Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν καὶ Ὁμολογητοῦ ΙΩΑΝΝΟΥ Ἡγουμένου τῆς Μονῆς τῶν Καθαρῶν.

ΙΩΑΝΝΗΣ ὁ μακάριος οὗτος Πατὴρ ἡμῶν κατήγετο ἐκ τῆς Εἰρηνουπόλεως, ἥτις ἦτο μία ἐκ τῶν δέκα πόλεων τῆς ἐν τῇ Κοίλῃ Συρίᾳ Δεκαπόλεως [1], μεταξὺ τῶν ὁποίων ἦτο ἡ Καισάρεια ἡ τοῦ Φιλίππου, ἡ Καπερναοὺμ καὶ ἡ Τιβεριάς, αἵτινες καὶ εἰς τὰ Ἱερὰ Εὐαγγέλια ἀναφέρονται. Ἦτο δὲ ὁ μακάριος οὗτος υἱὸς γονέων Χριστιανῶν καὶ θεοφιλῶν, Θεοδώρου καὶ Γρηγορίας ὀνομαζομένων, ἤκμασε δὲ κατὰ τοὺς χρόνους Κωνστανταντίνου καὶ Εἰρήνης τῶν βασιλέων (780-802).

Ἐννεαετὴς δὲ γενόμενος ὁ Ἅγιος ἐθερμάνθη ὑπὸ τοῦ πρὸς Θεὸν πόθου καὶ μετέβη εἰς Κοινόβιον, ὅπου ἐκουρεύθη Μοναχός. Πρόθυμος δὲ ὢν εἰς διακονίας, ταπεινὸς καὶ ὑπήκοος, ἠγαπήθη ὑπὸ τοῦ διδασκάλου καὶ Γέροντός του, μετὰ τοῦ ὁποίου μετέβη εἰς τὴν Νίκαιαν κατὰ τὸν καιρόν, ποὺ συνῆλθεν ἐκεῖ ἡ Ἁγία Ζ’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος ἡ συγκροτηθεῖσα τὸ δεύτερον ἐν Νικαίᾳ κατὰ τὸ ἔτος ψπζ’ (787). Ἐκεῖθεν ἐπορεύθη εἰς Κωνσταντινούπολιν, ὅπου ὁ μὲν Γέρων αὐτοῦ ἔγινεν Ἡγούμενος καὶ Ἀρχιμανδρίτης τοῦ Μοναστηρίου τῶν Δαλμάτων, ὁ δὲ Ὅσιος οὗτος Ἰωάννης ἔγινε Μεγαλόσχημος καὶ Ἱερεὺς καὶ ἀπεστάλη ὑπὸ τοῦ βασιλέως Νικηφόρου Α’ τοῦ Πατρικίου τοῦ μετὰ τὴν Εἰρήνην βασιλεύσαντος (802-811). Ἡγούμενος εἰς τὸ ἐν Βιθυνίᾳ Μοναστήριον τὸ ὀνομαζόμενον τῶν Καθαρῶν, ὅπου ποιμάνας τὴν τοῦ Χριστοῦ Ποίμνην θεαρέστως καὶ ἀποστολικῶς ὑπὲρ τὰ δέκα ἔτη, ἐγένετο προσφιλὴς εἰς ὅλους.

Ὅταν δὲ ἔμελλε νὰ ἐκσπάσῃ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ ὁ νέος παγκόσμιος πειρασμὸς ἐξ αἰτίας τῆς αἱρέσεως τῶν Εἰκονομάχων, τότε ἀπεκαλύφθη παρὰ Θεοῦ εἰς τὸν μακάριον τοῦτον ὁ ρηθεὶς σάλος. Ὅθεν συναθροίσας ὅλην τὴν ἀδελφότητα τοῦ Μοναστηρίου, ἐνουθέτησε καὶ ἐδίδαξεν αὐτοὺς τὰ πρέποντα. Ἔπειτα δὲ εἶπε πρὸς αὐτούς· «Γρηγορεῖτε καὶ προσέχετε, Πατέρες καὶ ἀδελφοί, ἵνα μὴ καταντήσητε ἕρμαια τοῦ διαβόλου καὶ ἀρνηθῆτε τὴν προσκύνησιν τῶν πανσέπτων καὶ ἁγίων Εἰκόνων, διότι ἐμὲ δὲν θέλετε ἴδει πλέον εἰς τὴν παροῦσαν ζωήν». Ἐν ᾧ δὲ ἔλεγε ταῦτα, ἦλθον ἀπεσταλμένοι τοῦ εἰκονομάχου βασιλέως Λέοντος Ε’ τοῦ Ἀρμενίου (813-820), οἵτινες, ἀφοῦ τοὺς μὲν Μοναχοὺς ὅλους διεσκόρπισαν, τὰ δὲ ὑπάρχοντα τοῦ Μοναστηρίου ἄλλα μὲν διεμοίρασαν, ἄλλα δὲ ἄφησαν νὰ διαρπαγῶσι, συνέλαβον τὸν Ἅγιον καὶ τὸν ὡδήγησαν σιδηροδέσμιον εἰς τὸ Βυζάντιον. Παρουσιασθεὶς λοιπὸν ὁ Ἅγιος εἰς τὸν βασιλέα, ὠνόμασε τοῦτον, ἄνευ δειλίας, ἀλιτήριον καὶ ἄθεον, ἀποδώσας εἰς τοῦτον καὶ πολλὰ ἄλλα δύσφημα ὀνόματα, καθὼς ἥρμοζεν εἰς αὐτόν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Δεκάπολις διὰ τοῦ ὅρου τούτου ἐχαρακτηρίζετο κατὰ τοὺς χρόνους τῆς Ρωμαϊκῆς καὶ Βυζαντινῆς ἐποχῆς εὐρεῖα περιοχὴ, ἐκτεινομένη ἑκατέρωθεν τῆς ὁδοῦ τὴν ὁποίαν ἠκολούθουν τὰ καραβάνια τὰ διασχίζοντα τὴν ἔρημον κατὰ τὴν ἀπὸ Δαμασκοῦ πρὸς Ἀραβίαν πορείαν των. Τὰ ὀνόματα καὶ ὁ ἀριθμὸς τῶν πόλεων, αἵτινες ἀπετέλουν τὴν ἅλυσιν τῆς καλουμένης Δεκαπόλεως, ποικίλλει κατὰ τὸν ροῦν τῶν αἰώνων καὶ μεταξὺ τῶν συγγραφέων. Ὡς κυριώτεραι πόλεις ἐξ ὧν τὸ σύμπλεγμα τοῦτο ἀπετελέσθη τὸ πρῶτον δέον νὰ θεωροῦνται αἱ ἑξῆς: Δαμασκός, Ἱππών, Γάδαρα, Ραφαννά, Καναθά, Σκυθόπολις, Πέλλα, Δίων, Γέρασα καὶ Φιλαδέλφεια. Ἡ περὶ ἧς ὁ λόγος Εἰρηνούπολις ὑπῆρξε ποτὲ μία τῶν πόλεων τῆς Δεκαπόλεως ταύτης; Μᾶλλον ὄχι. Πιθανώτερον νομίζομεν ὅτι δὲν πρόκειται περὶ τῆς Δεκαπόλεως ταύτης, ἀλλὰ περὶ τῆς ἐν Ἰσαυρίᾳ τοιαύτης ἐξ ἧς κατήγετο καὶ ὁ Ὅσιος Γρηγόριος ὁ Δεκαπολίτης, οὗ τὴν μνήμην ἐπιτελοῦμεν κατὰ τὴν κʹ (20ὴν) Νοεμβρίου (βλέπε περὶ τούτου ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Περὶ τῆς ἐν Ἰσαυρίᾳ Δεκαπόλεως καὶ τῆς ἐν αὐτῇ Εἰρηνουπόλεως γίνεται λόγος ἐν τῇ ἀρχῇ τοῦ Βίου τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου. (Βλέπε καὶ ὑποσημείωσιν εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Εἰρηνουπόλεως, ἐν τόμῳ Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ δʹ (4ῃ) τοῦ μηνὸς Φεβρουαρίου). Εἰς τὴν σκέψιν ταύτην ἤχθημεν σὺν τοῖς ἄλλοις καὶ ἐκ τοῦ ὅτι ἐν τῷ Ἑλληνικῷ Συναξαρίῳ δὲν γίνεται λόγος περὶ Δεκαπόλεως Κοίλης Συρίας ἀλλὰ ἁπλῶς περὶ Δεκαπόλεως. Τὸ Κοίλης Συρίας προστίθεται ἐν τῷ Συναξαριστῇ τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου. Περὶ Κοίλης Συρίας ὁμιλεῖ καὶ ὁ Λεοντουπόλεως Σωφρόνιος. Ἴσως ὅμως πρόκειται περὶ παρανοήσεως.

[2] Ποία εἶναι ἡ χώρα τῆς Λάμπης καὶ τὸ ἐν αὐτῇ φρούριον τὸ ὀνομαζόμενον Πενταδάκτυλον; Ὁ Ὅσιος Νικόδημος διατυπώνει τὴν σκέψιν ὅτι πρόκειται περὶ περιοχῆς τῆς Πελοποννήσου. Συνηγορεῖ εἰς τοῦτο τὸ γεγονὸς ὅτι Πενταδάκτυλον ἐκαλεῖτο ὑπὸ τῶν Βυζαντινῶν τὸ ὄρος Ταΰγετος, ὑπῆρχε δὲ καὶ χωρίον καλούμενον Λαμπιδία. Λάμπη ὑπάρχει καὶ ἐν Κρήτῃ, ἀλλὰ δὲν ὑπάρχει Πενταδάκτυλον. Ἐπίσης ἐν Κύπρῳ ὑπάρχει ὄρος καλούμενον Πενταδάκτυλον δὲν ὑπάρχει ὅμως Λάμπη. Ὁ Λεοντουπόλεως Σωφρόνιος ἀντὶ Λάμπης γράφει ἐν τῇ χώρᾳ τῆς Κάμπης(;). Μήπως ὅμως πρόκειται περὶ τοῦ ὄρους Λάτμου, ὅπερ καὶ νῦν τουρκιστὶ καλεῖται Μπὲς-Παρμὰκ-Ντὰγ ἤτοι Πενταδάκτυλον; Βλέπε περὶ τούτου καὶ ὑποσημείωσιν εἰς τὸν βίον τοῦ Ὁσίου Παύλου τοῦ ἐν Λάτρῳ, ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Δεκεμβρίου.

[3] Ἐσφαλμένως εἰς τὸ χειρόγραφον γράφεται ὡς πατριαρχεύων τότε Ἰωάννης Ζʹ ὁ Μάντης, διότι τὸν Θεόδοτον ἀνεβίβασεν ἐπὶ τοῦ πατριαρχικοῦ θρόνου ὁ Λέων Εʹ, ὡς ὁμόφρονά του, καταβιβάσας ἀπὸ τοῦ θρόνου τὸν Ἁγιώτατον Νικηφόρον Αʹ (806-815), ὁ δὲ Ἰωάννης ἐπατριάρχευσε μετὰ ταῦτα (836-842).

[4] Τὸ θέμα τῶν Βουκελλαρίων ἦτο ἕνα ἀπὸ τὰ 29 θέματα εἰς τὰ ὁποῖα ἦτο διῃρημένη ἡ Βυζαντινὴ αὐτοκρατορία· περιελάμβανε δὲ τοῦτο τὴν ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Γαλατίαν. Πρωτεύουσα τούτου ἦτο ἡ Ἄγκυρα. Ἐκαλεῖτο δὲ οὕτω, διότι πάλαι ποτὲ ἐστάθμευεν ἐν αὐτῷ Ρωμαϊκόν τι τάγμα τῶν καλουμένων Bucellarii.

[5] Μιχαὴλ Βʹ ὁ Τραυλός, (820-829). Υἱὸς εὐτελοῦς οἰκογενείας γεννηθεὶς ἐν Ἀμορίῳ τῆς Φρυγίας. Καὶ οὗτος σφοδρὸς εἰκονομάχος. Ἐπὶ τῆς βασιλείας του οἱ Σαρακηνοὶ κατέλαβον τὰς δύο ὡραιοτέρας καὶ μεγαλυτέρας νήσους τῆς αὐτοκρατορίας τὴν Κρήτην καὶ τὴν Σικελίαν.

[6] Θεόφιλος, αὐτοκράτωρ τοῦ Βυζαντίου ἀπὸ τοῦ 829 μέχρι τοῦ 842 μ.Χ., υἱὸς Μιχαὴλ Βʹ τοῦ Τραυλοῦ μεθ’ οὗ συνεβασίλευσε καὶ τὸν διεδέχθη. Οὗτος ὑπῆρξεν ὁ τελευταῖος εἰκονομάχος βασιλεύς, ὅστις κατεδίωξε τοὺς προσκυνοῦντας τὰς ἁγίας Εἰκόνας, ἀλλὰ δὲν κατώρθωσε νὰ ἐπιβάλῃ τὴν κακοδοξίαν του, ἥτις καὶ ἀνετράπη εὐθὺς μετὰ τὸν θάνατόν του, ὅτε διεδέχθη αὐτὸν (842) ἡ σύζυγός του Θεοδώρα ὡς κηδεμὼν τοῦ ἀνηλίκου υἱοῦ του Μιχαὴλ Γʹ (842-867). Ἡ Θεοδώρα εἶναι ἡ ἀναστηλώσασα τὰς ἁγίας Εἰκόνας.