ΘΕΟΚΤΙΣΤΟΣ, ὁ Ὅσιος καὶ μέγας πατὴρ ἡμῶν, ἐπειδὴ παιδιόθεν ἠγάπησε, τὸν Θεόν, διὰ τοῦτο, ἀφῆκε τὴν πατρίδα καὶ τοὺς συγγενεῖς του, καὶ μετέβη εἰς τοὺς ἱεροὺς καὶ Ἁγίους Τόπους τῆς Ἱερουσαλήμ· φθάσας δὲ εἰς τὴν Λαύραν τὴν ἐπονομαζομένην Φαράν, ἥτις ἦτο μακρὰν ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα ἓξ μίλια, εὗρεν ἓν κελλίον, μέσα εἰς τὸ ὁποῖον κλείσας τὸν ἑαυτόν του, ἀνδρείως ἠγωνίζετο ἐναντίον τῶν παθῶν καὶ δαιμόνων· τότε δὲ καὶ ὁ μέγας Εὐθύμιος ἀφήσας τὸν κόσμον ἦλθε καὶ κατῴκησε μετὰ τοῦ Ὁσίου τούτου Θεοκτίστου καὶ ἡσύχαζεν· ὁ ἔρως ὅθεν, ὃν εἶχον καὶ οἱ δύο διὰ νὰ ἀποκτήσουν τὰς αὐτὰς ἀρετάς, καὶ ἡ κοινωνία τῶν αὐτῶν ἀσκητικῶν ἀγώνων, τόσον ἥνωσαν μὲ τὸν δεσμὸν τῆς ἀγάπης τοὺς δύο τούτους Ὁσίους, ὥστε ὁ εἷς εὑρίσκετο μέσα εἰς τὴν ψυχὴν τοῦ ἄλλου καὶ εἰς ὅλα τὰ πράγματα καὶ οἱ δύο εἶχον τὰ αὐτὰ φρονήματα, καὶ οἱ δύο ἐποίουν τὰ αὐτὰ ἔργα. Διὰ τοῦτο καὶ μετὰ τὴν ἀπόδοσιν τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανείων εἶχον συνήθειαν καὶ οἱ δύο νὰ ἀπέρχωνται εἰς τὴν ἔνδον βαθυτέραν ἔρημον καὶ ἐκεῖ ἔμενον ἡσυχάζοντες ἕως εἰς τὴν ἑορτὴν τῶν Βαΐων· καὶ τότε ἐπέστρεφον πάλιν ἕκαστος εἰς τὸ κελλίον του.
Ἀφ’ οὗ δὲ διῆλθον οὕτω ἐπὶ πέντε ἔτη, ἐξῆλθον καὶ πάλιν, τὸν πέμπτον χρόνον εἰς τὴν ἔρημον κατὰ τὸν συνηθισμένον καιρόν, καὶ εὑρόντες μέγα σπήλαιον κατὰ τὸν βορεινὸν κρημνὸν τοῦ ἐκεῖσε εὑρισκομένου Ξηροποτάμου, ἔκαμαν ἐκεῖ τὴν κατοικίαν των καὶ εἰς πολὺ διάστημα καιροῦ ἔζων μόνον μὲ ἀγρίας βοτάνας, ἕως οὗ ἡ ἀρετή των καὶ ἄσκησις κατέστησαν αὐτοὺς φανεροὺς εἰς τοὺς ἀνθρώπους· ὅθεν καὶ παρεκινήθησαν τινὲς καὶ ἔφερον εἰς αὐτοὺς τὰς ἀναγκαίας τροφάς. Ἐπειδὴ δὲ προσέτρεξαν πολλοὶ ἀδελφοὶ ἀπὸ διαφόρους τόπους καὶ ἐπεθύμουν νὰ ζήσουν ὁμοῦ μὲ τοὺς Ὁσίους, τούτου ἕνεκα ἔγινεν ἐκεῖ Κοινόβιον, τοῦ ὁποίου ἦτο προεστὼς ὁ μέγας Θεόκτιστος ἕως τέλους τῆς ζωῆς του.
Ὅθεν καὶ ἔγινεν αἴτιος σωτηρίας εἰς πολλοὺς ἀνθρώπους, τόσον μὲ τὴν πειθὼ τῶν γλυκυτάτων λόγων του, ὅσον καὶ μὲ τὸν καθαρὸν καὶ ἀσκητικὸν βίον του· ὁ δὲ Ἅγιος Εὐθύμιος ἡσύχαζεν εἰς ἓν κελλίον, τὸ ὁποῖον ἦτο ὀλίγον μακρὰν ἀπὸ τὸ Κοινόβιον τοῦ Θεοκτίστου· πλησίον δὲ εἰς τὸ κελλίον ἔκτισε καὶ ὁ θεῖος Εὐθύμιος μεγάλην Λαύραν·