Ὑποσημειώσεις
[1] Ἐν δὲ τῇ Παλαιᾷ Διαθήκῃ γράφεται Γεχθοφὲρ ἢ Γὲθ Ὀφὲρ (Δʹ Βασιλ. ιδʹ 25).
[2] Ἡ Προφητεία τοῦ Ἰωνᾶ εἰς 4 κεφάλαια διῃρημένη τάττεται πέμπτη τῶν ΙΒʹ ἐλασσόνων Προφητῶν.
[3] Περὶ τοῦ Προφήτου Ἰωνᾶ ὁ Ἀλέξανδρος Μαυροκορδᾶτος λέγει εἰς τὰ Ἰουδαϊκά, ὅτι ἂν καὶ ὁ ἱερὸς Ἐπιφάνιος λόγοις Ἑβραίων πειθόμενος ὑπέλαβεν ὅτι ὁ Ἰωνᾶς ἦτο ὁυἱὸς τῆς χήρας, ἀλλ’ ὅμως οὗτος δὲν ἦτο Τύριος οὔτε Σιδώνιος, ἀλλ’ Ἰουδαῖος, ἀκμάσας κατὰ τοὺς χρόνους τῶν βασιλέων Ἀσσίου καὶ Ἱεροβοάμ· τὸν ὁποῖον ἀποκαμόντα ἀπὸ τὰ δεινά, διήγειρεν ὁ Ἰωνᾶς καὶ θάρρος ἐνέθηκεν εἰς αὐτὸν κατὰ τῶν Σύρων, ὡς ἱστορεῖ ὁ Ἰώσηπος. Ἐξέβρασε δὲ αὐτὸν τὸ κῆτος εἰς τὰς ὄχθας τῆς Παλαιστίνης ἢ εἰς τὴν Μαύρην Θάλασσαν, ὡς λέγει ὁ Ἰώσηπος, καθότι καὶ ἀπὸ τὴν Παλαιστίνην καὶ ἀπὸ τὴν Μαύρην Θάλασσαν ὑπάγει τις εἰς τὴν Νινευΐ. Προέλαβε δὲ οὗτος τὴν τοῦ Κυρίου σάρκωσιν ἔτη, σχεδὸν ὀκτακόσια, κατά τινας. Ἰωνᾶς δὲ θέλει νὰ εἰπῇ ἑλληνιστὶ περιστερά. (Ὅρα περὶ τούτου καὶ ὅσα γράφονται εἰς τὸ βιβλίον «Κῆπος Χαρίτων» εἰς τὴν ἑρμηνείαν τῆς ϛʹ ᾠδῆς τῆς στιχολογίας).
[4] Ὅτι δὲ οἱ Νινευῖται ἐπανῆλθον πάλιν εἰς τὰς προτέρας ἁμαρτίας, καὶ διὰ τοῦτο κατεποντίσθη ἡ πόλις αὐτῶν, ἐπροφήτευσεν ὁ Προφήτης Ναούμ, ὀνομάζων αὐτὴν πόλιν αἱμάτων, ὅλην ψευδῆ καὶ ἀδικίας πλήρη (κεφ. γʹ 1), ὅστις ἀκολούθως λέγει· «Πᾶς ὁ ὁρῶν σε καταβήσεται ἀπὸ σοῦ καὶ ἐρεῖ δειλαία Νινευί τὶς στενάξει αὐτήν; οὐκ ἔστιν ἴασις τῇ συντριβῇ σου, ἐφλέγμανεν ἡ πληγή σου». Καὶ ὁ Τωβὶτ εἶπε πρὸς τὸν υἱὸν αὑτοῦ Τωβίαν· «Ἄπελθε εἰς τὴν Μηδίαν, τέκνον, ὅτι πέπεισμαι ὅσα ἐλάλησεν Ἰωνᾶς ὁ Προφήτης περὶ Νινευί, ὅτι καταστραφήσεται· ἐν δὲ τῇ Μηδίᾳ ἔσται εἰρήνη μᾶλλον ἕως καιροῦ» (Τωβὶτ ιδʹ 4). Ἐκήρυξε δὲ οὗτος πρὸς τοὺς Νινευίτας διὰ τῆς ἐγχωρίου γλώσσης. Ἡ τῆς Νινευῒ δὲ διάλεκτος ἦτο ἡ ἀσσυριακή, ἥτις ὀλίγον διαφέρει τῆς ἑβραϊκῆς, ὡς λέγει Κλήμης ὁ Κανόνικος. Βλέπε καὶ τὰς ὑποσημειώσεις εἰς τὸ Συναξάριον τοῦ Προφήτου Ναοὺμ εἰς τὴν αʹ (1ην) Δεκεμβρίου ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».
[5] Σημείωσαι ὅτι τὸ σημεῖον τοῦτο, τὸ ὁποῖον ὁ Προφήτης Ἰωνᾶς ἐπροφήτευσε, δὲν εὑρίσκεται εἰς τὴν Ἁγίαν Γραφήν· φαίνεται ὅμως ὅτι καὶ ἄλλας προφητείας ἐποίησεν, αἵτινες δὲν σῴζονται τώρα, κατὰ τὸν Θεοδώρητον καὶ Θεοφύλακτον Βουλγαρίας, συμπεραίνοντας τοῦτο ἀπὸ ἐκεῖνο ὅπερ γράφεται εἰς τὰς Βασιλείας περὶ αὐτοῦ· «Αὐτὸς (ὁ Ἱεροβοὰμ) ἀπέστησε τὸ ὅριον Ἰσραὴλ ἀπὸ εἰσόδου Αἰμὰθ ἕως τῆς θαλάσσης τῆς Ἄραβα κατὰ τὸ ρῆμα Κυρίου Θεοῦ Ἰσραήλ, ὃ ἐλάλησεν ἐν χειρὶ δούλου αὐτοῦ Ἰωνᾶ υἱοῦ Ἀμαθὶ τοῦ Προφήτου τοῦ ἐκ Γεθχοφέρ». (Δʹ Βασιλειῶν, ιδʹ 25)· καὶ οὗτος ὁ λόγος δὲν εὑρίσκεται εἰς τὴν προφητείαν τοῦ Ἰωνᾶ.
