Ὑποσημειώσεις
[1] Εἰς δὲ τὸ βιβλίον «Θύρα τῆς Μετανοίας» ἡ ὑπόθεσις αὕτη οὕτως ἐκτίθεται (ἐν Βιβλ. Δʹ ὄφελος ἐκ τῆς μνήμης τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν). Τὴν ἰδίαν ἡμέραν, λέγει ὁ ἱερὸς Αὐγουστῖνος, καὶ περὶ τὴν ὥραν καθ’ ἣν ἀπέθανεν ὁ Ἅγιος Ἱερώνυμος, ἤμην εἰς τὴν Ἱππῶνα· καὶ ἡσυχάζων εἰς τὸ κελλίον μου διελογιζόμην μετὰ πολλοῦ πόθου, ὁποίαν τάχα δόξαν θέλουσιν ἔχει αἱ ψυχαὶ τῶν Δικαίων, καὶ εἰς πόσην χαρὰν καὶ ἀγαλλίασιν θέλουσιν εὑρίσκεσθαι, καὶ ὁποίας ἡδονὰς θὰ ἀπολαμβάνωσιν, ἐπιθυμῶν ἀπὸ ταύτην τὴν ὕλην (τὸν συμπερασμὸν) νὰ γράψω βραχύλογον σύνταγμα. Καὶ δὴ λαβὼν εἰς χεῖράς μου κάλαμον καὶ χαρτίον, ἐπεχείρησα πρότερον νὰ γράψω ἐπιστολὴν πρὸς τὸν προειρημένον Ἱερώνυμον (νομίζων ὅτι ζῇ ἐν τῇ παρούσῃ) διὰ νὰ μοὶ ἀντιγράψῃ καὶ αὐτὸς τί ἰδέαν ἔχει περὶ τούτων. Καθ’ ὃν δὲ χρόνον ἐπεχείρησα νὰ σχεδιάσω τὸ προοίμιον τῆς ἐπιστολῆς, ἔξαφνα ἐγέμισεν ὅλον μου τὸ κελλίον μία ἄρρητος φωτοχυσία μὲ ἀνεκδιήγητον καὶ ἀπαράβλητον εὐωδίαν καὶ ὀσμὴν πάντερπνον, τὴν ὁποίαν ἀνθρωπίνη γλῶσσα δὲν δύναται παντελῶς νὰ ἑρμηνεύσῃ· τὰ ὁποῖα αἰσθανόμενος ἐγὼ ἔγινα ὅλος ἔκθαμβος καὶ ἔμφοβος ἔχασα παρευθὺς τὰς δυνάμεις καὶ τὰς κινήσεις καὶ τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος· διότι δὲν ἤξευρα ὅτι ὁ Κύριος ἡμῶν ἐκείνην τὴν ὥραν ἀνύψωσεν εἰς τοὺς οὐρανοὺς τὴν ψυχὴν τοῦ δούλου του Ἱερωνύμου.
Ἐπειδὴ λοιπὸν καὶ οἱ ὀφθαλμοί μου δὲν εἶδον ποτὲ τοιοῦτον φῶς, οὔτε ἡ ὄσφρησίς μου ἐδέχθη ἄλλοτε τοιαύτην πάντερπνον εὐωδίαν, τόσον διὰ τὸ νέον, ὅσον καὶ διὰ τὸ ἀνήκουστον τοῦ θαύματος, ἔμεινα (πάλιν λέγω) ἔντρομος ὅλως καὶ ἐκστατικός· μεταξὺ δὲ τούτων (τῶν συμβαινόντων) ἠκούσθη καὶ μία φωνὴ ἐκ μέσου ἐκείνου τοῦ φωτός, λέγουσά μοι. Αὐγουστῖνε, τί ζητεῖς; νομίζεις ὅτι δύνασαι νὰ χωρέσῃς ὅλην τὴν θάλασσαν μέσα εἰς ἓν μικρὸν ἀγγεῖον; νὰ περικλείσῃς ὅλην τὴν Οἰκουμένην εἰς τὴν μικρὰν παλάμην σου; ἤ νὰ ἐμποδίσῃς τὸν οὐρανὸν ἀπὸ τὴν συνήθη κίνησιν; πῶς νὰ ἰδῇ ὁ ἰδικός σου ὀφθαλμὸς ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα ἄλλος ὀφθαλμὸς ἀνθρώπινος οὔτε εἶδεν οὔτε δύναται ὅλως νὰ ἴδῃ; πῶς δύνανται τὰ ἰδικά σου ὦτα νὰ ἀκούσωσιν ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα ἄλλου ἀνθρώπου ὦτα δὲν ἤκουσαν; πῶς θαρρεῖς ὅτι σὺ μόνος θὰ δυνηθῇς νὰ κατανοήσῃς ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα ἀνθρωπίνη καρδία δὲν ᾐσθάνθη ποτέ, οὔτε κατενοήθησαν ὅλως ὑπ’ οὐδενὸς ἄλλου; ποῖον πέρας θέλει δοθῆ εἰς τὴν ἀπειρίαν; ἤ ποῖον μέτρον εἰς τὰ ἀμέτρητα; εὐκολώτερον εἶναι νὰ χωρέσῃ ὅλη ἡ θάλασσα εἰς ἓν στενότατον ἀγγεῖον, εὐκολώτερα ἤθελε περισφιγχθῆ τὸ μέγεθος καὶ ὁ ὄγκος ὅλης τῆς οἰκουμένης εἰς μίαν παλάμην ἀνθρώπου, εὐκολώτερον ἤθελεν ἐμποδισθῆ ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τὴν ἀδιάκοπον κυκλοφορίαν του, παρὰ σὺ νὰ δυνηθῇς νὰ κατανοήσῃς κἂν τὸ μικρότατον μέρος τῶν χαρίτων τῆς δόξης καὶ τῆς χαρᾶς, τὴν ὁποίαν θέλουσιν ἀπολαμβάνει ἀτελευτήτως ἐν οὐρανοῖς αἱ ψυχαὶ τῶν μακαρίων· μὴ ἐπιχειρῇς νὰ κατορθώσῃς ἀδύνατα (πράγματα) καὶ μὴ ζητῇς ἐδῶ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ εὑρεθῶσι, παρὰ μόνον εἰς τὸν ἁρμόδιον αὐτῶν τόπον, πρὸς τὸν ὁποῖον τόσον εὔκολα τρέχεις μετὰ σπουδῆς καθ’ ἑκάστην. Τοῦτο σπούδαζε, τοιαῦτα ἐργάζου, ὥστε ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα εἰς ταύτην τὴν ζωὴν ὀρέγεσαι ὁπωσδήποτε νὰ κατανοήσῃς, ἐκεῖ εἰς τὴν ἄλλην ζωὴν νὰ ἐντρυφᾷς καὶ νὰ τὰ ἀπολαμβάνῃς αἰωνίως». Οὕτω διηγεῖται αὐτὸς ὁ Αὐγουστῖνος τὴν ὀπτασίαν ἐκείνην, τὴν ὁποίαν ὁ Θεὸς ᾠκονόμησε διὰ τοῦ Ἁγίου Ἱερωνύμου εἰς τὸν περίεργον ἐκεῖνον νοῦν τοῦ Αὐγουστίνου. (Ὅρα «Θύρα Μετανοίας» σελ. 130-131).
[2] Οὗτος ὁ Ἅγιος Ἱερώνυμος ἀναγνοὺς ἐν τῷ γήρατι αὐτοῦ ὅσα ἐν τῇ νεότητι αὐτοῦ συνέγραψεν ἔλεγεν, «Αἰσχύνομαι, γέρων ὤν, νὰ βλέπω ὅσα συνέγραψα νέος ὤν»· ἔλεγε δὲ τοῦτο ὡς λαβὼν ἐν γήρατι ἀκριβεστέραν πεῖραν τῶν πραγμάτων.
