ΑΝΙΚΗΤΟΣ καὶ ΦΩΤΙΟΣ οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες ἤκμασαν κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως Διοκλητιανοῦ ἐν ἔτει σπη’ (288), τοῦ Φωτίου ὄντος ἀνεψιοῦ τοῦ Ἁγίου Ἀνικήτου. Ὅταν λοιπὸν ὁ Διοκλητιανὸς εἰς τὴν Νικομήδειαν ἐδημηγόρησε κατὰ τῶν Χριστιανῶν, παρούσης ἐκεῖ καὶ τῆς Συγκλήτου Βουλῆς, καὶ ὅταν ἔβαλεν εἰς τὸ μέσον πολλὰ εἴδη βασανιστηρίων ὀργάνων, ἀπειλήσας ὁ ἀσεβέστατος ὅτι θέλει ἐξαφανίσει παντοιοτρόπως, καὶ ἐξ αὐτῶν τῶν ἄκρων τῆς Οἰκουμένης, ἐκείνους ὅσοι ἐπικαλοῦνται τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ· ὅταν, λέγω, ὁ ἀλιτήριος ἐκεῖνος τύραννος ἐβλασφήμησε κατὰ τῆς Θεότητος καὶ δόξης τοῦ Μονογενοῦς Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, τότε παρὼν καὶ ὁ Μάρτυς τοῦ Χριστοῦ Ἀνίκητος δὲν ἐφοβήθη τὰς ἀπειλὰς τοῦ τυράννου, ἀλλὰ παρρησίᾳ ὁμολογήσας ἑαυτὸν Χριστιανόν, ἤλεγξε καὶ ἐστηλίτευσε τὴν πλάνην τῶν εἰδώλων, προσθέσας καὶ τοῦτο, ὅτι ὅσοι σέβονται τὰ εἴδωλα εἶναι κωφοὶ καὶ ἀναίσθητοι.
Διὰ τοὺς λόγους λοιπὸν τούτους οἱ τῶν εἰδώλων λάτραι τόσον πολὺ ἔδειραν τὸν Ἅγιον, ὥστε ἐκ τῶν ραβδισμῶν ἔγιναν πληγαὶ καὶ σχισίματα εἰς ὅλον τὸ σῶμά του, διὰ τῶν ὁποίων ἐφαίνοντο τὰ ὀστᾶ του. Ἔπειτα ἀφῆκαν λέοντα κατ’ αὐτοῦ, τὸν ὁποῖον βλέπων ὁ Ἅγιος ἐφοβήθη, ἐπειδὴ ἐκτὸς τοῦ ὅτι ὁ λέων ἦτο μεγαλόσωμος καὶ ὥρμησε μὲ λύσσαν καὶ μανίαν, ἐβρυχήθη πρὸς τούτοις καὶ μὲ φοβερὸν καὶ καταπληκτικὸν βρυχηθμόν. Ὅταν ὅμως τὸ θηρίον ἐπλησίασεν εἰς τὸν Ἅγιον, ἔγινεν ἡμερώτερον προβάτου, καὶ λυπούμενον τὸν Μάρτυρα ἐσπόγγισε μὲ τὸν δεξιόν του πόδα τὸν ἱδρῶτα, ὅστις ἔρρευσεν εἰς τὸ πρόσωπόν του ἐκ τοῦ φόβου. Ἀφοῦ λοιπὸν ηὐχαρίστησε τὸν Θεὸν ὁ Ἅγιος, εἰς τὸ τέλος τῆς εὐχαριστίας ἔγινε σεισμός, ἐκ τοῦ ὁποίου κατέπεσε τὸ εἴδωλον τοῦ Ἡρακλέους καὶ ἔγινεν ὡς κονιορτός, ἀλλὰ καὶ μέρος τι τῆς πόλεως Νικομηδείας ἐκρημνίσθη καὶ πολλοὺς Ἕλληνας κατεπλάκωσεν.
Ὅθεν προσέταξεν ὁ βασιλεὺς νὰ ἀποκεφαλίσωσι τὸν Μάρτυρα. Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἐπὶ τούτῳ στρατιώτης, ἐπιχειρῶν νὰ ἀποκεφαλίσῃ τὸν Ἅγιον, ἔμεινεν ἀνενέργητος, διότι ἐκρατήθη ἡ χείρ του καὶ δὲν ἠδύνατο νὰ καταβιβάσῃ τὸ ξίφος, μετέβαλεν ὁ βασιλεὺς τὴν ἀπόφασιν καὶ δέσας τὸν Ἅγιον εἰς τροχόν, ἔστρωσε πῦρ ὑποκάτω. Κοπτομένων λοιπὸν τῶν μελῶν τοῦ ἀθλητοῦ ὑπὸ τοῦ τροχοῦ, καὶ ὑπὸ τοῦ πυρὸς καιομένων, προσηυχήθη οὗτος εἰς τὸν Θεόν· προσευχηθέντος δέ, ὦ τοῦ θαύματος! ἐλύθησαν τὰ δεσμά, ὁ τροχὸς ἐστάθη καὶ τὸ πῦρ ἐσβέσθη.