ΠΑΥΛΟΣ ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν ἔγινε τόσον περιβόητος κατὰ τὰς ἀρετάς, ὥστε τὸ ὄνομά του ἔφθασε καὶ εἰς τὰς ἀκοὰς τοῦ τότε βασιλεύοντος ἐν Νικομηδείᾳ Λικινίου τη’-τκγ’ (308-323)· ὅθεν ἀποστείλας ἀνθρώπους παρέστησε τὸν Ἅγιον ἐνώπιόν του. Καὶ πρῶτον ἐδοκίμαζεν ὁ τύραννος νὰ τὸν ἐκφοβίσῃ μὲ ἀπειλάς, κατόπιν δὲ ἤρχισε καὶ νὰ τὸν δέρῃ, ἀλλ’ ἐξεπλάγη αὐτός τε καὶ ὅλοι οἱ παρεστῶτες διὰ τὴν ἀσύγκριτον τούτου ἀνδρείαν καὶ ὑπομονήν. Ἔπειτα, κατὰ προσταγήν του, πυρώσας ὁ χαλκεὺς τεμάχιον σιδήρου, ἔβαλεν αὐτὸ ἐντὸς τῆς μιᾶς παλάμης τοῦ Ἁγίου, ἐπὶ δὲ τοῦ σιδήρου ἔθηκε καὶ τὴν ἄλλην παλάμην του, καὶ ἔσφιγξεν αὐτὰς ἐπὶ τοσοῦτον διάστημα χρόνου, ἕως οὗ ἐψυχράνθη ὁ πεπυρωμένος σίδηρος· ἐκ δὲ τῆς βασάνου ταύτης ἔμειναν νεκρὰ καὶ ἀνενέργητα τὰ νεῦρα καὶ τῶν δύο χειρῶν του. Μετὰ ταῦτα ἐξώρισεν αὐτὸν εἰς φρούριον ὅπερ εὑρίσκετο εἰς τὰς ἄκρας τοῦ Εὐφράτου ποταμοῦ.

Ὅταν δὲ ὁ μέγας Κωνσταντῖνος ἦλθεν ἐκ τῆς Ρώμης εἰς τὸ Βυζάντιον, τότε ἠλευθερώνοντο ὅλοι οἱ Χριστιανοὶ οἱ εὑρισκόμενοι ἐν φυλακαῖς καὶ ἐξορίαις, καὶ ἕκαστος ἀπήρχετο εἰς τὴν πατρίδα του, ὡς καὶ ἀλλαχοῦ ἀνεφέρθη· ὅθεν καὶ ὁ Ἅγιος οὗτος, ἐλευθερωθεὶς ἀπὸ τὴν ἐξορίαν, ἐπανῆλθεν εἰς τὸν θρόνον του, τὴν Νεοκαισάρειαν, διαλάμπων μὲ τὰς ἀρετάς, ὡς πρότερον. Ὅτε δὲ συνηθροίσθη ἡ ἐν Νικαίᾳ Ἁγία Α’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, ἐν ἔτει τκε’ (325), ἦτο καὶ οὗτος εἷς τῶν ἐκεῖ συναθροισθέντων τριακοσίων δέκα καὶ ὀκτὼ Θεοφόρων Πατέρων, οἵτινες ὅλοι ἔφερον εἰς τὸ σῶμά των τὰ στίγματα καὶ τὰς πληγὰς τοῦ Χριστοῦ, ὡς λέγει ὁ θεῖος Παῦλος, καὶ αὐτὰ ἐθεώρουν καλλωπισμόν των, δεικνύοντες αὐτὰ πρὸς ἀλλήλους. Καὶ ἐδείκνυον ἄλλος μὲν τὴν ἀποκοπεῖσαν ὑπὸ τῶν εἰδωλολατρῶν χεῖρά του, ἄλλος τὰ ὦτά του, ἄλλος τὴν ρῖνά του, ἕτερος τοὺς ὀφθαλμούς του, καὶ ἄλλος ἄλλο μέλος τοῦ σώματός του παρουσίαζε βεβλαμμένον καὶ ἠκρωτηριασμένον ἀπὸ τοὺς προλαβόντας τυράννους ὑπὲρ τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Πίστεως. Ἄλλοι πάλιν ἐπρόβαλλον τὰ πρήσματα, τὰ ἐκ τῶν πεπυρωμένων σιδήρων, τὰ ὁποῖα ὅλα μετὰ πάσης χαρᾶς καὶ προθυμίας ὑπέμειναν οἱ τρισμακάριοι βασανιζόμενοι διὰ τὸν Χριστόν· ὅθεν καὶ τὰ ἐδείκνυον εἰς ὅλους, ὡς λαμπρὰ σημεῖα τῆς είς τὸν Χριστὸν ἀγάπης των. Τότε λοιπὸν καὶ ὁ μακάριος οὗτος Παῦλος ἐδείκνυε τὰ ἐκ τῶν ροπάλων θλάσματα, τὰ ὁποῖα εἶχεν εἰς τὸ σῶμά του, ὁμοίως καὶ τὰς ἁγίας χεῖράς του τὰς σιδηροκαύστους καὶ ἀνενεργήτους οὔσας.