ΘΕΟΔΟΥΛΗ ἡ Ἁγία Μάρτυς ἦτο ἐκ τῆς Ἀναζάρβου [1], πόλεως τῆς Κιλικίας, ἔζη δὲ κατὰ τοὺς χρόνους Διοκλητιανοῦ καὶ Μαξιμιανοῦ τῶν βασιλέων, ἐν ἔτει σϟη’ (298), ὑπὸ τῶν ὁποίων ἐστάλη εἰς τὴν Ἀνάζαρβον ἡγεμών τις ὀνόματι Πελάγιος, διὰ νὰ τιμωρήσῃ τοὺς ἐκεῖ εὑρισκομένους Χριστιανούς. Τότε λοιπὸν καὶ ἡ Ἁγία αὕτη Θεοδούλη ἐκρατήθη ὡς Χριστιανὴ καὶ παρέστη εἰς τὸ κριτήριον τοῦ Πελαγίου. Ὅθεν ὁμολογήσασα τὸν Χριστὸν Θεὸν ἀληθινὸν ἐνώπιον πάντων, ἐκρεμάσθη ἀπὸ τὰς τρίχας τῆς κεφαλῆς ἐπὶ κυπαρίσσου· ἔπειτα ἐπληγώνετο τοὺς μαστοὺς αὐτῆς μὲ σούβλας πεπυρακτωμένας. Ὁ δὲ ἡγεμὼν βλέπων ὅτι ὄχι μόνον εἰς οὐδὲν ἐλογίζετο ἡ Μάρτυς τὰς βασάνους, ἀλλὰ καὶ κατεγέλα αὐτὸν καὶ τὸ εἴδωλον τοῦ Ἀδριανοῦ συνέτριψε καὶ πάλιν αὐτὸ ἀποκατέστησε διὰ τῆς προσευχῆς κατὰ τὴν ἰδικήν του παράκλησιν, ὅστις ὑπεσχέθη ὅτι, ἐὰν ἀποκαταστήσῃ αὐτό, θὰ γίνῃ Χριστιανός, ἠγανάκτει ὁ ταλαίπωρος καὶ τρισάθλιος καὶ δὲν ἐγνώριζε τί νὰ πράξῃ. Ἑλλάδιος δὲ ὁ κομενταρήσιος, παριστάμενος τότε ἐκεῖ, λέγει πρὸς τὸν Πελάγιον· «Δὸς εἰς ἐμὲ τὴν ἐξουσίαν καὶ ἂν ἐγὼ δὲν καταπείσω αὐτὴν νὰ θυσιάσῃ εἰς τὸ εἴδωλον τοῦ Ἀδριανοῦ, ἀποκεφάλισόν με». Ὅθεν καὶ ἔλαβεν εὐθὺς τὴν ἐξουσίαν νὰ πράξῃ αὐτὸς ὅ,τι διελογίζετο.
Ποιήσας λοιπὸν οὗτος πέντε καρφία, τὰ μὲν δύο ἐνέπηξεν εἰς τὰ ὦτα τῆς Ἁγίας, τὸ δὲ ἓν εἰς τὸ μέτωπόν της και τὰ ἄλλα δύο εἰς τοὺς μαστούς της. Ἀφοῦ δὲ τὰ ἐκάρφωσεν ὅλα, ὕψωσεν ἡ Ἁγία τοὺς ὀφθαλμοὺς τῆς διανοίας της εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ προσηυχήθη εἰς τὸν Θεόν, ὅπως χαρίσῃ ὑπομονὴν εἰς αὐτὴν καὶ ὑποφέρῃ τὴν ἀνυπόφορον ἐκείνην βάσανον· ὅθεν μετ’ ὀλίγον ἐδόθη εἰς τὴν Ἁγίαν ἡ ὑπομονή, τὴν ὁποίαν ἐζήτησε. Βλέπων δὲ ὁ κομενταρήσιος τὴν τοσαύτην ὑπομονὴν καὶ γενναιοκαρδίαν τῆς Ἁγίας καὶ ὅτι τὴν πικρὰν ἐκείνην βάσανον ἐνόμιζεν ὡς οὐδέν, πρὸς τούτοις δὲ στοχασθεὶς καὶ ὅτι, ἂν δὲν πεισθῇ ἡ Ἁγία νὰ ἀρνηθῇ τὸν Χριστόν, θὰ κινδυνεύσῃ ἡ ζωή του, καθὼς ὑπεσχέθη, προσεκάλεσε τὴν Ἁγίαν εἰς τὴν οἰκίαν του καὶ παρεκάλει αὐτὴν νὰ θυσιάσῃ μετ’ αὐτοῦ εἰς τὰ εἴδωλα. Ἡ δὲ Ἁγία, βλέπουσα τὸν φόβον ὑπὸ τοῦ ὁποίου ἐκεῖνος κατείχετο, ἐποίησε προσευχὴν ὑπὲρ αὐτοῦ εἰς τὸν Θεὸν καὶ εἶτα διδάξασα αὐτὸν διὰ τῶν θείων αὐτῆς λόγων, τὸν κατέπεισε νὰ γίνῃ Χριστιανός.