Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῶν Ἁγίων Μαρτύρων τῶν ἐν Περσίᾳ μαρτυρησάντων ΑΥΔΑ Ἐπισκόπου καὶ τῶν σὺν αὐτῷ ΕΝΝΕΑ Μαρτύρων καὶ ἄλλων πολλῶν ΑΓΙΩΝ, τῶν εἰς φυλακὴν κλεισθέντων καὶ ὑπὸ μυῶν καὶ γαλῶν τῶν συγκλεισθέντων αὐτοῖς κατατρωγομένων.

ΑΥΔΑΣ ὁ Ἅγιος Ἱερομάρτυς, ὁ Ἐπίσκοπος τῆς Περσίας καὶ οἱ σὺν αὐτῷ ἑορταζόμενοι Ἅγιοι Μάρτυρες ἦσαν κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως τῶν Ρωμαίων Θεοδοσίου τοῦ μικροῦ τοῦ βασιλεύσαντος κατὰ τὰ ἔτη υη’-υν’ (408-450) καὶ Ἰσδιγέρδου τοῦ βασιλέως τῶν Περσῶν τοῦ βασιλεύσαντος κατὰ τὰ ἔτη τψθ’-υκ’ (399-420). Κατὰ δὲ τὸ ἔτος υιβ’ (412) ὁ Ἰσδιγέρδης ἐκίνησε χαλεπώτατον διωγμὸν κατὰ τῶν Χριστιανῶν, λαβὼν τὴν ἀκόλουθον ἀφορμήν.

Ὁ θεῖος Αὐδᾶς, ὅστις ἦτο ἐστολισμένος μὲ πολλὰ εἴδη ἀρετῶν, κινηθεὶς ὑπὸ θείου ζήλου, ἐκρήμνισε τὸν ναόν, ἐν τῷ ὁποίῳ ἐλάτρευον οἱ Πέρσαι τὸ πῦρ. Τοῦτο μαθὼν ὁ βασιλεὺς παρὰ τῶν μάγων, ἔστειλε καὶ ἔφεραν τὸν Ἅγιον Αὐδᾶν ἐνώπιόν του καὶ πρῶτον μὲν κατηγόρησε μὲ ἠπιότητα τὴν πρᾶξίν του, προστάξας αὐτὸν νὰ κτίσῃ πάλιν τὸν κρημνισθέντα ναόν. Ἐπειδὴ δὲ ὁ Ἅγιος ἠναντιοῦτο καὶ ἔλεγεν, ὅτι δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ πράξῃ, τοῦτο, ὁ βασιλεὺς ἠπείλησεν, ὅτι θὰ κρημνίσῃ ὅλας τὰς Ἐκκλησίας τῶν Χριστιανῶν, τὸ ὁποῖον καὶ ἔπραξε ἀφοῦ πρῶτον ἐπρόσταξε νὰ θανατωθῇ ὁ θεῖος Αὐδᾶς. Μαθὼν δὲ τὴν ἀπόφασιν καὶ προσταγὴν ταύτην τοῦ βασιλέως ὁ Ἅγιος ἐχάρη πολὺ καὶ οὕτω χαίρων καὶ ἀγαλλόμενος ἔλαβεν ὁ ἀοίδιμος τοῦ Μαρτυρίου τὸ μακάριον τέλος.

Ἀφ’ οὗ δὲ παρῆλθον τριάκοντα ἔτη, πάλιν ἡ ταραχὴ τοῦ κατὰ τῶν Χριστιανῶν διωγμοῦ ἐμαίνετο ἐν Περσίᾳ ὑποκινουμένη καὶ ριπιζομένη ὑπὸ τῶν ἀσεβῶν μάγων [1], καθὼς ταράσσεται ἡ θάλασσα ὑπὸ θυέλλης, οἱ μάγοι δὲ ἐπέβαλλον εἰς τοὺς Χριστιανοὺς φοβερὰ βασανιστήρια, ἄλλους μὲν θανατώνοντες μὲ διαφόρους τιμωρίας, ἄλλους δὲ ἐξορίζοντες. Ἐκ τούτων λοιπὸν θέλω ἀναφέρει ἐνταῦθα δύο ἢ τρεῖς, ἵνα διὰ τούτων δείξω καὶ τὴν ἀνδρείαν τῶν ἄλλων.

Χριστιανός τις Ὀρμίσδης ὀνομαζόμενος, ὅστις κατήγετο ἐκ τοῦ γένους τῶν Ἀχαιμενιδῶν [2], τοῦ ἐνδόξου καὶ περιφανοῦς παρὰ Πέρσαις, εἶχε πατέρα ἔπαρχον. Μαθὼν δὲ ο τότε βασιλεύς, ὅτι ἦτο Χριστιανός, ἔστειλε καὶ τὸν ἔφεραν ἔμπροσθέν του, ὅτε προσέταξεν αὐτὸν νὰ ἀρνηθῇ τὸν Ποιητήν του Θεόν· ὁ δὲ Ὀρμίσδης εἶπε· «Μή μοι γένοιτο ποτὲ νὰ ἀρνηθῶ τὸν Ποιητήν μου Θεὸν καὶ νὰ καταφρονήσω αὐτὸν ἔστω καὶ ἂν λάβω μυρίας βασάνους» [3]. Ὁ βασιλεὺς τότε ἐκπλαγεὶς διὰ τὴν τοῦ Ἁγίου παρρησίαν, ἐστέρησεν αὐτὸν τοῦ πλούτου καὶ τῶν ἀξιωμάτων του [4].


Ὑποσημειώσεις

[1] Κατὰ τὸν ἱερὸν Θεοδώρητον (ἔνθ’ ἀνωτέρω), μάγους καλοῦσιν οἱ Πέρσαι τοὺς τὰ στοιχεῖα θεοποιοῦντας, ὁ δὲ Ἡρόδοτος ἐκτενέστερον γράφει, ὅτι οἱ μάγοι ἦσαν ἰδιαίτερον ἱερατικὸν γένος τῶν Μήδων, ἐξ ὧν παρέλαβον τοῦτο καὶ οἱ Πέρσαι (Ἱστ. 1, 101, 120, 128, 132, 140).

[2] Οἱ Ἀχαιμενίδαι ἦσαν παλαιὰ καὶ ἐπίσημος φυλὴ τῶν Περσῶν καταγόμενοι ἀπὸ τοῦ Ἀχαιμένους, παλαιοῦ τῆς Περσίας βασιλέως καὶ πάππου τοῦ Καμβύσου, πατρὸς Κύρου τοῦ μεγάλου.

[3] Παρὰ δὲ τῷ Θεοδωρήτῳ γράφεται οὕτως· «ὁ δὲ (ὁ Ὀρμίσδης) ἔφη, μήτε δίκαια, μήτε συμφέροντα προστεταχέναι τὸν βασιλέα. Ὁ γάρ τοι παιδευόμενος ραδίως τοῦ Θεοῦ τῶν ὅλων καταφρονεῖν καὶ τοῦτον ἀρνεῖσθαι ρᾷον ἂν καὶ βασιλέως καταφρονήσῃ. Ἄνθρωπος γὰρ δὴ οὗτος θνητὴν φύσιν κεκληρωμένος. Εἰ δὲ τιμωρίας ἐσχάτης ἄξιος ὁ τὰ σά, ὦ βασιλεῦ, ἀρνούμενος σκῆπτρα, πολλαπλασίων κολάσεων ἀξιώτερος ὁ τὸν τοῦ παντὸς ἀρνούμενος Ποιητήν». Βλέπε περὶ τούτου καὶ εἰς τὴν γʹ (3ην) Νοεμβρίου, ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ἔνθα Ἀχαιμενίδης ὀνομάζεται.

[4] Τὸ πλατύτερον Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου τούτου Μάρτυρος Ὀρμίσδα βλέπε εἰς τὴν γʹ (3ην) Νοεμβρίου (ἔνθ’ ἀνωτέρω).

[5] Οἱ λόγοι τοῦ σοφοῦ Θεοδωρήτου εἶναι οὗτοι· «Οὐ χρὴ δὲ θαυμάζειν, ὅτι τῆς ἐκείνων θηριωδίας καὶ δυσσεβείας ἀνέχεται ὁ τῶν ὅλων Πρύτανις. Και γὰρ πρὸ τῆς Κωνσταντίνου τοῦ μεγάλου Βασιλείας, ὅσοι Ρωμαίων ἐγένοντο βασιλεῖς, κατὰ τῶν θιασωτῶν τῆς ἀληθείας ἐλύττησαν. Διοκλητιανὸς δέ, ἐν τῇ τοῦ σωτηρίου πάθους ἡμέρᾳ (ἤτοι ἐν τῇ μεγάλῃ Παρασκευῇ) τὰς ἐν ἁπάσῃ τῇ Ρωμαίων ἡγεμονίᾳ κατέλυσεν Ἐκκλησίας. Ἀλλ’ ἐννέα διεληλυθότων ἐτῶν, αὐταὶ μὲν ἤνθησαν καὶ πολλαπλάσιον ἐδέξαντο μέγεθός τε καὶ κάλλος, ἐκεῖνος δὲ μετὰ τῆς δυσσεβείας ἀπεσβέσθη. Καὶ τοὺς πολέμους δὲ τούτους προείρηκεν ὁ Δεσπότης καὶ τὸ τῆς Ἐκκλησίας ἀήττητον· καὶ αὐτὰ δὲ ἡμᾶς διδάσκει τὰ πράγματα, ὡς πλείονα ἡμῖν τῆς εἰρήνης ὁ πόλεμος πορίζει τὴν ὠφέλειαν. Ἡ μὲν γὰρ ἁβροὺς ἡμᾶς καὶ ἀνειμένους καὶ δειλοὺς ἀπεργάζεται, ὁ δὲ πόλεμος τά τε φρονήματα παραθίγει καὶ τῶν παρόντων ὡς ρεόντων παρασκευάζει καταφρονεῖν».