Μέρος Γ’. Ἡ ἐξορία τοῦ Ἰωάννου καὶ ἡ ἐν Πάτμῳ δρᾶσις αὐτοῦ.

Ἀποκριθεὶς ὁ Χρύσος εἶπε· «Κύριε, τί πρέπει νὰ πράξω διὰ νὰ καθαρισθῇ ὁ υἱός μου;». Εἶπεν αὐτῷ ὁ Ἰωάννης· «Πίστευσον εἰς τὸν Ἐσταυρωμένον Ἰησοῦν καὶ θὰ ἴδῃς τὴν δύναμιν αὐτοῦ». Ἀπεκρίθη ὁ Χρύσος· «Πιστεύω, Κύριε μόνον νὰ θεραπευθῇ ὁ υἱός μου».

Τότε κρατήσας ὁ Ἰωάννης τῆς δεξιᾶς χειρὸς τοῦ παιδός, καὶ σφραγίσας αὐτὸν τρεῖς φοράς, ἐποίησεν εὐχὴν καὶ ἀμέσως ἐδίωξεν ἀπ᾽ αὐτοῦ τὸ πονηρὸν πνεῦμα· ἰδὼν δὲ ὁ Χρύσος τὸ γενόμενον σημεῖον, ἐξέστη καὶ ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωπον προσκυνήσας αὐτόν, καὶ εἶπεν· «Ἀληθῶς, Πάτερ, μετὰ σοῦ εἶναι ὁ Θεός». Τὴν ἄλλην λοιπὸν ἡμέραν, λαβὼν ὁ Χρύσος τὴν γυναῖκα καὶ τὸν υἱὸν αὐτοῦ καὶ χρήματα ἱκανά, ἦλθε πρὸς τὸν Ἰωάννην, λέγων· «Κύριε, λάβε ταῦτα καὶ δὸς εἰς ἡμᾶς τὴν ἐν Χριστῷ σφραγῖδα». Λέγει πρὸς αὐτοὺς ὁ Ἰωάννης· «Διὰ τὴν σφραγῖδα τοῦ Χριστοῦ δὲν χρειάζονται χρήματα, ἀλλὰ μόνον πίστις ἀγαθή· ταῦτα δὲ τὰ χρήματα, ἀφοῦ διαμοιράσητε εἰς τοὺς ἔχοντας ἀνάγκην, λάβετε δωρεὰν τὴν Χάριν τοῦ Χριστοῦ». Καὶ ἀφοῦ ἐδίδαξεν αὐτοὺς ἀρκούντως, ἐβάπτισεν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καὶ ἀπέστειλε τούτους μετ’ εἰρήνης εἰς τὸν οἶκον αὐτῶν. Ἐμείναμεν λοιπὸν ἀρκετὸν χρόνον εἰς τὸν οἶκον τοῦ Μύρωνος μὴ ἐξερχόμενοι, ἀλλὰ πάντας τοὺς πιστεύοντας ἐντὸς τοῦ οἴκου ἐδίδασκε καὶ ἐβάπτιζεν.

 

ϛ’. Ἡ κατάρρευσις τοῦ ναοῦ τοῦ Ἀπόλλωνος.

ΑΦΟΥ συνεπληρώθησαν τρία ἔτη ἀπὸ τῆς ἐλεύσεως ἡμῶν εἰς τὴν Πάτμον καὶ πολὺ πλῆθος λαοῦ ἐπίστευσε καὶ ἐβαπτίσθη ὑπὸ τοῦ Ἰωάννου, παραλαβών με οὗτος μίαν τῶν ἡμερῶν ἐξήλθομεν εἰς τὴν ἀγορὰν εἰς μέρος ἔνθα ἦτο ἱερὸν τοῦ Ἀπόλλωνος· καὶ συνήχθη ἐκεῖ λαὸς πολύς, καὶ ἄλλοι μὲν ἐπίστευον εἰς τὰ λεγόμενα ὑπὸ τοῦ Ἰωάννου, ἄλλοι δὲ ἠπίστουν· οἱ δὲ ἱερεῖς τοῦ Ἀπόλλωνος ἤρχισαν λέγοντες πρὸς αὐτούς· «Ὦ ἀνόητοι ἄνθρωποι, τί δίδετε προσοχὴν εἰς τὰ λεγόμενα ὑπὸ τοῦ ἀπατεῶνος τούτου; δὲν γνωρίζετε ὅτι διὰ τὰς μαγείας του ἐστάλη ἐνταῦθα εἰς ἐξορίαν; Τί πλανᾶσθε λοιπὸν ἀκούοντες τοιούτου ἐλεεινοῦ καὶ ἐξορίστου ἀνδρός, ὁ ὁποῖος ὑβρίζει τοὺς ἀθανάτους θεούς;». Ἀκούσας ταῦτα ὁ Ἰωάννης, εἶπε πρὸς τοὺς ἱερεῖς τούτους· «Ἰδοὺ ἀφίεται ὁ οἶκος ὑμῶν ἔρημος ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Χριστοῦ»· καὶ ἐν τῷ ἅμα κατέπεσεν ὁ ναὸς τοῦ Ἀπόλλωνος χωρὶς ἐκ τῆς πτώσεως νὰ βλαβῇ κανεὶς ἐκ τοῦ πλήθους.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ θεῖος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς συμπεραίνει, ὅτι ὁ μέγας Ἰωάννης οὗτος ἐξωρίσθη εἰς Πάτμον κατὰ τὸ τελευταῖον ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Δομετιανοῦ, ἤτοι κατὰ τὸ δέκατον πέμπτον ἔτος αὐτῆς (διότι τόσα ἔτη ἐβασίλευσεν), ἤτοι κατὰ τὸ ἐνενηκοστὸν πέμπτον ἔτος ἀπὸ Χριστοῦ, ὡς χρονολογεῖ ὁ Μελέτιος. Μέμνηται δὲ τῆς ἐπὶ τοῦ Δομετιανοῦ ἐξορίας τοῦ ἁγιωτάτου Ἰωάννου καὶ ὁ θεῖος Εἰρηναῖος ἐν τρίτῳ καὶ πέμπτῳ τῶν «Κατὰ Αἱρέσεων», ἔνθα καὶ τὸν χρόνον ἐσημειώσατο· καὶ Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεὺς εἰς τὸν λόγον περὶ τοῦ «Τὶς ὁ σῳζόμενος πλούσιος». Ὁ δὲ Ἀδριχώμιος εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ λέγει, ὅτι ὁ Ἀπόστολος οὗτος ἐπέμφθη δεδεμένος ἀπὸ τῆς Ἐφέσου εἰς τὴν Ρώμην. Ἐκεῖ δὲ πλησίον τῆς πύλης τῆς λεγομένης Λατίνας ἐποτίσθη δηλητήριον θανατηφόρον καὶ δὲν ἐβλάβη. Εἶτα ἐρρίφθη μέσα εἰς ἕνα πίθον γεμᾶτον ἀπὸ βραστὸν ἔλαιον κατὰ τὴν ἕκτην Μαΐου ἡμέραν Κυριακήν. Μείνας δὲ καὶ ἐκ τούτου ἀβλαβής, ἐξωρίσθη εἰς Πάτμον ὑπὸ Δομετιανοῦ, ὡς ἱστορεῖ ὁ Μελέτιος. Τὴν τοῦ δηλητηρίου πόσιν σημειοῖ καὶ ὁ θεῖος Αὐγουστῖνος εἰς τὸ κβʹ κεφάλαιον τῶν «Μονολόγων», λέγων· «Ὑπὲρ τοῦ γεύσασθαι ταύτης (τῆς γλυκύτητος τοῦ Θεοῦ) δηλητηρίου ποτήριον Ἰωάννης ἀτρόμως ἐξέπιεν».

[2] Κατὰ τὸν Ὅσιον Νικόδημον, εἰς Πάτμον εὑρισκομένου τοῦ μεγάλου Ἰωάννου, στέλλει πρὸς αὐτὸν ἐπιστολὴν ὁ μακάριος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης, ὢν τότε ἐνενήκοντα ἐτῶν γέρων, ἐν ᾗ ἐγκωμιάζει τὸν μέγαν τοῦτον Ἀπόστολον, λέγων· «Προσαγορεύω σε τὴν ἱερὰν ψυχήν, ἠγαπημένε. Καὶ ἔστι μοι τοῦτο πρὸς σὲ παρὰ τοὺς πολλοὺς ἰδιαίτερον. Χαῖρε ἀληθῶς, ἠγαπημένε, τῷ ὄντως ἐραστῷ καὶ ἐφετῷ καὶ ἀγαπητῷ λίαν ἠγαπημένε. Τί θαυμαστόν, εἰ Χριστὸς ἀληθεύει, καὶ τοὺς μαθητὰς οἱ ἄδικοι τῶν πόλεων ἐξελαύνουσιν, αὐτοὶ τὰ κατ’ ἀξίαν ἑαυτοῖς ἀπονέμοντες, καὶ τῶν Ἁγίων οἱ ἐναγεῖς ἀποδιαστελλόμενοι καὶ ἀποφοιτῶντες;». Προσθέτων δὲ καὶ ἄλλα πολλὰ ἐγκώμια, καὶ ἥλιον ὀνομάζων τοῦ Εὐαγγελίου τὸν μέγαν Θεολόγον, προφητεύει εἰς τὸ τέλος τῆς ἐπιστολῆς, ὅτι μέλλει νὰ λυτρωθῇ ἀπὸ τὴν ἐξορίαν καὶ θὰ ἐπιστρέψῃ πάλιν εἰς τὸν τόπον τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ ὅτι ἐκεῖ μέλλει νὰ παραδώσῃ πολλὰ ἀγαθά, λέγων αὐτολεξεί· «Ἀξιόπιστος δὲ πάντως εἰμὶ τὰ προεγνωσμένα σοι, καὶ μαθὼν ἐκ Θεοῦ καὶ λέγων, ὅτι καὶ τῆς ἐν Πάτμῳ φυλακῆς ἀφεθήσῃ, καὶ εἰς τὴν ἀσιάτιδα γῆν ἐπανήξεις, καὶ δράσεως ἐκεῖ τοῦ ἀγαθοῦ μιμήματα καὶ τοῖς μετὰ σὲ παραδώσεις». Κατὰ τὴν πρόρρησιν λοιπὸν ταύτην τοῦ θείου Διονυσίου, ὅτε ὁ βασιλεὺς Τραϊανὸς ἐβασίλευσε μετὰ τὸν Νέρβαν ἐν ἔτει ϟηʹ (98), ἐστάλησαν γράμματα βασιλικὰ εἰς τὴν Πάτμον, τὰ ὁποῖα ἀνεκάλουν τὸν μέγαν Ἰωάννην ἀπὸ τὴν ἐξορίαν.

[3] Ὁ Δοσίθεος ἐν σελίδι 13 τῆς Δωδεκαβίβλου λέγει, ὅτι συνέγραψε τὸ Εὐαγγέλιον ὁ Ἰωάννης ἀπὸ δεήσεως τῶν Ἐπισκόπων τῆς Ἀσίας καὶ οὐχὶ τῶν Πατμίων, ὡς γράφεται ἐνταῦθα. Συμμαρτυρεῖ δὲ καὶ ὁ Μελέτιος εἰς τὸν πρῶτον τόμον τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας αὐτοῦ λέγων, ὅτι ἐν Ἐφέσῳ συνέγραψεν ὁ Ἰωάννης τὸ Εὐαγγέλιον καὶ τὰς ἐπιστολάς του. Συμβιβάζει ὅμως καὶ θεραπεύει τὴν διαφωνίαν ταύτην ὁ αὐτὸς Μελέτιος λέγων, ὅτι προέγραψε μὲν ὁ Ἰωάννης τὸ Εὐαγγέλιον καὶ τὰς ἐπιστολὰς εἰς τὴν Πάτμον, ἐξέδωκε δὲ καὶ ἐδημοσίευσε ταῦτα εἰς τὴν Ἔφεσον. Ἔγραψε δὲ τὸ Εὐαγγέλιον, κατὰ τὸν Δοσίθεον, κατὰ τὸ ἑξηκοστὸν τέταρτον ἔτος ἀπὸ τῆς Ταφῆς ἢ τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου. Ἢ κατ᾽ ἄλλους, μετὰ τριάκοντα ἓξ ἔτη ἀπὸ τῆς Ἀναλήψεως, δύο ἔτη ὕστερον ἀπὸ τῆς συγγραφῆς τῆς Ἀποκαλύψεως, ἡ ὁποία εἶναι τὸ δυσκολώτατον βιβλίον πάντων τῶν τοῦ κόσμου βιβλίων, κατὰ τὸν Ἱερώνυμον, καὶ ἡ σκοτεινοτάτη καὶ δυσκολωτάτη βίβλος κατὰ τὸν Μελέτιον. Ἤρχισε δὲ ἀπὸ τῆς προαιωνίου Γεννήσεως τοῦ Κυρίου καὶ ἀφῆκε τὴν ὑστέραν οἰκονομικῶς, διὰ τοὺς αἱρετικοὺς τοῦ καιροῦ ἐκείνου, Ἐβίωνά τε καὶ Κήρινθον, οἱ ὁποῖοι ἠρνοῦντο τὴν θεότητα τοῦ Χριστοῦ, εἰς στερέωσιν μὲν τῶν εὐσεβῶν, ἀντίρρησιν δὲ τῶν αἱρετικῶν τῶν λεγομένων Γνωστικῶν, ὡς καὶ αὐτῶν τῶν Νικολαϊτῶν, ὡς λέγει ὁ Εἰρηναῖος, ὁ Ἱερώνυμος, καὶ ὁ Ἐπιφάνιος. Ἔγραψε δὲ τὴν Ἀποκάλυψιν τέσσαρα ἔτη πρὸ τῆς κοιμήσεώς του, κατὰ τὸν Μελέτιον.

Σημείωσαι ὅτι ὁ Ἅγιος Πέτρος ὁ ᾽Αλεξανδρείας, ὁ κατὰ τὰ τέλη τοῦ δευτέρου αἰῶνος ἀκμάσας, λέγει εἰς τὸ Χρονικὸν τὸ συνεκδοθὲν μετὰ τῶν βιβλίων τῆς Βυζαντίδος, ὅτι τὸ ἰδιόχειρον Εὐαγγέλιον τοῦ θείου τούτου Ἰωάννου μέχρι τοῦ νῦν φυλάττεται χάριτι Θεοῦ εἰς τὴν τῶν Ἐφεσίων ἁγιωτάτην Ἐκκλησίαν, καὶ ὑπὸ τῶν πιστῶν ἐκεῖ προσκυνεῖται· ἀναφέρεται δὲ ἐν τοῦτῳ ὅτι τρίτη ὥρα ἦτο, ὅτε ὁ Χριστὸς ἐσταυρώθη, καθὼς καὶ τὰ ἀκριβῆ χειρόγραφα περιέχουσι. (Βλέπε σημείωσιν 20 Νικηφόρου τοῦ Θεοτόκη εἰς τὴν μετάφρασιν Κλήμεντος τοῦ Κανονικοῦ ἐν τῇ «Ἀνασκευῇ» τῆς τότε διερμηνευθείσης Διαθήκης καθὼς καὶ εἰς τὴν εἰκοστὴν τοῦ Δεκεμβρίου ἐν τῇ ὑποσημειώσει τοῦ Συναξαρίου τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τί ἐν ἐπιστολῇ αὐτοῦ γράφει ὁ Ἅγιος οὗτος. Ἐν δὲ τῇ «Ἑκατονταετηρίδι» γράφεται, ὅτι ἐπὶ Δομετιανοῦ, ἐν ἔτει ϟϛʹ (96), ὁ Ἀπόστολος Ἰωάννης ἐπέμφθη δέσμιος ἐξ Ἀσίας εἰς Ρώμην ὑπὸ τοῦ Ἀνθυπάτου, ὅπου ἐτέθη ἐντὸς λέβητος πλήρους ζέοντος ἐλαίου, καὶ ἐφυλάχθη ἀβλαβής, ὡς γράφει ὁ Ἱερώνυμος εἰς βιβλίον αʹ. Ἔπειτα ἐξωρίσθη ἐκεῖθεν εἰς Πάτμον, καὶ συνέγραψε τὴν θείαν Ἀποκάλυψιν, ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ Δομετιανοῦ, κατὰ Εἰρηναῖον καὶ Ἱερώνυμον.

Σημείωσαι ὅτι τὰ λόγια ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα γράφει ὁ Ἰωάννης εἰς τὴν Καθολικὴν πρώτην Ἐπιστολήν του, ἤτοι ὅτι· «τρεῖς εἰσιν οἱ μαρτυροῦντὲς ἐν τῇ γῇ, τὸ Πνεῦμα καὶ τὸ Ὕδωρ καὶ τὸ Αἷμα, καὶ οἱ τρεῖς εἰς τὸ ἕν εἰσι» (κεφ. εʹ), ταῦτα τὰ λόγια ἄλλοι, οὐχὶ ὀρθῶς, τὰ λέγουσιν ὡς νόθα, ἐπειδὴ εἰς πολλὰ ἀρχαῖα χειρόγραφα δὲν ἐμφέρονται πλὴν εὑρίσκονται εἰς πάμπολλα ἀντίγραφα. Ὅθεν καὶ ὁ νεώτερος Σιμώνιος ὁμολογεῖ, ὅτι εὗρε τὰ τοιαῦτα λόγια εἰς διακόσια ἀντίγραφα ἀρχαιότατα, ὅσα δὲ ἀντίγραφα εὗρε, μὴ περιέχοντα αὐτά, δὲν ἦσαν παλαιότερα τῶν ἑξακοσίων ἐτῶν. Ἀναφέρονται δὲ τὰ λόγια ταῦτα καὶ ὑπὸ τοῦ Τερτυλλιανοῦ εἰς τὸ «Κατὰ Πραξέου» βιβλίον πρῶτον, κεφάλαιον εἰκοστὸν πέμπτον, καὶ ὑπὸ τοῦ Κυπριανοῦ εἰς ἐπιστολὴν πρὸς Ἰωβιανὸν «Περὶ Μονάδος». Καὶ οἱ τῆς Ἀφρικῆς δὲ Πατέρες, τετρακόσιοι τόσοι Ἐπίσκοποι, ἐκτιθέμενοι τὴν ἑαυτῶν πίστιν εἰς Οὐνερικὸν τὸν βασιλέα τῶν Ἀρειανῶν Οὐανδάλων ἐν ἔτει υπδʹ (484), τὰ αὐτὰ λόγια ἀναφέρουσιν αὐτολεξεί. Ἀλλὰ καὶ ὁ νεώτερος Καλμέτος προβάλλεται τοὺς ὑπὲρ τῆς αὐθεντίας τῶν λόγων ἐκείνων κατὰ τῶν ἀντιλεγόντων συγγραψαμένους. Γράφει δὲ περὶ τούτων καὶ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἐν τῇ ἑρμηνείᾳ τῶν Καθολικῶν Ἐπιστολῶν.