμενος τῆς Μονῆς ταύτης μετὰ τὴν ἀνακαίνισιν ὁ Θεόδωρος, ὑπετάσσετο ὅμως οὗτος ὁλοψύχως εἰς τὸν Γέροντα Πλάτωνα, τὸν κατὰ κόσμον θεῖον του καὶ κατὰ πνεῦμα Πατέρα, ὑπὸ τῆς αὐστηρότητος τοῦ βίου του ἑλκυόμενος, δι’ ἣν καὶ ὡς καθηγητὴς καὶ διδάσκαλος τοῦ ἀσκητισμοῦ ὡμολογεῖτο, εἰς τὰς ἀρετὰς δὲ τούτου ὀφείλεται κατὰ μέγα μέρος ἡ δόξα καὶ ἡ φήμη τὴν ὁποίαν ἀπέκτησε μετὰ ταῦτα ἡ Μονὴ τοῦ Στουδίου [6].

Ἀλλὰ καὶ πάλιν μετ’ ὀλίγον εἰς νέους ἀγῶνας περιεπλάκη ὁ Ὅσιος. Διότι ἀπελθόντος πρὸς Κύριον ἐν ἔτει ωϛ’ (806) τοῦ μακαρίου Πατριάρχου Ἁγίου Ταρασίου [7] προεβλήθη ὑπὸ τοῦ αὐτοκράτορος Νικηφόρου Α’ (802-811) Πατριάρχης ἀπὸ λαϊκῶν ὁ Ἅγιος Νικηφόρος Α’ (806-815).


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ Ὀλύμπου τούτου βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Οκτωβρίου.

[2] Περὶ τοῦ Ὁσίου τούτου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου βλέπε εἰς τὴν ιαʹ (11ην) Νοεμβρίου ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ὅτε οὗτος ἑορτάζεται.

[3] Ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἰωσὴφ τοῦ Θεσσαλονίκης ἐπιτελεῖται κατὰ τὴν ιδʹ (14ην) Ἰουλίου, βλέπε ἐν τόμῳ Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[4] Ἡ Μονὴ τοῦ Σακκουδίωνος ἱδρύθη ὑπὸ τῶν ἐνταῦθα ἀναφερομένων Ὁσίων Πλάτωνος, Θεοδώρου καὶ Ἰωσὴφ περὶ τὰ τέλη τοῦ ἔτους 782 εἰς ἰδιόκτητον αὐτῶν πεδιάδα καλουμένην Βοσκήτιον, κειμένην ἐν τῇ ἀσιατικῇ ὄχθῃ τοῦ Βοσπόρου καὶ ἔχουσαν πρόσοψιν πρὸς τὸν Εὔξεινον Πόντον. Αὕτη ἦτο κατάφυτος ἐκ παντὸς εἴδους δένδρων, τὰ ὁποῖα ἐκάλυπτον ἅπασαν τὴν περιοχήν, εἰς τὸ κέντρον δὲ ταύτης ὑπῆρχε χῶρος κατάλληλος δι’ ἐγκατάστασιν, εἰς τὸν ὁποῖον μόνον ὁ γνωρίζων τὸν τόπον ἠδύνατο νὰ εἰσέλθῃ καὶ αὐτὸς ἀπὸ ἑνὸς καὶ μόνου σημείου. Ἦτο τόπος ὑγιέστατος μὲ θαυμάσιον ὕδωρ, πλησίον τοῦ ὁποίου ὑπῆρχε καὶ Ναὸς τιμώμενος ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, λόγῳ δὲ τῆς ἐκ τῆς φυσικῆς του διαμορφώσεως παρεχομένης ἀσφαλείας εἶχον καταφύγει ἐκεῖ ἀπὸ πολλοῦ οἱ ὑπὸ τοῦ Κοπρωνύμου ἐκδιωχέντες ἐκ τῆς Μονῆς τοῦ Στουδίου Μοναχοί. Τὸ ὄνομά της ἡ Μονὴ ὀφείλει εἰς πλησίον κείμενον χωρίον, καλούμενον Σακκουδίων ἢ Σακκουδεών, ἐκ τούτου καὶ ἡ Μονὴ καλεῖται Σακκουδίωνος ἢ Σακκουδεών.

[5] Εἰς τὰ πρακτικὰ τῆς Ἁγίας ταύτης Συνόδου ὁ Ὅσιος Πλάτων ὑπογράφεται· «Πλάτων Ἡγούμενος καὶ Ἀρχιμανδρίτης Σακκουδεών».

[6] Ἡ ἐν Κωνσταντινουπόλει περιώνυμος Μονὴ τοῦ Στουδίου ἔκειτο πρὸς τὴν νοτιοδυτικὴν παραλίαν τῆς πόλεως, πλησίον τῆς σημερινῆς πύλης Ναρλύ. Ἱδρυτὴς ταύτης ὑπῆρξεν ὁ ἐπὶ τῆς βασιλείας Κωνσταντίου, τοῦ υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, χρηματίσας ὕπατος, πατρίκιος Στούδιος, ἐξ οὗ καὶ τὸ ὄνομα ἔφερε. Ταύτην ὁ Στούδιος ἔκτισεν ἐν ἔτει 468 ἐπὶ ἰδιοκτήτου αὐτοῦ ἐκτάσεως, ἐν ᾗ προϋπῆρχε Ναὸς τιμώμενος ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Ἡ Μονὴ διεδραμάτισε σπουδαιότατον ρόλον ἐν τῇ ἱστορίᾳ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, μάλιστα δὲ καὶ τῆς καθ’ ὅλου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, κυρίως ἀπὸ τῆς ἐποχῆς τῶν εἰκονομαχικῶν ἐρίδων, καταστᾶσα ἔκτοτε κέντρον παντοειδοῦς πνευματικῆς καὶ διανοητικῆς ἀναπτύξεως. Ἡ ἀπὸ τοῦ Θʹ αἰῶνος ἀρξαμένη φιλολογικὴ καὶ καλλιτεχνικὴ ἀναγέννησις ὀφείλεται κατὰ μέγα μέρος εἰς αὐτήν. Ἐπὶ Κωνσταντίνου Εʹ τοῦ Κοπρωνύμου, ἐν ἔτει ψξεʹ (765), ἕνεκεν τῶν εἰκονομαχικῶν ἐπιδρομῶν ἡ Μονὴ ἠρημώθη καὶ κατεστράφη.

Οἱ Ὅσιοι Πλάτων καὶ Θεόδωρος, οἱ ἀνακαινίσαντες τὴν Ἱερὰν ταύτην Μονήν, εὗρον αὐτὴν κατὰ τὸ ἔτος ψϟηʹ (798), τελείως ἔρημον καὶ ἠρειπωμένην, Ἀπὸ τῆς ἐποχῆς αὐτῆς ἄρχεται σημειουμένη ἡ νέα ἀκμὴ τῆς Μονῆς, ἥτις χάρις εἰς τοὺς Ὁσίους τούτους ἔφθασεν εἰς τὸν κολοφῶνα τῆς δόξης της. Κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ἐλειτούργουν ἐν αὐτῇ ποικίλαι Σχολαί, εἰς τὰς ὁποίας ἐδίδασκον διακεκριμμένοι λόγιοι Μοναχοί. Ὁ Θεόδωρος, ὁ μαθητὴς τοῦ Πλάτωνος, ὑπῆρξεν ὁ μέγιστος τῶν διδασκάλων αὐτῆς. Καὶ μέχρις ἡμῶν διεσώθησαν αἱ «Κατηχήσεις τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου», ἐξ ὧν πληροφορούμεθα περὶ τοῦ ὑψηλοῦ πνευματικοῦ ἐπιπέδου τῆς Μονῆς. Τούτου ἕνεκεν καὶ εἰς πᾶσαν περίπτωσιν κινδύνου ἐκτροπῆς ἀπὸ τῆς κεχαραγμένης Ὀρθοδόξου γραμμῆς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἡ Μονὴ τοῦ Στουδίου εὑρίσκετο πρωταγωνιστοῦσα. Κατὰ τὸν ΙΔʹ αἰῶνα ἡ Μονὴ εἶχε τὴν πρώτην θέσιν μεταξὺ τῶν Μονῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς μετεῖχε τῶν συνεδριάσεων τοῦ Πατριαρχικοῦ Συμβουλίου. Τρεῖς Στουδῖται ἔγιναν Πατριάρχαι Κωνσταντινουπόλεως, ὁ Ἀντώνιος Γʹ (974-979) (βλέπε τὴν μνήμην τούτου τῇ ιβʹ (12ῃ) τοῦ μηνός Φεβρουαρίου, ἐν τόμῳ Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»), ὁ Ἀλέξιος (1025-1043) καὶ ὁ ἀπὸ Ἱεροσολύμων (1186-1189) Δοσίθεος (1189-1192). Τῆς αὐτῆς Μονῆς βλαστήματα ὑπῆρξαν καὶ πλεῖστοι ἄλλοι Θεολόγοι Μοναχοί, ὡς ὁ Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος, Ἰωσὴφ ὁ Βρυέννιος, Νικήτας ὁ Στηθᾶτος, Συμεὼν ὁ Εὐλαβής, Δαμασκηνὸς ὁ τῆς Μονῆς ταύτης χρηματίσας Ὑποδιάκονος ὁ κατόπιν Λιτῆς καὶ Ρενδίνης καὶ μετέπειτα Μητροπολίτης Ναυπάκτου, ὅστις πλεῖστα ὅσα ἔργα κατέλιπεν, ἐξ ὧν γνωστὸς τοῖς πᾶσι τυγχάνει ὁ «Θησαυρὸς» καὶ πλεῖστοι ἄλλοι. Μετὰ τὴν ἅλωσιν ὁ Ναὸς τῆς Μονῆς μετετράπη εἰς τζαμίον, ὑπὸ τὸ ὄνομα Ἐμὶρ-Ἀχὼρ-Τζαμισί. Τὰ κτίσματα αὐτῆς σῴζονται μέχρι τῆς σήμερον.

[7] Βλέπε περὶ τούτων ἐκτενὴ ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ταρασίου Κων/πόλεως, τῇ κεʹ (25ῃ) τοῦ μηνὸς Φεβρουαρίου.