Τῇ Η’ (8ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ ΙΩΑΝΝΟΥ τοῦ ΘΕΟΛΟΓΟΥ, ἢ ἡ Σύναξις τῆς ἐκπεμπομένης ἐκ τοῦ τάφου αὐτοῦ ἁγίας κόνεως, ἤτοι τοῦ μάννα.

ΕΙΚΟΝΑ
Τοιχογραφία ἐκ τοῦ Καθολικοῦ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς
Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος, Μεγάλου Μετεώρου.
Ἔργον ΙϚʹ αἰῶνος.

ΙΩΑΝΝΗΣ ὁ ΘΕΟΛΟΓΟΣ ὁ θεῖος Ἀπόστολος καὶ Εὐαγγελιστής, ὁ ἠγαπημένος τοῦ Κυρίου Μαθητής, ἐγεννήθη μὲν εἰς Βηθσαϊδὰ τῆς Γαλιλαίας, μετέστη δὲ πρὸς Κύριον, κηρύττων τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ ἐν Ἐφέσῳ εἰς γῆρας βαθὺ ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τοῦ βασιλέως Τραϊανοῦ (98-117). Ὅταν δὲ ὁ μακάριος Ἰωάννης ἐπρόκειτο νὰ μετατεθῇ ἀπὸ τῆς παρούσης ζωῆς, εἰς ἐκείνην τὴν αἰωνίαν καὶ ἄληκτον, προγνωρίσας τοῦτο διὰ τῆς ἐν αὐτῷ ἐνοικούσης θείας Χάριτος, παραλαβὼν τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ ἦλθεν ἔξω τῆς πόλεως Ἐφέσου εἰς σημεῖον ὅπου καὶ ὑπέδειξεν ὁ ἴδιος νὰ ἀνοιγῇ ὁ τάφος του. Εἰσελθὼν δὲ ἐν αὐτῷ μόνος ἔτι ζῶν, ἐκοιμήθη ἐκεῖ ἐν Κυρίῳ [1]. Ἔκτοτε ὁ τάφος οὗτος ἀνεδείχθη ἄλλη κολυμβήθρα τοῦ Σιλωάμ, ἐπειδὴ ὁ Πανάγαθος καὶ φιλάνθρωπος Κύριος ἡμῶν ὄχι μόνον ἐδόξασε τοὺς Ἁγίους, τοὺς διὰ τὴν ἀγάπην Του προθύμως ἀγωνισθέντας, ἤτοι τοὺς ἱεροὺς Αὐτοῦ Μαθητὰς καὶ Ἀποστόλους, τοὺς Προφήτας καὶ Μάρτυρας καὶ ὅλους τοὺς Αὐτῷ εὐαρεστήσαντας, ἀξιώσας τούτους τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν καὶ τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν, ἀλλὰ καὶ διὰ τῆς δωρεᾶς θείων Χαρίτων καὶ διὰ πολλῶν θαυμάτων λαμπροὺς καὶ τότε ἀπέδειξεν, ἔτι δὲ καὶ τώρα καὶ πάντοτε ἀποδεικνύει καὶ τοὺς τόπους ἐκείνους, εἰς τοὺς ὁποίους διέτριψαν ἢ ἐτάφησαν οὗτοι.

Τοιουτοτρόπως λοιπὸν καὶ εἰς τὸν τάφον τοῦ σήμερον ἑορταζομένου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ἐδωρήσατο τὴν χάριν Αὐτοῦ καὶ διὰ πολλῶν θαυμάτων ἐκόσμησε. Διότι ὁ τάφος τοῦ μεγάλου τούτου Εὐαγγελιστοῦ κατ’ ἔτος κατὰ τὴν σημερινὴν ἡμέραν ἀναβρύει αἴφνης μὲ θεῖον καὶ παράδοξον τρόπον κόνιν, τὴν ὁποίαν οἱ ἐγχώριοι ὀνομάζουσι μάννα καὶ ταύτην οἱ λαμβάνοντες μεταχειρίζονται πρὸς ἀπολύτρωσιν ἀπὸ παντὸς πάθους, πρὸς ἰατρείαν ψυχῶν καὶ πρὸς ὑγείαν σωμάτων, δοξάζοντες τὸν Θεὸν καὶ τὸν Αὐτοῦ θερόποντα Ἰωάννην.

Μανθάνομεν δὲ ἐκ τοῦ ἐγκωμίου τοῦ Πατριάρχου Ἱεροσολύμων Σωφρονίου πρὸς τὸν Θεολόγον τοῦτον Ἰωάννην [2], ὅτι πατήρ του του ἦτο ὁ Ζεβεδαῖος, μήτηρ δὲ αὐτοῦ ἡ Σαλώμη, θυγάτηρ Ἰωσὴφ τοῦ μνηστευθέντος τὴν Ὑπεραγίαν Δέσποιναν Θεοτόκον. Διότι ὁ Ἰωσὴφ εἶχε, τέσσαρας υἱούς. Τὸν Ἰάκωβον, τὸν Συμεών, τὸν Ἰούδαν καὶ τὸν Ἰωσῆν καὶ τρεῖς θυγατέρας, ἤτοι τὴν Ἐσθήρ, τὴν Μάρθαν καὶ τὴν Σαλώμην, ἥτις ἐχρημάτισε σύζυγος μὲν τοῦ Ζεβεδαίου, μήτηρ δὲ τοῦ Ἰωάννου. Ἐκ τούτου συνάγεται, ὅτι ὁ Κυριος ἡμῶν ἦτο θεῖος τοῦ Ἰωάννου, ὡς ἀδελφὸς λογιζόμενος Σαλώμης, τῆς θυγατρὸς Ἰωσήφ, τοῦ νομιζομένου ὡς πατρὸς τοῦ Κυρίου [3].


Ὑποσημειώσεις

[1] Τὰ περὶ τῆς Ἱερᾶς Μεταστάσεως τοῦ μεγάλου τούτου Εὐαγγελιστοῦ βλέπε πλατύτερον εἰς τὴν κϛʹ (26ην) Σεπτεμβρίου ἐν τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ὅτε καὶ ἐπιτελεῖται ἡ κυρίως μνήμη αὐτοῦ.

[2] Τὰ ἀπὸ τῆς παραγράφου ταύτης καὶ ἐφ’ ἑξῆς, ἕως τέλους τοῦ Συναξαρίου τούτου, παρατιθέμενα προσετέθησαν ὑπὸ τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, ὅστις, ὡς καὶ ὁ ἴδιος πληροφορεῖ, παρέλαβεν αὐτὰ ἐκ τοῦ ἐν λόγῳ ἐγκωμίου τοῦ Πατριάρχου Ἱεροσολύμων Σωφρονίου.

[3] Ἐν τῷ σημείῳ τοῦτο ὁ Ὅσιος Νικόδημος πληροφορεῖ ἡμᾶς ὅτι ἀφῄρεσεν ὅσα ἐν συνεχείᾳ λέγει εἰς τὸ ἐγκώμιόν του ὁ θεῖος Σωφρόνιος περὶ Βαπτίσματος τῶν Ἀποστόλων, ἐπεξηγῶν δὲ τοὺς λόγους, ὧν ἕνεκα δὲν συμπεριέλαβε ταῦτα λέγει τὰ ἑξῆς: «Σημείωσαι, ὅτι παρέλειψα ἐνταῦθα ὅσα μεταξὺ τῶν ἄλλων λέγει ὁ θεῖος Σωφρόνιος, ὅτι δηλαδὴ ὁ Κύριος ἐβάπτισεν οἰκείαις χερσὶ μόνον τὸν Πέτρον, οὗτος δὲ ἐβάπτισε τὸν Ἀνδρέαν, ὁ δὲ Ἀνδρέας ἐβάπτισε τὸν Ἰάκωβον καὶ τὸν Ἰωάννην, οὗτοι δὲ πάλιν τοὺς λοιποὺς Ἀποστόλους, διότι ἀπαράδεκτα νομίζονται ταῦτα, ἐπειδὴ εἶναι ἀντίθετα πρὸς τὸ θεῖον καὶ Ἱερὸν Εὐαγγέλιον, πρῶτον, διότι ὁ Εὐαγγελιστὴς οὗτος Ἰωάννης σαφῶς λέγει, ὅτι ὁ Ἰησοῦς δὲν ἐβάπτιζε, «Καίτοι γε Ἰησοῦς αὐτὸς οὐκ ἐβάπτιζεν, ἀλλ’ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ» (Ἰωάν. δʹ 2) καὶ δεύτερον, διότι οἱ Ἀπόστολοι ἐβαπτίσθησαν διὰ Πνεύματος Ἁγίου καὶ διὰ τῆς πυροειδοῦς Χάριτος Αὐτοῦ, κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς Πεντηκοστῆς, ὡς ἐπηγγείλατο εἰς αὐτοὺς ὁ Κύριος, εἰπών· «Ἰωάννης μὲν ἐβάπτισεν ὕδατι, ὑμεῖς δὲ βαπτισθήσεσθε ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ, οὐ μετὰ πολλὰς ταύτας ἡμέρας» (Πράξ. αʹ 5). Ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ Πρόδρομος ἐκήρυττε, λέγων περὶ τοῦ Κυρίου· «Ἐγὼ μὲν ὕδατι βαπτίζω ὑμᾶς … αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ καὶ πυρὶ» (Λουκ. γʹ 16). Ὅθεν καὶ ὁ Θεσσαλονίκης θεῖος Γρηγόριος λέγει, ὅτι τὸ ὑπερῷον, εἰς τὸ ὁποῖον κατῆλθε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, ἐγένετο ὡς κολυμβήθρα, ἐντὸς τῆς ὁποίας ἐβαπτίσθησαν ἅπαντες οἱ Ἀπόστολοι καὶ οἱ λοιποὶ ἐκεῖ εὑρισκόμενοι».

«Ἀλλὰ καὶ ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐν τῇ ἑρμηνείᾳ τοῦ Εὐαγγελίου δὲν παραδέχεται ὅτι έβαπτίσθησαν οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι ἄλλο βάπτισμα ἐκτὸς ἐκείνου τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς Πεντηκοστῆς. Ἐκεῖνο δὲ τὸ ὁποῖον λέγει περαιτέρω ὁ θεῖος Σωφρόνιος, ὅτι ὁ Πέτρος καὶ ὁ Ἰωάννης ἐβάπτισαν τὴν Θεοτόκον, εἶναι πάντῃ ἀπίθανον. Βλέπε δὲ καὶ εἰς τὴν τριακοστὴν τοῦ μηνὸς Ἰουνίου ἐν τῇ ἑορτῇ τῶν Ἁγίων Δώδεκα Ἀποστόλων, ὅτε γράφονται ταῦτα· «Δεῖ εἰδέναι ὅτι οἱ πανεύφημοι Ἀπόστολοι καὶ οἱ Δώδεκα καὶ οἱ ὑπ’ αὐτοὺς Ἑβδομήκοντα, οὓς ὁ Κύριος Ἀποστόλους ἀνέδειξε, σὺν ταῖς πισταῖς γυναιξίν, οὐκ ἐτελέσθησαν τῷ θείῳ Βαπτίσματι, διὰ τὸ αὐτὸν ἐκεῖνον, τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ὑποσχέσθαι αὐτοῖς οὕτω μετὰ τὴν θείαν Ἀνάστασιν καὶ εἰπεῖν· «ὅτι Ἰωάννης μὲν ἐβάπτισεν ὕδατι, ὑμεῖς δὲ βαπτισθήσεσθε ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ» (Πράξ. αʹ 5). Ἀλλαχοῦ δέ, «Χρὴ οὖν γινώσκειν, ὅτι μετὰ τὸ ὑποστρέψαι τοὺς Ἀποστόλους εἰς Ἱερουσαλὴμ ἀπὸ ὄρους τοῦ καλουμένου τοῦ Ἐλαιῶνος καὶ καθίσαι ἐν τῷ ὑπερῴῳ σὺν πᾶσι τοῖς πιστοῖς ἀδελφοῖς τοῦ Κυρίου καὶ τῇ παναχράντῳ αὐτοῦ Μητρί, ὡς εἶναι πάντας ρκʹ (120), κατῆλθε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐπ’ αὐτοὺς καὶ ἐμπλησθέντες ὑπ’ αὐτοῦ, καθὼς καὶ Ἰωὴλ ὁ Προφήτης φησίν, οὐκ ἐδεήθησαν ἑτέρου Βαπτίσματος» [Βλέπε Συναξάριον λʹ (30ης) Ἰουνίου].

[4] Ἡ μνήμη τῆς Ἁγίας Ἑρμιόνης ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Σεπτεμβρίου, βλέπε ἐν τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[5] Ἡ μνήμη τῶν Ἁγίων Αὐδάκτου καὶ Καλλισθένης, τῆς θυγατρὸς αὐτοῦ, ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Ὀκτωβρίου, βλέπε ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».