Ἐπίλογος

Καὶ ταῦτα μὲν περὶ τῆς ἱερᾶς ἀναγνώσεως τῶν θείων Γραφῶν οἱ πνευματέμφοροι ἐκεῖνοι Πατέρες εἰρήκασι περὶ δὲ τοῦ ἐν τῷ «Μεγάλῳ Συναξαριστῇ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ἐγκεκρυμμένου παραδείσου τί ἡμεῖς εἴπωμεν; Ἐπιλείψει ἡμᾶς ὁ χρόνος εἰ θελήσομεν διηγήσασθαι περὶ τῶν ἐν αὐτῷ περιεχομένων θαυμασίων καὶ ὠφελιμωτάτων ἐξιστορήσεων, ἀλλὰ καὶ οὐκ ἔστιν ἐν ἡμῖν ἡ δύναμις ἐπαρκῶς ἑρμηνεῦσαι τὴν ἀξίαν αὐτῶν. Διότι περὶ τίνων πρότερον χρησιμωτάτων καὶ ψυχωφελεστάτων περιγραφῶν νὰ ὁμιλήσωμεν καὶ ἀπὸ τίνων τὰς ἐν τῇ βίβλῳ ταύτῃ ἀφηγήσεις ἀρξώμεθα περιγράφειν; Περὶ τῆς ἐξιστορήσεως τῶν συνθηκῶν τῆς τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ τῶν ὅλων ἐνσάρκου οἰκονομίας νὰ ὁμιλήσωμεν; ἢ περὶ τῶν περιγραφῶν τῆς ζωῆς, τοῦ κηρύγματος, τῶν παθῶν, τοῦ Σταυροῦ, τῆς Ἀναστάσεως, τῆς Ἀναλήψεως καὶ τῆς Πεντηκοστῆς Αὐτοῦ; Περὶ τῶν τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας διηγήσεων νὰ ὁμιλήσωμεν; ἢ τῶν τοιούτων Πάντων τῶν Ἁγίων, τουτέστι τῶν Προφητῶν τῶν Ἀποστόλων, τῶν Μαρτύρων, τῶ Ὁσίων, τῶν Ἱεραρχῶν, τῶν Ὁμολογητῶν, τῶν Δικαίων;

Δύναμιν καὶ λόγου καὶ πνεύματος πρέπει νὰ ἔχῃ τις ἵνα περὶ τούτων ἀξίως ὁμιλήσῃ καὶ περὶ τοῦ τίνες εἰσὶν οἱ βίοι τῶν Ἁγίων πνευματοφωτίστως ἑρμηνεύσῃ. Ἐν τῷ προλόγῳ καὶ ἐπιλόγῳ τοῦ δωδεκατόμου ἔργου του «Οἱ Βίοι τῶν Ἁγίων» τοῦ μαρτυρικοῦ Σέρβου φιλοσόφου Ἀρχιμανδρίτη Πατρὸς Ἰουστίνου Πόποβιτς, εὑρίσκει πᾶς τις τὴν πραγματικὴν ἑρμηνείαν τῆς σημασίας τῶν βίων τῶν Ἁγίων. Ἐκ τούτου διδασκόμεθα ὅτι πρὸς ἐπίτευξιν τοῦ ἀνωτάτου ἐφετοῦ, ὅπερ ἐστὶν ἡ ἐν Χάριτι ἕνωσις ἡμῶν μετὰ τοῦ Θεοῦ σὺν πᾶσι τοῖς Ἁγίοις, ὀφείλομεν πρωτίστως νὰ μελετῶμεν καὶ νὰ τηρῶμεν τὸν Νόμον τοῦ Θεοῦ, καὶ τὰ παραγγέλματα τοῦ θείου καὶ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου καὶ τῶ ἄλλων βιβλίων τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Ἔτι δὲ καὶ ὅτι ὀφείλομεν νὰ γνωρίζωμεν καὶ τὰ περὶ τῆς ζωῆς καὶ τῆς πράξεως τόσον τοῦ Κυρίου ὅσον καὶ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ τῶν διαδόχων αὐτῶν Ἁγίων Πατέρων καὶ πάντων τῶ Ἁγίων, διότι ἡ ζωὴ καὶ ἡ πρᾶξις αὐτῶν ἀποτελεῖ τὴν τρανοτέραν καὶ πειστικωτέραν διδασκαλίαν.

Ἐκ τούτου πληροφορούμεθα ἔτι, ὡς ἀπὸ θεοπνεύστου πηγῆς, ὅτι ὁ «Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ἐν ᾧ πάντες οἱ βίοι πάντων τῶν γνωστῶν Ἁγίων περιλαμβάνονται, ἀποτελεῖ διὰ τοὺς θέλοντας σωθῆναι εὐσεβεῖς Χριστιανοὺς δεύτερόν τι Εὐαγγέλιον, δευτέραν τινὰ πηγὴν ἀειζώου ὕδατος, ἐξ οὗ οἱ πίνοντες οὐχὶ μόνον δροσίζονται ἀλλὰ καὶ ζωὴν αἰώνιον κληρονομοῦσι.