Τῇ Λ’ (30ῇ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΙΣΑΚΙΟΥ ἢ ΙΣΑΑΚΙΟΥ, Ἡγουμένου τῆς Μονῆς τῶν Δαλμάτων, τοῦ Ὁμολογητοῦ.

Ὁ δὲ βασιλεύς, ἂν καὶ πολὺ ἐξεπλάγη καὶ ἔφριξε διὰ τὸν Ἅγιον τοῦτον, ὅμως ὄχι ὀλιγώτερον καὶ κατεφρόνησεν αὐτόν, καθὸ ἀσύνετος. Ὄχι δὲ μόνον τοῦτο, ἀλλὰ καὶ τὸν παρέδωκεν εἰς δύο στρατιώτας, Σατόρνικον καὶ Βίκτωρα ὀνομαζομένους, προστάξας αὐτοὺς νὰ τὸν φυλάττωσιν ἀσφαλῶς ἕως οὗ ἐπανέλθῃ ἐκ τοῦ πολέμου, ὅτε, εἶπε, θέλει θανατώσει αὐτὸν διὰ πυρός. Ὁ δὲ Ἅγιος ἀπεκρίθη· «Ἐὰν σὺ ἐπανέλθῃς ἐκ τοῦ πολέμου ὑγιής, δὲν ἐλάλησεν εἰς ἐμὲ ὁ Θεός» [2].

Ὅταν λοιπὸν συνεκροτήθη ὁ πόλεμος, δὲν ἠδυνήθη νὰ ἀντιστῇ ὁ βασιλεύς, ἀλλ’ ἔφυγεν ὁμοῦ μὲ τὸν πραιπόσιτον αὐτοῦ, ὁ ὁποῖος πάντοτε παρεκίνει τὸν βασιλέα κατὰ τῶν Χριστιανῶν, καὶ μετ’ αὐτοῦ ἐκρύβη ἐντὸς ἀχυρῶνος· οἱ δὲ βάρβαροι, διώξαντες αὐτοὺς κατόπιν, ἔβαλον πῦρ εἰς τὸν ἀχυρῶνα καὶ κατέκαυσαν αὐτὸν ὁμοῦ μὲ τὸν βασιλέα καὶ τὸν πραιπτόσιτον. Τὰ στρατεύματα λοιπὸν τοῦ βασιλέως ἐπανελθόντα ἐκ τοῦ πολέμου καὶ θέλοντα νὰ πειράξωσι τὸν Ὅσιον, ἔλεγον πρὸς αὐτόν· «Ἑτοιμάσθητι νὰ δώσῃς ἀπολογίαν εἰς τὸν βασιλέα, ὅστις ἔρχεται νὰ ἐκτελέσῃ ὅ,τι προεῖπεν ἐναντίον σου». Ὁ δὲ Ἅγιος ἀπεκρίθη· «Ἑπτὰ ἡμέραι ἤδη παρῆλθον, ἀφ’ ὅτου ἐγὼ ὠσφράνθην τὴν ἀποφορὰν τῶν κοκκάλων του, τὰ ὁποῖα κατεκάησαν ἐπὶ τοῦ πυρός».

Ταῦτα οἱ στρατιῶται ἀκούσαντες ἐπλήσθησαν φόβου, ἐπειδὴ ὁ Θεὸς ἐφανέρωσεν εἰς αὐτὸν ὅλα τὰ συμβάντα, καὶ πεσόντες εἰς τοὺς πόδας τοῦ Ὁσίου παρεκάλουν αὐτὸν νὰ παραμείνῃ μονίμως εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν. Ὁ δὲ Ἅγιος εἶπε· «Δότε μοι καιρὸν ἑπτὰ ἡμέρας νὰ παρακαλέσω τὸν Θεόν, ὅπως μοὶ φανερώσῃ ἂν τοῦτο εἶναι θέλημά Του». Παρακαλέσας δὲ τὸν Θεόν, ἔμαθεν ὅτι εἶναι θέλημά Του νὰ μείνῃ εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, καὶ ἀνήγγειλε τοῦτο εἰς τοὺς παρακαλέσαντας. Ὅλοι λοιπὸν οἱ πολῖται ἡμιλλῶντο νὰ κτίσωσι Μοναστήριον πρὸς κατοικίαν τοῦ Ἁγίου· εἷς δὲ ἐξ αύτῶν, Σατορνίλος ὀνομαζόμενος, φανεὶς προθυμότερος τῶν ἄλλων, προέλαβε καὶ ἔκτισε Μοναστήριον εἰς τόπον σεμνὸν καὶ ἁρμόδιον. Τότε ὁ Ἅγιος εἰσελθὼν εἰς αὐτό, ἐδόξασε τὸν Θεόν· οἱ δὲ προρρηθέντες, οἵτινες παρεκάλουν τὸν Ἅγιον, ἀφιέρωσαν εἰς τὸ Μοναστήριον [3] σιτηρέσια καὶ ἀρκετὰ κτήματα. Ὅθεν συνήχθησαν ἐκεῖ πολλοὶ Χριστιανοὶ καὶ ἔγιναν Μοναχοὶ σπουδάζοντες νὰ ποιμαίνωνται ὑπὸ τοιούτου ποιμένος καὶ διδασκάλου καὶ νὰ ὁδηγῶνται εἰς τὴν ἐργασίαν τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Τραφεὶς λοιπὸν ὁ Ἅγιος μὲ γῆρας καλόν, καὶ τὴν κοίμησιν αὐτοῦ ἐκ Θεοῦ προγνωρίσας, συνήθροισεν ὅλους τοὺς ἀδελφοὺς καὶ τοὺς κατήχησεν· εἶτα ἐκλέξας ἕνα ἐξ αύτῶν, Δαλμάτον ὀνομαζόμενον, κατέστησεν αὐτὸν Ἡγούμενον εἰς ἀντικατάστασίν του, καὶ οὕτως ἀπῆλθε πρὸς Κύριον.

                                                         

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἴσως οὗτοι ἦσαν οἱ δύο Ἀρχάγγελοι Μιχαὴλ καὶ Γαβριήλ, καθὼς καὶ εἰς πολλοὺς ἄλλους οὕτως ἐφάνησαν.

[2] Ὁ δὲ Κύρου Θεοδώρητος, ἐκ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τοῦ ὁποίου ἠρανίσθη, ὡς εἴπομεν, τὸ Συναξάριον τοῦτο, δὲν λέγει οὕτως ἀλλὰ ἄλλως· «Ἀπόδος (εἶπεν ὁ Ἰσαάκιος) ταῖς ποίμναις τοὺς ἀρίστους νομέας, καὶ λήψει τὴν νίκην ἀπονητί· εἰ δὲ τούτων μηδὲν δεδρακὼς παρατάξαιο, μαθήσῃ τῇ πείρᾳ, ὅπως σκληρὸν τὸ πρὸς κέντρα λακτίζειν· οὔτε γὰρ ἐπανήξεις, καὶ προσαπολέσεις τὴν στρατιάν. Ὀργισθεὶς δὲ ὁ βασιλεύς, καὶ ἐπανήξω, ἔφη, καὶ κατακτενῶ σε, καὶ τῆς ψευδοῦς προαγορεύσεως εἰσπράξομαι δίκας. Ὁ δέ, ἥκιστα δείσας τὴν ἀπειλήν, ἔφη βοῶν· Κτεῖνον, εἰ φωραθείη τῶν λόγων τὸ ψεῦδος» (Ἐκκλ. Ἱστ., Βιβλ. Δʹ, Λογ. λδʹ). Προσθέτει δὲ ἐκεῖ ὁ Θεοδώρητος (κεφ. λεʹ), ὅτι μετὰ τοῦ Ἁγίου Ἰσαακίου ἤλεγξε τὸν Οὐάλεντα καὶ ὁ ὑπὸ πάσης ἀρετῆς λαμπρυνόμενος Ἀρχιερεὺς τῆς Σκυθίας Βρεττανίων, οὕτω λέγων· «Ἐπύρσευσέ τε γὰρ οὗτος (ὁ Βρεττανίων) τῷ ζήλῳ τὸ φρόνημα καὶ τὴν τῶν δογμάτων διαφθορὰν καὶ τὰς κατὰ τῶν Ἁγίων παρανομίας τοῦ Οὐάλεντος ἤλεγξε· καὶ μετὰ τοῦ θειοτάτου Δαβὶδ ἐβόα· «Ἐλάλουν ἐν τοῖς μαρτυρίοις σου ἐναντίον βασιλέων, καὶ οὐκ ᾐσχυνόμην» (Ψαλμ. ριηʹ 46). Λέγει δὲ καὶ τοῦτο, ὅτι ἐπειδὴ ὁ Οὐάλης κατηγόρει τὸν στρατηγὸν Τραϊανόν, ὅτι ἐνικήθη ὑπὸ τῶν Γότθων διὰ δειλίαν, ἐκεῖνος ἀπεκρίθη μετὰ παρρησίας· «Οὐκ ἐγώ, ἔφη, ὦ βασιλεῦ, ἥττημαι, ἀλλὰ σὺ πρόῃ τὴν νίκην, κατὰ τοῦ Θεοῦ παραταττόμενος καὶ τὴν ἐκείνου ροπὴν προξενῶν τοῖς βαρβάροις! Παρὰ σοῦ γὰρ πολεμούμενος, ἐκείνοις συντάττεται. Τῷ δὲ Θεῷ ἡ νίκη ἕπεται, καὶ τοῖς ὑπὸ τοῦ Θεοῦ στρατηγουμένοις προσγίνεται. Ἢ οὐκ οἶσθα, ἔφη, τίνας τῶν Ἐκκλησιῶν ἐξελάσας, τίσι παραδέδωκας ταύτας; Ταῦτα δὲ καὶ Ἀρίρθειος καὶ Βίκτωρ, στρατηγοὶ γὰρ ἦσαν καὶ αὐτοί, συνωμολόγησαν οὕτως ἔχειν» (αὐτόθι κεφ. λγʹ).

[3] Ἡ Μονὴ αὕτη εἶναι ἡ περίφημος καταστᾶσα εἰς τὸ ὕστερον Μονὴ τῶν Δαλμάτων, λαβοῦσα τὸ ὄνομα ἐκ τοῦ διαδόχου τοῦ Ὁσίου Δαλμάτου, διακριθέντος εἰς τὸν κατὰ τῶν Νεστοριανῶν ἀγῶνα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.