ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ ὁ Ἅγιος τοῦ Χριστοῦ Ἱερομάρτυς ἦτο Πρεσβύτερος τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ Ἐκκλησίας ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ δυσσεβοῦς Ἰουλιανοῦ τοῦ Παραβάτου τοῦ βασιλεύσαντος κατὰ τὰ ἔτη τξα’-τξγ’ (361-363). Κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ὁ τοῦ βασιλέως τούτου θεῖος καὶ συνώνυμος Ἰουλιανός, Χριστιανὸς ὢν καὶ πιστὸς πρότερον θεράπων τοῦ Θεοῦ, ἀναγνώστης τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἐπείσθη ὁ ἄθλιος, εἰς τὸν ἀνεψιόν του, τὸν δυσσεβῆ καὶ παραβάτην βασιλέα καὶ ἠρνήθη, φεῦ! τὴν εἰς Χριστὸν Πίστιν προσκυνήσας τὰ εἴδωλα. Οὐχὶ δὲ μόνον τοῦτο, ἀλλὰ καὶ ἐπρόδωσεν, ὁ ἀσεβής, εἰς τὸν τύραννον ὅλον τὸν πλοῦτον καὶ τὰ ἱερὰ κειμήλια, ὅσα ἀφιέρωσεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Ἀντιοχείας, καταστὰς οὕτω ὁ πρώην εὐσεβὴς Ἰουλιανός, τῇ ὑποκινήσει τοῦ ἀσεβεστάτου ἀνεψιοῦ του, διώκτης καὶ τύραννος τῶν Χριστιανῶν.

Τότε λοιπὸν οἱ μὲν ἄλλοι Κληρικοὶ καὶ Ἱερεῖς τῆς Ἀντιοχείας διεσκορπίσθησαν εἰς διαφόρους τόπους, μόνος δὲ ὁ Ἅγιος αὐτὸς Θεοδώρητος, Πρεσβύτερος ὢν τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ Ἐκκλησίας, ἔμεινεν ἐκεῖ μετά τινων ἄλλων Χριστιανῶν, κηρύττων παρρησίᾳ τὴν εἰς Χριστὸν Πίστιν καὶ ὁμολογίαν. Διὸ συλλαβὼν αὐτὸν ὁ ρηθεὶς Ἰουλιανός, ὁ τοῦ Παραβάτου θεῖος, τὸν ἔρριψεν εἰς τὴν φυλακήν. Ἔπειτα καλέσας αὐτόν, διέταξε πρῶτον μὲν νὰ δείρωσι τὸν Ἅγιον εἰς τοὺς πόδας καὶ εἶτα εἰς τὴν κεφαλήν. Μετὰ ταῦτα ἐκδύσαντες τὸν Ἅγιον τὸν ἐκρέμασαν ἐπὶ ξύλου καὶ τὸν ἐξέσχιζον ἀνηλεῶς ἐπὶ τρεῖς ὥρας. Τότε τὸ μὲν αἶμα ἔτρεχεν ἀπὸ τοῦ σώματος τοῦ Ἁγίου ὡς πηγή, τὸ δὲ πρόσωπον αὐτοῦ ἐφαίνετο ὡραιότερον καὶ λαμπρότερον. Ὁ ἐσκοτισμένος ὅμως Ἰουλιανός, μηδόλως συναισθανόμενος τὴν πτῶσιν του καὶ ὑποπίπτων ἀπὸ κακίας εἰς κακίαν, λέγει πρὸς τὸν Ἅγιον· «Θυσίασον, ἄθλιε, εἰς τοὺς θεοὺς καὶ ἂν χρεωστῇς εἰς τὸ βασιλικὸν ταμεῖον ἢ εἰς ἄλλον τινά, ὁ ἀνεψιός μου ὁ βασιλεὺς θέλει σὲ ἀπαλλάξει ἀπὸ τὸ χρέος ἵνα μὴ οὕτω κακῶς ἀπολέσῃς τὴν ζωήν σου». Ἀπεκρίθη ὁ Ἅγιος· «Σὺ εἶσαι, ταλαίπωρε, ἄθλιος, σὺ καὶ ὁ βασιλεύς σου, διότι ἀφήκατε τὸν Χριστὸν καὶ προσεκολλήθητε εἰς τὸν ἀντίχριστον. Ὅθεν θέλετε γίνει ἀμφότεροι προσάναμμα τοῦ αἰωνίου πυρὸς τῆς κολάσεως. Δὲν χρεωστῶ δὲ ἐγὼ εἰς οὐδένα εἰ μὴ εἰς τὸν Κύριόν μου Ἰησοῦν Χριστόν. Εἰς αὐτὸν χρεωστῶ νὰ φυλάξω ἀληθινὴν πίστιν μέχρις ἐσχάτης μου ἀναπνοῆς».

Ταῦτα ἀκούσας ὁ ἀκάθαρτος καὶ θεομίσητος τύραννος, προσέταξε νὰ κατακαίωσι τὰς πλευρὰς τοῦ Ἁγίου με ἀνημμένας λαμπάδας· ὁ δὲ Μάρτυς, ὑψώσας τὰ ὄμματα εἰς τὸν οὐρανόν, προσηύχετο σιωπηλῶς καί, ὢ τοῦ θαύματος, εὐθὺς ἔπεσον ὡς νεκροὶ εἰς τὴν γῆν οἱ τὰς λαμπάδας κρατοῦντες, οἱ ὁποῖοι καὶ ἐπίστευσαν εἰς τὸν Χριστόν.