Σελίδα 1 από 2
ΘΕΟΦΥΛΑΚΤΟΣ ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν κατήγετο ἐκ τῆς Ἀνατολῆς, ἀκμάζων κατὰ τὰ ἔτη τῆς βασιλείας τῶν Ἰσαύρων, Κωνσταντίνου Ε’ τοῦ Κοπρωνύμου (741-775) [1] καὶ τῶν διαδόχων αὐτοῦ· πορευθεὶς δὲ εἰς Κωνσταντινούπολιν (περὶ τὸ ἔτος 780), ἐσχετίσθη μετὰ τοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ταρασίου (784-806), ὅταν ἀκόμη ἐκεῖνος ἦτο πρωτασηκρήτης, δηλαδὴ πρῶτος μεταξὺ τῶν ὑπηρετούντων εἰς τὰς βασιλικὰς σάκρας, ὅπως ὠνόμαζον οἱ Βυζαντινοὶ τὰ βασιλικὰ γραφεῖα καὶ οἱ ὁποῖοι ὠνομάζοντο ἀσηκρῆται [2] καὶ ὑπ’ αὐτοῦ καλῶς ἐξεπαιδεύθη εἰς τὰ θεῖα.
Ὅταν δέ, θεία ψήφῳ ἀνῆλθεν ὁ ἱερὸς Ταράσιος εἰς τὸν θρόνον τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἐν ἔτει ψπδ’ (784), ἀφ’ οὗ παρῃτήθη οἰκειοθελῶς τοῦ θρόνου ὁ πρὸ αὐτοῦ Παῦλος ὁ Κύπριος (780-784), ὁ ὁποῖος ἐπειδὴ ἔλαβε τὴν Ἀρχιερωσύνην παρὰ τῶν εἰκονομάχων ὠνόμαζε μόνος τὸν ἑαυτόν του ἀνάξιον, τότε καὶ ὁ ἱερώτατος Μιχαὴλ ὁ μετέπειτα Ἐπίσκοπος Συνάδων [3] καὶ ὁ ἱερὸς Θεοφύλακτος οὗτος ἔγιναν Μοναχοὶ καὶ ἐστάλησαν ὑπὸ τοῦ θείου Ταρασίου (περὶ τὸ ἔτος 785) εἰς τὸ ὑπὸ τούτου οἰκοδομηθὲν Μοναστήριον, τὸ εὑρισκόμενον εἰς τὴν εἴσοδον τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Καιρὸν δέ τινα, κατὰ τὸν ὁποῖον τὰ κυνικὰ καύματα ἦσαν εἰς ἐπίτασιν λόγῳ τοῦ θέρους καὶ ἐδίψων ὑπερβολικῶς, τότε, οἱ μακάριοι, ἵνα ἀσκηθῶσιν εἰς τὴν δίψαν καὶ τὴν ἐγκράτειαν, ἤνοιξαν τὸν χάλκινον σωλῆνα τοῦ κρουνοῦ καὶ ἀφῆναν νὰ χύνεται τὸ ὕδωρ, χωρὶς αὐτοὶ νὰ πίωσι καθόλου. Τοιαύτην ἀρετὴν καὶ ἄσκησιν μετήρχοντο οἱ τρισόλβιοι οὗτοι Πατέρες, διὸ καὶ μεγάλων ἠξιώθησαν παρὰ Θεοῦ δωρημάτων.
Ἐπειδὴ λοιπὸν ἡ ἀρετὴ τῶν δύο τούτων Ἁγίων Πατέρων ἐμεγαλύνθη καὶ ἤστραψεν ὡς ἀστὴρ φαεινότατος, τούτου ἕνεκα ἐκρίθησαν ὑπὸ τοῦ μεγάλου Ταρασίου ἄξιοι Ἀρχιερωσύνης· καὶ εὐθὺς ὁ μὲν Μιχαὴλ προεχειρίσθη Ἐπίσκοπος εἰς τὰ Σύναδα [4], πόλιν ἔνδοξον τῆς μεγάλης Φρυγίας, περίφημον διὰ τὰ θαυμαστὰ μάρμαρά της. Ἐπισκόπους εἴκοσιν ἔχουσα, τώρα δὲ κρημνισμένην οὖσαν, ὁ δὲ ἱερὸς Θεοφύλακτος ἐχειροτονήθη (περὶ τὸ ἔτος 800) Ἐπίσκοπος εἰς τὴν Νικομήδειαν [5]. Ὅσα δὲ ἔπραξεν ἐκεῖ κατορθώματα ὁ μακάριος Θεοφύλακτος, αὐτὰ ταῦτα τὰ πράγματα μαρτυροῦν, διότι ἔκτισεν Ἐκκλησίας καὶ νοσοκομεῖα, ἐπροστάτευε τὰ ὀρφανὰ καὶ τὰς χήρας, ἠλέει δὲ μετὰ τοσαύτης ἀγαθότητος, ὥστε ἐγέμιζε φιάλην μὲ ζεστὸν ὕδωρ καὶ μὲ αὐτὸ ἔπλυνε καὶ ἐκαθάριζεν ἰδίαις χερσὶν ὁ συμπαθέστατος τοὺς τυφλοὺς καὶ χωλοὺς καὶ τοὺς ἄλλους ἀσθενεῖς, τοὺς ἔχοντας τὰ μέλη των βεβλαμμένα.
Ὑποσημειώσεις
[1] Ὡς πιθανὸν ἔτος τῆς γεννήσεως τοῦ Ἁγίου θεωρεῖται τὸ ἔτος 765.
[2] Ἀσηκρήτης· λέξις λατινικῆς προελεύσεως παραγομένη ἐκ τῆς λατινικῆς λέξεως secretum (ἀπόρρητον μυστικόν). Ἐκαλεῖτο ἀσηκρήτης ὁ ἐπὶ τῶν ἀπορρήτων ἰδιαίτερος γραμματεὺς τοῦ βασιλέως, πρωτασηκρήτης δὲ ὁ Ἀρχιγραμματεύς.
[3] Ἡ μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις τούτου Πατρὸς ἡμῶν Μιχαὴλ Ἐπισκόπου Συνάδων ἐπιτελεῖται κατὰ τὴν κγʹ (23ην) Μαΐου (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).
[4] Σύναδα ἢ Σύνναδα· πόλις ἔνδοξος τῆς Μείζονος Φρυγίας, μάλιστα διὰ τὰ θαυμάσια μάρμαρά της, τετιμημένη διὰ θρόνου Μητροπολίτου, δώδεκα ἐπισκόπους ἔχοντος. Σήμερον τὰ Σύναδα καλοῦνται ὑπὸ τῶν Τούρκων Cifitkasaba, ἐκ τὴς ἀρχαίας δὲ πόλεως ταύτης μόνον ἐρείπια σῷζονται.
[5] Νικομήδεια· ἀρχαιοτάτη πόλις ἀνάγουσα τὴν ἀρχήν της εἰς τὴν ἐποχὴν τῆς ἐγκαταστάσεως τῶν ἀποικιῶν τῶν Μεγαρέων καὶ Ἀθηναίων εἰς τὰ παράλια τῆς Προποντίδος. Ἱδρυτής της φέρεται ὁ βασιλεὺς τῆς Βιθυνίας Ζιποίτης. Τὴν Νικομήδειαν μεγάλως ἐτίμησεν ὁ αὐτοκράτωρ Διοκλητιανός, ὅστις θέλων νὰ διαιρέσῃ τὴν ἀχανῆ τότε αὐτοκρατορίαν εἰς μικρότερα τμήματα διὰ τὴν εὐχερεστέραν διοίκησιν αὐτῆς καὶ συγκεκριμένως τότε εἰς Ἀνατολικὴν καὶ Δυτικήν, ἐξέλεξε τὴν Νικομήδειαν, τὴν ὁποίαν καὶ ὥρισεν ὡς πρωτεύουσαν τοῦ Ἀνατολικοῦ Κράτους καὶ εἰς τὴν ὁποίαν ἐγκατεστάθη ὁ ἴδιος ἐν ἔτει 293 καὶ ἀπ’ αὐτῆς διηύθυνε τὴν ὅλην αὐτοκρατορίαν. Πρωτεύουσα τοῦ Δυτικοῦ Κράτους παρέμεινεν ἡ Ρώμη εἰς τὴν ὁποίαν ἀφῆκεν αὐτοκράτορα τὸν συνάρχοντα αὐτοῦ Μαξιμιανὸν τὸν Ἑρκούλιον. Ὡς πρωτεύουσα τοῦ Ἀνατολικοῦ Κράτους ἡ Νικομήδεια παρέμεινε μέχρι τῶν Ἐγκαινίων τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἐν ἔτει 330. Κατὰ τὰς ἀρειανὰς ἔριδας τοῦ Δʹ αἰῶνος ἡ Νικομήδεια κατέστη τὸ κέντρον τῶν ἀρειανῶν, οἵτινες εἶχον προστάτην τὸν ὁμόφρονά των Ἐπίσκοπον τῆς πόλεως Εὐσέβιον, ἐν αὐτῇ δὲ συνεκλήθη τὸ 327 καὶ ἐνδημοῦσα σύνοδος πρὸς ἄρσιν τῆς καθαιρέσεως τοῦ Ἀρείου. Διετέλεσε δὲ ἡ Νικομήδεια Μητρόπολις τῆς Βιθυνίας τοῦ Πόντου, ἔχουσα ὑποκειμένας εἰς αὐτὴν Ἐπισκοπὰς μέχρι τῶν δώδεκα. Ἔπαυσε δὲ ὑφισταμένη ὡς Μητρόπολις ἀπὸ τοῦ ἔτους 1923 ἤτοι μετὰ τὴν καταστροφὴν τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Τελευταῖος Μητροπολίτης Νικομηδείας ὑπῆρξεν ὁ Ἀλέξανδρος Ρηγόπουλος (1910-1928). Σημερινὴ ὀνομασία τῆ Νικομηδείας εἶναι Ἰζμίτ, καὶ παλαιότερα Ἰσμὶτ ἡ Ἰζνικμίτ.
[6] Ἡ μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις τούτου Πατρὸς ἡμῶν Νικηφόρου ἐπιτελεῖται κατὰ τὴν βʹ (2αν) Ἰουνίου (βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).
[7] Μεταξὺ τούτων συμπεριελαμβάνετο καὶ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν Νικήτας ὁ Ὁμολογητής, Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Μηδικίου, οὗ ἡ μνήμη ἐπιτελεῖται κατὰ τὴν γʹ (3ην) Ἀπριλίου καὶ τοῦ ὁποίου τὸν πλατύτερον Βίον βλέπε ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Ἐν τῷ ἐν λόγῳ Βίῳ ἐκτίθενται λεπτομερέστερον τὰ κατὰ τὴν συζήτησιν ταύτην διαμειφθέντα μεταξὺ τῶν Ἁγίων τούτων Πατέρων καὶ τοῦ βασιλέως.
[8] Περὶ τοῦ θέματος τῶν Κιβυρραιωτῶν βλέπε ὑποσημ. σελ. 35.
