Ὑποσημειώσεις
[1] Ὁ μὲν Θεοδώρητος ἐν διαλόγῳ αʹ γράφει, ὅτι ὁ θεῖος Ἰγνάτιος ἐχειροτονήθη εἰς τὸν θρόνον Ἀντιοχείας ὑπὸ τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου· ὁ δὲ θεῖος Χρυσόστομος εἰς τὸ πρὸς τὸν Ἅγιον τοῦτον Ἰγνάτιον ἐγκώμιον αὐτοῦ λέγει, ὅτι ἔγινεν ὁ Θεοφόρος οὗτος ἀνὴρ συνήθης καὶ ἀκουστὴς τῶν Ἀποστόλων, συνδιατρίβων μετ’ αὐτῶν καὶ ρητῶν κοινωνήσας καὶ ἀπορρήτων. Ἐκυβέρνησε δὲ τὴν Ἐκκλησίαν τῶν Ἀντιοχέων περὶ τὰ τεσσαράκοντα ἔτη.
[2] Περὶ τοῦ Ἱεροῦ Πολυκάρπου βλέπε εἰς τὴν κγʹ (23ην) Φεβρουαρίου, ἐν τόμῳ Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».
[3] Δὲν δύναμαι, λέγει ὁ Ὅσιος Νικόδημος, νὰ παραλείψω ἐνταῦθα τοὺς λόγους τοῦ Θεοφόρου τούτου Πατρὸς Ἰγνατίου, διὰ τῶν ὁποίων δεικνύει πόσον ἔρωτα εἶχεν εἰς τὸν Χριστὸν ὁ μακάριος καὶ πόσον ἐπεθύμει νὰ ἀποθάνῃ διὰ τὴν ἀγάπην του. Διότι οὕτω γράφει εἰς τὴν πρὸς Ρωμαίους δωδεκάτην καὶ τελευταίαν αὐτοῦ Ἐπιστολήν· «Ἀπὸ Συρίας μέχρι Ρώμης θηριομαχῶ διὰ γῆς καὶ θαλάσσης, νυκτὸς καὶ ἡμέρας δεδεμένος δέκα λεοπαρδάλεις (ὃ ἔστι στρατιωτικὸν τάγμα), οἵ καὶ εὐεργετούμενοι, χείρους γίνονται· ἐν δὲ τοῖς ἀδικήμασιν αὐτῶν μᾶλλον μαθητεύομαι, ἀλλ’ οὐ παρὰ τοῦτο δεδικαίωμαι. Ὀναίμην τῶν θηρίων τῶν ἐμοὶ ἡτοιμασμένων! ἃ καὶ εὔχομαι σύντομά μοι εὑρεθῆναι, ἃ καὶ κολακεύσω συντόμως με καταφαγεῖν, οὐχ ὥσπερ τινῶν δειλαινόμενα οὐχ ἥψαντο· κἂν αὐτὰ δὲ ἑκόντα μὴ θέλῃ, ἐγὼ προσβιάσομαι. Πῦρ καὶ σταυρός, θηρίων τε συστάσεις, ἀνατομαί, διαιρέσεις, σκορπισμοὶ ὀστέων, συγκοπαὶ μελῶν, ἀλεσμὸς ὅλου τοῦ σώματος καὶ κόλασις τοῦ διαβόλου, ἐπ’ ἐμὲ ἐρχέσθω, μόνον ἵνα Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπιτύχω. Καλὸν ἐμοὶ ἀποθανεῖν διὰ Ἰησοῦν Χριστόν· ἐκεῖνον ζητῶ τὸν ὑπὲρ ἐμοῦ ἀποθανόντα καὶ ἀναστάντα. Μὴ ἐμποδίσητέ με εἰς ζωὴν φθάσαι· Ἰησοῦς γάρ ἐστιν ἡ ζωὴ τῶν πιστῶν. Μὴ θελήσητέ με ἀποθανεῖν· θάνατος γάρ ἐστιν ἡ ἄνευ Χριστοῦ ζωή. Ζῶν γράφω ὑμῖν, ἐρῶν τοῦ διὰ Χριστὸν ἀποθανεῖν. Ὁ ἐμὸς ἔρως ἐσταύρωται. Οὐκ ἐστιν ἐν ἐμοὶ πῦρ φιλοῦντι. Ὕδωρ δὲ ζῶν, ἁλλόμενον ἐν ἐμοί, ἐσωθέν μοι λέγει· Δεῦρο πρὸς τὸν Πατέρα. Οὐχ ἥδομαι τροφῇ φθορᾶς, οὐδὲ ἡδοναῖς τοῦ βίου τούτου· ἄρτον τοῦ Θεοῦ θέλω, ἄρτον οὐράνιον, ἄρτον ζωῆς, ὅ ἐστι σὰρξ τοῦ Χριστοῦ. Καὶ πόμα θέλω τὸ πόμα αὐτοῦ, ὃ ἐστιν ἀγάπη ἄφθαρτος καὶ ἀέναος ζωή. Πιστεύσατέ μοι, ὅτι τὸν Ἰησοῦν φιλῶ τὸν ὑπὲρ ἐμοῦ παραδοθέντα».
Πάλιν δὲ ὁ αὐτὸς γράφει ἐν τῇ πρὸς Τραλλησίους Ἐπιστολῇ, ἥτις ἐστὶ δευτέρα τῶν Ἐπιστολῶν του, δεικνύων πόσον μέγας ἦτο καὶ συνάμα πόσον ταπεινός· «Μὴ γὰρ οὐκ ἠβουλόμην ὑμῖν μυστικώτερα γράψαι; ἀλλὰ φοβοῦμαι, μὴ νηπίοις οὖσιν ὑμῖν βλάβην παραθῶμαι. Καὶ γὰρ ἐγώ, οὐ καθότι δέδεμαι καὶ δύναμαι νοεῖν τὰ ἐπουράνια καὶ τὰς Ἀγγελικὰς Τάξεις καὶ τὰς τῶν Ἀγγέλων καὶ Στρατιῶν ἐξαλλαγάς, Δυνάμεών τε καὶ Κυριοτήτων διαφοράς, θρόνων τε καὶ ἐξουσιῶν παραλλαγάς, αἰώνων μεγαλότητας, τῶν τε Χερουβεὶμ καὶ Σεραφεὶμ τὰς ὑπεροχάς, τοῦ τε Πνεύματος τὴν ὑψηλότητα καὶ τοῦ Κυρίου τὴν Βασιλείαν· καὶ ἐπὶ πᾶσι, τὸ τοῦ Παντοκράτορος Θεοῦ ἀπαράθετον. Ταῦτα γινώσκων ἐγώ, οὐ πάντως ἤδη τετελείωμαι ἢ μαθητής εἰμι, οἷος Πέτρος καὶ Παῦλος· πολλὰ γάρ μοι λείπει, ἵνα Θεοῦ μὴ ἀπολειφθῶ». Πρὸς τούτοις λέγει ὁ αὐτὸς περὶ τοῦ Κυρίου· «Τῇ οὗν Παρασκευῇ, τρίτῃ ὥρᾳ ἀπόφασιν ἐδέξατο παρὰ τοῦ Πιλάτου, συγχωρήσαντος τοῦ Πατρός, ἕκτῃ ὥρᾳ ἐσταυρώθη, ἐνάτῃ ἀπέπνευσε, πρὸ ἡλίου δύσεως ἐτάφη. Τὸ Σάββατον ὑπὸ γῆν μένει ἐν τῷ μνημείῳ ᾧ ἀπέθετο αὐτὸν Ἰωσὴφ ὁ Ἀριμαθείας. Ἐπιφωσκούσης Κυριακῆς ἀνέστη ἐκ τῶν νεκρῶν, κατὰ τὸ εἰρημένον ὑπ’ αὐτοῦ. Ὥσπερ ἦν Ἰωνᾶς ἐν τῇ κοιλίᾳ τοῦ κήτους τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας, οὕτως ἔσται καὶ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ καρδίᾳ τῆς γῆς τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας. Περιέχει οὗν ἡ μὲν Παρασκευὴ τὸ Πάθος, τὸ Σάββατον τὴν Ταφήν, ἡ Κυριακὴ τὴν Ἀνάστασιν». Σημείωσαι, ὅτι τὰς Ἐπιστολὰς τοῦ θείου Ἰγνατίου συνέλεξεν ὁ Σμύρνης Πολύκαρπος ἐξ ὧν δώδεκα μόνον σῴζονται (ἂν καὶ ὁ Μελέτιος δεκατρεῖς λέγει αὐτάς).
[4] Ἐν δὲ τῷ Συναξαριστῇ τῶν Ρώσων τῷ ἐκ τῶν χειρογράφων Κωδίκων τοῦ ἐν Ρώμῃ Βατικανοῦ, ἤτοι τῆς Βιβλιοθήκης, συναθροισθέντι, γράφεται ὅτι οἱ λέοντες δὲν ἔφαγον οὔτε τὴν καρδίαν τοῦ Ἁγίου· βλέποντες δὲ αὐτὴν ἀκεραίαν οἱ στρατιῶται τὴν ἔσχισαν, καὶ ὢ θαύματος! εὗρον γεγραμμένον εἰς αὐτὴν μὲ χρυσᾶ γράμματα τὸ ὄνομα «Ἰησοῦς Χριστός». Ἡ δὲ Ἀνακομιδὴ τοῦ Λειψάνου τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου ἑορτάζεται κατὰ τὴν κθʹ (29ην) τοῦ Ἰανουαρίου (βλ. τ. Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).
[5] Τὴν προσωνυμίαν Θεοφόρος, ἥτις ἐδόθη εἰς τὸν Ἅγιον, βεβαιοῖ ὁ Συμεὼν ὁ Μεταφραστὴς καὶ Νικηφόρος ὁ Κάλλιστος βιβλ. βʹ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας κεφ. λεʹ καὶ ὁ νεώτερος Δουπῖνος ἐν τῷ Χρονολογικῷ πίνακι τῶν ἐκκλησιαστικῶν συγγραφέων, ὁ ὁποῖος γράφει προσέτι, ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ἦτο ἑπτὰ ἐτῶν ὅταν ἐβαστάχθη ὑπὸ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ. Ἔπρεπε δὲ νὰ ὀνομάζηται παθητικῶς θεοφόρος καὶ οὐχὶ ἐνεργητικῶς Θεοφόρος, καθὸ βασταχθείς, οὐχὶ δὲ βαστάσας τὸν Θεόν, ὡς ψυχρῶς καὶ μικροπρεπῶς λέγουσί τινες. Πλὴν καὶ Θεοφόρος ἄλλως ἦτο ὡς τὸν Θεὸν ἔνοικον φέρων ἐν τῇ ψυχῇ, καὶ ὡς τὸ ὄνομα Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἐγγεγραμμένον ἔχων ἐν τῇ καρδίᾳ του, καθὼς ἐλέχθη ἀνωτέρω.
