Ὑποσημειώσεις
[1] Ἐν τῷ Συναξαριστῇ προστίθενται καὶ τὰ ἑξῆς, ἅπερ ἐλλείπουσιν ἐκ τῶν «Περιόδων», τὰ ὁποῖα προσθέτομεν ἐνταῦθα. Ἡμέραν τινὰ ἐπορεύθη ὁ Ἅγιος εἰς μίαν γειτονεύουσαν πόλιν, ὅπου εὑρὼν ἕνα νέον εὐγενῆ κατὰ τὴν ψυχὴν καὶ κατὰ τὴν ὄψιν ὡραῖον, προσήγαγεν αὐτὸν εἰς τὸν Χριστόν. Εἶτα, παρακινήσας αὐτὸν εἰς τὴν ἐργασίαν τῆς ἀρετῆς καὶ παραδώσας εἰς χεῖρας τοῦ Ἐπισκόπου τῆς πόλεως, ὡς ἐνώπιον μάρτυρος τοῦ Χριστοῦ διὰ νὰ προνοῇ περὶ αὐτοῦ, ἐπέστρεψεν εἰς τὴν Ἔφεσον. (Σφαλερῶς γράφεται ἐν τῷ τετυπωμένῳ Συναξαριστῇ Μαξίμου τοῦ Μαργουνίου, ὅτι πρὶν ἐξορισθῇ εἰς τὴν Πάτμον ὁ Ἰωάννης παρέδωκε τὸν νέον τοῦτον εἰς τὸν Ἐπίσκοπον. Περὶ τούτου διηγεῖται ὁ Στρωματεὺς Κλήμης εἰς τὸν λόγον «Τίς ὁ σῳζόμενος πλούσιος», ὅτι μετὰ τὴν ἐξορίαν παρέδωκεν αὐτὸν εἰς τὸν Ἐπίσκοπον, ὡς καὶ εἰς τὸν χειρόγραφον Συναξαριστὴν γράφεται).
Ἀφοῦ λοιπὸν τὰ ἐν Ἐφέσῳ Ἐκκλησιαστικὰ πράγματα καλῶς ὁ Ἰωάννης ᾠκονόμησε καὶ ὅλον τὸ ἐκεῖσε ποίμνιον τοῦ Θεοῦ διὰ τῆς διδασκαλίας του κατήρτισεν καὶ ἀφοῦ ἐπεσκέφθη καὶ τὰς ἄλλας πλησιοχώρους πόλεις καὶ ἐχειροτόνησεν εἰς αὐτὰς Ἐπισκόπους, τότε πάλιν ἐπανῆλθεν εἰς τὴν πόλιν περὶ ἧς ἀνωτέρω εἴπομεν. Ζητήσας δὲ ἐκεῖ τὸν νέον τὸν ὁποῖον παρέδωκεν εἰς τὸν Ἐπίσκοπον καὶ μαθὼν ὅτι ἔγινεν ἀρχηγὸς τῶν κλεπτῶν, ἅτε διαφθαρεὶς ἀπὸ τὰς διασκεδάσεις καὶ τὰς κακὰς συναναστροφὰς τῶν συνομηλίκων του νέων (εὔκολος καὶ κατηφορικὴ εἶναι ἡ ὁδὸς τῆς κακίας), πολὺ ἐλυπήθη. Ὅθεν ἱππεύσας καὶ πορευθεὶς μόνος εἰς τὸν τόπον τῶν κλεπτῶν, παρεδόθη εἰς αὐτοὺς θεληματικῶς καὶ διὰ μέσου αὐτῶν ὡδηγήθη καὶ εὗρε τὸν νέον.
Ὅτε ἐπλησίασεν εἰς αὐτόν, οὗτος προσεπάθει νὰ φύγῃ, διότι ἠννόησεν ὅτι εἶναι ὁ εὐεργέτης του Ἰωάννης, ὅμως ὁ θεῖος Ἀπόστολος τὸν προσείλκυσεν εἰς τὸν ἑαυτόν του μὲ τοὺς γλυκεῖς καὶ θελκτικούς του λόγους. Ὅθεν καὶ προσλαβὼν αὐτόν, ἐπέστρεψεν εἰς τὴν πόλιν, καὶ τόσον τὸν ἔκαμε νὰ προκόψῃ εἰς τὴν ἀρετὴν μὲ τὰς μελισταγεῖς συμβουλὰς καὶ ἱερὰς νουθεσίας του, ὥστε ἔγινε παράδειγμα λαμπρότατον τῆς ἀρετῆς καὶ μετανοίας καὶ εἰς τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους.
Ἐπίσης κατ’ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν ἐπίστευσεν ὁλοψύχως εἰς τὸν Χριστὸν καί τις Ἑβραῖος. Αἰτία δὲ τῆς πίστεώς του ὑπῆρξεν, ὅτι εἶδεν ἕνα Χριστιανὸν ὅστις, διὰ τὰ πολλὰ χρέη μὲ τὰ ὁποῖα ἦτο ἐπιβεβαρημένος καὶ διὰ τὴν ἐσχάτην πτωχείαν του, ἠγόρασε μὲν δὶς θανατηφόρον δηλητήριον καὶ ἔπιε διὰ νὰ θανατωθῇ, ἔκαμεν ὅμως τὸν τύπον τοῦ Σταυροῦ ὅταν τὸ ἔπιε, καὶ διὰ τοῦτο μὲ τὴν δύναμιν τοῦ Σταυροῦ δὲν ἔπαθε καμμίαν βλάβην. Ὅθεν οὗτος ὁ Ἑβραῖος προσέτρεξεν εἰς τὸν μέγαν Ἰωάννην, ὁ δὲ Ἀπόστολος ἐδέχθη αὐτόν, καὶ μὲ χαρὰν τὸν ἐβάπτισεν. Ἀλλὰ καὶ τὸν πτωχὸν ἐκεῖνον Χριστιανόν, τὸν παραίτιον διὰ νὰ πιστεύσῃ ὁ Ἑβραῖος, παρηγόρησεν ὁ τοῦ ἐλεήμονος Χριστοῦ Μαθητής, τόσον μὲ τοὺς παρηγορητικοὺς λόγους του, ὅσον καὶ μὲ ἀρκετὸν χρυσόν. Ὁ δὲ χρυσὸς οὗτος ἦτο πρότερον χόρτος, παραδόξως δὲ μετέβαλεν αὐτὸν εἰς χρυσὸν ὁ θεῖος Ἀπόστολος.
[2] Κατὰ τὸν θεῖον Ἱερώνυμον ὁ Ἅγιος οὗτος Ἀπόστολος καὶ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ἐκοιμήθη τὸ τρίτον ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Τραϊανοῦ, ἤτοι ἐν ἔτει ραʹ (101) ἀπὸ Χριστοῦ Γεννήσεως καὶ ξηʹ (68) ἀπὸ τοῦ Πάθους ἢ τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου. Τοῦτο μαρτυροῦσι Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεύς, ὁ Εἰρηναῖος καὶ πολλοὶ ἄλλοι θεῖοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Κατὰ ταῦτα καὶ ἐπειδὴ ὁ θεῖος Ἰωάννης ἦτο περὶ τὰ 6-8 ἔτη νεώτερος τοῦ Κυρίου, συνάγεται ὅτι 93-95 ἐτῶν ἦτο ὅταν ἐκοιμήθη. (Βλέπε καὶ τὰς ὑποσημειώσεις τῶν σελίδων 600-602).
[3] Σημείωσαι ὅτι τὸ «ὁ ἥλιος ἀνέτειλε καὶ αὐτὸς παρέδωκε τὸν πνεῦμά Του» δὲν γράφεται εἰς τὸν χειρόγραφον Συναξαριστήν, ἀλλὰ εἰς τὸν τετυπωμένον Μαξίμου τοῦ Μαργουνίου. Ἐλλείπει ἐπίσης ἐκ τοῦ χειρογράφου Συναξαριστοῦ καὶ τὸ ὀλίγον ἔμπροσθεν γραφόμενον «ἦτο δὲ ἡ ὥρα τοῦ ὄρθρου», ὅπερ περιέχεται εἰς τὸν αὐτὸν ὡς ἄνω τετυπωμένον Συναξαριστήν· βλέπε δὲ καὶ τὰ εἰς τὸ Συναξάριον γραφόμενα περὶ τῆς Κοιμήσεως τοῦ Ἁγίου τούτου, ἀπὸ τῆς σελίδος 536 ἕως 540 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.
