Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ΠΛΑΤΩΝ, Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Σακκουδεών, ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Μικρὸν ὅμως ἀκόμη ὑπέφερεν ὁ Ὅσιος, διότι ὁ Λέων Δ’ ἀφῆκε μὲν ἐλευθέρους τοὺς ἐξορίστους νὰ ἐπιστρέψουν εἰς τὰς βάσεις των, δὲν ἔθιξεν ὅμως καὶ τοὺς εἰκονομάχους, οἵτινες παρέμενον σταθεροὶ εἰς τὰς θέσεις των. Τὴν κατάστασιν ἐξεκαθάρισεν ἡ τοῦ Λέοντος σύζυγος Εἰρήνη, ἥτις, μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Λέοντος Δ’ (780), ἀνέλαβε μόνη τὴν διακυβέρνησιν τῆς Αὐτοκρατορίας ὡς ἐπίτροπος τοῦ ἀνηλίκου υἱοῦ της Κωνσταντίνου Ϛ’ (780-797), δεκαετοῦς τότε ὄντος. Πρῶτον μέλημα τῆς Εἰρήνης μετὰ τὴν ὑπ’ αὐτῆς ἀνάληψιν τῆς ἀρχῆς ὑπῆρξεν ἡ ἀποκατάστασις τῆς εἰρήνης τῆς Ἐκκλησίας. Ὅθεν συνήθροισεν εὐθὺς αὕτη τοὺς εἰς διάφορα μέρη διεσπαρμένους ἐκ τῆς μανίας τῶν εἰκονομάχων Πατέρας, ὧν εἷς τε καὶ πρῶτος ὑπῆρξεν ὁ Ὅσιος Πλάτων, τὸν ὁποῖον ἐκάλεσεν εἰς Κωνσταντινούπολιν καὶ τὸν συνεβουλεύετο εἰς τὰς ὑποθέσεις τοῦ Κράτους καὶ τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ παρουσία τοῦ Πλάτωνος εἰς Κωνσταντινούπολιν πολλοὺς ἐνεθουσίασε, ἰδιαιτέρως δὲ τὸν ἀνεψιόν του Θεόδωρον τὸν μετὰ ταῦτα περιώνυμον Ἡγούμενον τῆς Μονῆς τοῦ Στουδίου [2], ὥστε εἰς αὐτὴν τὴν ἀκμὴν τῆς ἡλικίας του ἀπεφάσισε νὰ ἀκολουθήσῃ τὴν Μοναχικὴν Πολιτείαν. Ὁ Θεόδωρος εὑρίσκετο τότε εἰς τὸ εἰκοστὸν πρῶτον ἔτος τῆς ἡλικίας του.

Τὴν ἀπόφασιν τοῦ Θεοδώρου ἐμιμήθησαν καὶ ὅλα τὰ μέλη τῆς οἰκογενείας τοῦ πατρός του. Ὁ πατὴρ τοῦ Θεοδώρου Φωτεινός, ἡ μήτηρ του Θεοκτίστη, ἥτις ἦτο ἀδελφὴ τοῦ Πλάτωνος, Ἰωσὴφ ὁ κατόπιν Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης [3], εἷς ἀκόμη νεώτερος ἀδελφός του, μία ἀδελφή του καὶ δύο ἀδελφοὶ τοῦ Φωτεινοῦ, ἀπεφάσισαν νὰ ἀκολουθήσουν ὅλοι τὴν στενὴν καὶ τεθλιμμένην ὁδὸν τῆς ἀσκήσεως. Ὅθεν διανείμαντες εἰς τοὺς πτωχοὺς τὴν περιουσίαν των ἀπεσύρθησαν αἱ μὲν γυναῖκες εἰς Γυναικεῖα Μοναστήρια, οἱ δὲ ἄνδρες ὑπὸ τὴν ἡγεσίαν τοῦ Ὁσίου Πλάτωνος ἐπορεύθησαν εἰς τὰ μέρη τῆς Προύσης ὅπου ὁ Φωτεινὸς εἶχεν ἰδιόκτητον κτῆμα κατάλληλον διὰ Μοναστήριον. Ἐκεῖ δὲ ἀποσυρθέντες ἔκτισαν Μονὴν ὀνομασθεῖσαν τοῦ Σακκουδίωνος [4], τῆς ὁποίας πρῶτος Ἡγούμενος ἐγένετο ὁ Ὅσιος Πλάτων καὶ τὴν ὁποίαν ἐκυβέρνα καὶ ἐπὶ τῆς ἐποχῆς τῆς ἐν Νικαίᾳ συνελθούσης τὸ δεύτερον ἐν ἔτει ψπζ’ (787) Ἁγίας Ζ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς ἀποκαταστησάσης τὴν προσκύνησιν τῶν σεπτῶν καὶ ἁγίων Εἰκόνων [5]. Ἀσθενήσας ὅμως μετὰ ταῦτα καὶ μὴ δυνάμενος νὰ ἀσκῇ τὰ καθήκοντα τοῦ Ἡγουμένου, παρέδωσε κατὰ τὸ ἔτος ψϟε’ (795) τὴν ἡγουμενίαν τῆς Μονῆς ταύτης εἰς τὸν ἀνεψιὸν αὐτοῦ Θεόδωρον.


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ Ὀλύμπου τούτου βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Οκτωβρίου.

[2] Περὶ τοῦ Ὁσίου τούτου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου βλέπε εἰς τὴν ιαʹ (11ην) Νοεμβρίου ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ὅτε οὗτος ἑορτάζεται.

[3] Ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἰωσὴφ τοῦ Θεσσαλονίκης ἐπιτελεῖται κατὰ τὴν ιδʹ (14ην) Ἰουλίου, βλέπε ἐν τόμῳ Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[4] Ἡ Μονὴ τοῦ Σακκουδίωνος ἱδρύθη ὑπὸ τῶν ἐνταῦθα ἀναφερομένων Ὁσίων Πλάτωνος, Θεοδώρου καὶ Ἰωσὴφ περὶ τὰ τέλη τοῦ ἔτους 782 εἰς ἰδιόκτητον αὐτῶν πεδιάδα καλουμένην Βοσκήτιον, κειμένην ἐν τῇ ἀσιατικῇ ὄχθῃ τοῦ Βοσπόρου καὶ ἔχουσαν πρόσοψιν πρὸς τὸν Εὔξεινον Πόντον. Αὕτη ἦτο κατάφυτος ἐκ παντὸς εἴδους δένδρων, τὰ ὁποῖα ἐκάλυπτον ἅπασαν τὴν περιοχήν, εἰς τὸ κέντρον δὲ ταύτης ὑπῆρχε χῶρος κατάλληλος δι’ ἐγκατάστασιν, εἰς τὸν ὁποῖον μόνον ὁ γνωρίζων τὸν τόπον ἠδύνατο νὰ εἰσέλθῃ καὶ αὐτὸς ἀπὸ ἑνὸς καὶ μόνου σημείου. Ἦτο τόπος ὑγιέστατος μὲ θαυμάσιον ὕδωρ, πλησίον τοῦ ὁποίου ὑπῆρχε καὶ Ναὸς τιμώμενος ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, λόγῳ δὲ τῆς ἐκ τῆς φυσικῆς του διαμορφώσεως παρεχομένης ἀσφαλείας εἶχον καταφύγει ἐκεῖ ἀπὸ πολλοῦ οἱ ὑπὸ τοῦ Κοπρωνύμου ἐκδιωχέντες ἐκ τῆς Μονῆς τοῦ Στουδίου Μοναχοί. Τὸ ὄνομά της ἡ Μονὴ ὀφείλει εἰς πλησίον κείμενον χωρίον, καλούμενον Σακκουδίων ἢ Σακκουδεών, ἐκ τούτου καὶ ἡ Μονὴ καλεῖται Σακκουδίωνος ἢ Σακκουδεών.

[5] Εἰς τὰ πρακτικὰ τῆς Ἁγίας ταύτης Συνόδου ὁ Ὅσιος Πλάτων ὑπογράφεται· «Πλάτων Ἡγούμενος καὶ Ἀρχιμανδρίτης Σακκουδεών».

[6] Ἡ ἐν Κωνσταντινουπόλει περιώνυμος Μονὴ τοῦ Στουδίου ἔκειτο πρὸς τὴν νοτιοδυτικὴν παραλίαν τῆς πόλεως, πλησίον τῆς σημερινῆς πύλης Ναρλύ. Ἱδρυτὴς ταύτης ὑπῆρξεν ὁ ἐπὶ τῆς βασιλείας Κωνσταντίου, τοῦ υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, χρηματίσας ὕπατος, πατρίκιος Στούδιος, ἐξ οὗ καὶ τὸ ὄνομα ἔφερε. Ταύτην ὁ Στούδιος ἔκτισεν ἐν ἔτει 468 ἐπὶ ἰδιοκτήτου αὐτοῦ ἐκτάσεως, ἐν ᾗ προϋπῆρχε Ναὸς τιμώμενος ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Ἡ Μονὴ διεδραμάτισε σπουδαιότατον ρόλον ἐν τῇ ἱστορίᾳ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, μάλιστα δὲ καὶ τῆς καθ’ ὅλου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, κυρίως ἀπὸ τῆς ἐποχῆς τῶν εἰκονομαχικῶν ἐρίδων, καταστᾶσα ἔκτοτε κέντρον παντοειδοῦς πνευματικῆς καὶ διανοητικῆς ἀναπτύξεως. Ἡ ἀπὸ τοῦ Θʹ αἰῶνος ἀρξαμένη φιλολογικὴ καὶ καλλιτεχνικὴ ἀναγέννησις ὀφείλεται κατὰ μέγα μέρος εἰς αὐτήν. Ἐπὶ Κωνσταντίνου Εʹ τοῦ Κοπρωνύμου, ἐν ἔτει ψξεʹ (765), ἕνεκεν τῶν εἰκονομαχικῶν ἐπιδρομῶν ἡ Μονὴ ἠρημώθη καὶ κατεστράφη.

Οἱ Ὅσιοι Πλάτων καὶ Θεόδωρος, οἱ ἀνακαινίσαντες τὴν Ἱερὰν ταύτην Μονήν, εὗρον αὐτὴν κατὰ τὸ ἔτος ψϟηʹ (798), τελείως ἔρημον καὶ ἠρειπωμένην, Ἀπὸ τῆς ἐποχῆς αὐτῆς ἄρχεται σημειουμένη ἡ νέα ἀκμὴ τῆς Μονῆς, ἥτις χάρις εἰς τοὺς Ὁσίους τούτους ἔφθασεν εἰς τὸν κολοφῶνα τῆς δόξης της. Κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ἐλειτούργουν ἐν αὐτῇ ποικίλαι Σχολαί, εἰς τὰς ὁποίας ἐδίδασκον διακεκριμμένοι λόγιοι Μοναχοί. Ὁ Θεόδωρος, ὁ μαθητὴς τοῦ Πλάτωνος, ὑπῆρξεν ὁ μέγιστος τῶν διδασκάλων αὐτῆς. Καὶ μέχρις ἡμῶν διεσώθησαν αἱ «Κατηχήσεις τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου», ἐξ ὧν πληροφορούμεθα περὶ τοῦ ὑψηλοῦ πνευματικοῦ ἐπιπέδου τῆς Μονῆς. Τούτου ἕνεκεν καὶ εἰς πᾶσαν περίπτωσιν κινδύνου ἐκτροπῆς ἀπὸ τῆς κεχαραγμένης Ὀρθοδόξου γραμμῆς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἡ Μονὴ τοῦ Στουδίου εὑρίσκετο πρωταγωνιστοῦσα. Κατὰ τὸν ΙΔʹ αἰῶνα ἡ Μονὴ εἶχε τὴν πρώτην θέσιν μεταξὺ τῶν Μονῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς μετεῖχε τῶν συνεδριάσεων τοῦ Πατριαρχικοῦ Συμβουλίου. Τρεῖς Στουδῖται ἔγιναν Πατριάρχαι Κωνσταντινουπόλεως, ὁ Ἀντώνιος Γʹ (974-979) (βλέπε τὴν μνήμην τούτου τῇ ιβʹ (12ῃ) τοῦ μηνός Φεβρουαρίου, ἐν τόμῳ Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»), ὁ Ἀλέξιος (1025-1043) καὶ ὁ ἀπὸ Ἱεροσολύμων (1186-1189) Δοσίθεος (1189-1192). Τῆς αὐτῆς Μονῆς βλαστήματα ὑπῆρξαν καὶ πλεῖστοι ἄλλοι Θεολόγοι Μοναχοί, ὡς ὁ Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος, Ἰωσὴφ ὁ Βρυέννιος, Νικήτας ὁ Στηθᾶτος, Συμεὼν ὁ Εὐλαβής, Δαμασκηνὸς ὁ τῆς Μονῆς ταύτης χρηματίσας Ὑποδιάκονος ὁ κατόπιν Λιτῆς καὶ Ρενδίνης καὶ μετέπειτα Μητροπολίτης Ναυπάκτου, ὅστις πλεῖστα ὅσα ἔργα κατέλιπεν, ἐξ ὧν γνωστὸς τοῖς πᾶσι τυγχάνει ὁ «Θησαυρὸς» καὶ πλεῖστοι ἄλλοι. Μετὰ τὴν ἅλωσιν ὁ Ναὸς τῆς Μονῆς μετετράπη εἰς τζαμίον, ὑπὸ τὸ ὄνομα Ἐμὶρ-Ἀχὼρ-Τζαμισί. Τὰ κτίσματα αὐτῆς σῴζονται μέχρι τῆς σήμερον.

[7] Βλέπε περὶ τούτων ἐκτενὴ ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ταρασίου Κων/πόλεως, τῇ κεʹ (25ῃ) τοῦ μηνὸς Φεβρουαρίου.