ΝΑΟΥΜ ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν ἤκμαζε κατὰ τοὺς χρόνους Μιχαὴλ Γ’ βασιλέως τοῦ Βυζαντίου, τοῦ υἱοῦ Θεοφίλου τοῦ Εἰκονομάχου, βασιλεύσαντος κατὰ τὰ ἔτη ωμβ’-ωξζ’ (842-867), ὅτε καὶ οἱ Ἅγιοι Κύριλλος, Μεθόδιος καὶ Κλήμης διέτριβον εἰς Βουλγαρίαν ἀγωνιζόμενοι εἰς τὸ νὰ φωτίσωσι, διὰ τῆς Πίστεως τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας, τὸ πεπλανημένον ἔθνος τῶν Βουλγάρων. Εἰς τούτους τοὺς πρώτους φωτιστὰς τῆς Βουλγαρίας γενόμενος κατὰ πάντα ἀκόλουθος ὁ θεῖος οὗτος Ναοὺμ περιήρχετο μετ’ αὐτῶν ὅλας τὰς πόλεις τῆς Βουλγαρίας, κηρύττων τὸν λόγον τῆς εὐσεβείας, τυπτόμενος, λοιδορούμενος, θλιβόμενος καὶ διωγμοὺς καὶ μάστιγας ὑπομένων ὑπὸ τῶν ἀπίστων καὶ ἐχθρῶν τοῦ Χριστοῦ. Ἐπειδὴ δὲ οἱ ἀνωτέρω Πατέρες, ὁ θεῖος δηλαδὴ Κύριλλος καὶ οἱ Μεθόδιος καὶ Κλήμης οἱ Ἰσαπόστολοι, ἠθέλησαν νὰ μεταγλωττίσωσι τὴν Παλαιὰν καὶ Καινὴν Διαθήκην ἐκ τῆς Ἑλληνικῆς εἰς τὴν Βουλγαρικήν, μὲ τὰ στοιχεῖα ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα ἐφεῦρον εἰς κατάληψιν τῶν Βουλγάρων, ἔκριναν εὔλογον νὰ ἀναφέρωσι περὶ τοῦ ἔργου αὐτοῦ καὶ εἰς τὸν τότε Πάπαν τῆς Ρώμης Ἀδριανόν, ἵνα λάβῃ τὸ ἔργον αὐτῶν καὶ ἐξ ἐκείνου τὸ κῦρος καὶ τὴν βεβαίωσιν.
Ὅθεν μετέβησαν εἰς Ρώμην ἔχοντες μεθ’ ἑαυτῶν καὶ τὸν θεσπέσιον τοῦτον Ναούμ, καὶ ἔγιναν δεκτοὶ μὲ μεγάλην τιμὴν καὶ φιλοφροσύνην ἀπὸ τὸν ρηθέντα Πάπαν. Ἔδειξε δὲ ἐκεῖ ὁ Θεὸς διὰ τῶν ἀνωτέρω δούλων του πολλὰ θαύματα, ἐκ τῶν ὁποίων καὶ ἐξ ἄλλων ἀποκαλύψεων ἐγνώρισεν ὁ Πάπας, ὅτι τὸ ἔργον τὸ ὁποῖον ἐποίησαν τῆς μεταγλωττίσεως ἦτο ἐκ Θεοῦ· μάλιστα δὲ παραβάλλων τὸ Ἑλληνικὸν κείμενον τῶν Γραφῶν μὲ τὸ Βουλγαρικόν, εὗρεν αὐτὰ σύμφωνα κατὰ πάντα. Ὅθεν ἐβεβαίωσε καὶ ἐκύρωσε τὴν μεταγλώττισιν ταύτην καὶ ἐψήφισεν, ἵνα αὕτη δοθῇ εἰς μάθησιν τῶν Βουλγάρων, πρὸς περισσοτέραν κατάληψιν τῆς εὐσεβείας. Ὁ δὲ Ἅγιος οὖτος Ναούμ, καθὸ νεώτερος τῶν ἀνωτέρω Ἁγίων καὶ θερμότερος κατὰ τὸν ζῆλον, ἠγωνίζετο περισσότερον, ὑπηρετῶν προθύμως εἰς ὅλα τὰ παρ’ αὐτῶν προστασσόμενα. Ὅταν δὲ ἔμελλον νὰ ἀναχωρήσωσιν ἀπὸ τὴν Ρώμην, ἐποίησε δι’ αὐτῶν ὁ Θεὸς πολλὰ θαύματα, διότι ὅσοι ἀσθενεῖς προσέτρεξαν εἰς αὐτοὺς ἐθεραπεύθησαν μὲ τρόπον θαυμάσιον· ἦτοι ὅταν ἐνητένιζον τοὺς Ἁγίους εἰς τοὺς ὀφθαλμούς, ἠλευθερώνοντο, τόσον δηλαδὴ ἦσαν χαριτωμένοι οἱ Ἅγιοι, ὥστε καὶ δύναμις ἰαματικὴ ἐπήγαζεν ἐκ τῶν ὀφθαλμῶν των.