ΤΗΝ ΕΟΡΤΗΝ ταύτην τῆς Ἁγίας Πεντηκοστῆς ἑορτάζομεν σήμερον εἰς ἀνάμνησιν τῆς ἐν τῷ κόσμῳ ἐπιδημίας τοῦ Παναγίου Πνεύματος γενομένης πεντήκοντα ἡμέρας μετὰ τὴν ἐκ νεκρῶν Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καθ’ ἣν ἐξεπληρώθη ἡ ὑπόσχεσις Αὐτοῦ πρὸς τοὺς Μαθητάς Του καὶ ἔλαβε πέρας ἡ ἐλπὶς καὶ ἡ τελείωσις αὐτῶν [1]. Ἑορτάζομεν προσέτι τὴν Ἁγίαν Πεντηκοστὴν πρὸς τιμὴν τοῦ ἑβδομαδικοῦ ἀριθμοῦ, διότι, καθὼς οἱ Ἑβραῖοι ἀριθμοῦντες ἑπτὰ ἑβδομάδας ἀπὸ τοῦ Πάσχα τὴν ἰδικήν των Πεντηκοστὴν ἑορτάζουσιν, ἐπειδὴ ὅτε ἐπληρώθησαν πεντήκοντα ἡμέραι ἀπὸ τοῦ Πάσχα ἔλαβον τὸν Νόμον, οὕτω καὶ ἡμεῖς τὴν ἀπὸ τοῦ Πάσχα Πεντηκοστὴν ἑορτάζομεν καθότι ἀντὶ τοῦ Νόμου τὸ Πανάγιον Πεῦμα ἐν αὐτῇ τῇ Πεντηκοστῇ ἡμέρᾳ ἐλάβομεν, νομοθετοῦν καὶ ὁδηγοῦν ἡμᾶς εἰς πᾶσαν ἀλήθειαν καὶ τὰ ἀρέσκοντα τῷ Θεῷ διατάττον.
Τρεῖς δὲ ἦσαν αἱ παρ’ Ἑβραίοις μεγάλαι ἑορταί, τὸ Πάσχα, ἡ Πεντηκοστὴ καὶ ἡ Σκηνοπηγία καὶ τὸ μὲν Πάσχα ἐποίουν εἰς ἀνάμνησιν τῆς ἀπολυτρώσεως αὐτῶν ἐκ τῆς Αἰγύπτου καὶ διαβάσεως τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης, δηλαδὴ ὅταν ἐσχίσθη εἰς δύο ἡ θάλασσα καὶ διέβη ὅλος ὁ λαὸς εἰς τὸ πέραν διὰ ξηρᾶς. Ἐκ τούτου δὲ καὶ Πάσχα καλεῖται, διότι πάσχα κατὰ τὴν γλῶσσαν τῶν Ἑβραίων σημαίνει διάβασις. Ἐφανέρωνε δὲ ἐκείνη ἡ διάβασις τὴν ἀπὸ τῆς σκοτεινῆς ἁμαρτίας διάβασιν τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως καὶ ἐπάνοδον αὐτῆς εἰς τὸ φῶς τῆς αἰωνίου ζωῆς. Τὴν δὲ Πεντηκοστὴν ἑώρταζον εἰς ἀνάμνησιν τῆς ἐν τῇ Ἐρήμῳ κακοπαθείας καὶ ὅτι, ὡς εἴπομεν, ἐν αὐτῇ ἔλαβον τὸν Νόμον. Ὅπως δὲ ἐκεῖνοι ὕστερον ἀπὸ τὴν κακοπάθειαν καὶ θλῖψιν τῆς ἐρήμου ἔφθασαν καὶ εἱς τὴν Γῆν τῆς Ἐπαγγελίας καὶ τότε ἀπὸ τῶν καρπῶν σίτου, οἴνου καὶ τῶν ἄλλων ἀγαθῶν ἀπήλαυσαν, οὕτω καὶ ἡμεῖς ὁμοίως διὰ πολλῶν θλίψεων εἰς τὴν οὐράνιον καταντῶμεν μακαριότητα, κατὰ τὴν ἀψευδῆ ἐπαγγελίαν τοῦ Ἀρχηγοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἐδήλου δὲ ἡ ἐν τῇ ἐρήμῳ κακοπάθεια τῶν Ἑβραίων καὶ ἡ κατόπιν εἴσοδος αὐτῶν εἰς τὴν Γῆν τῆς Ἐπαγγελίας τὴν ἡμετέραν ἐξ ἀπιστίας κάκωσιν καὶ τὴν είς τὴν Ἐκκλησίαν εἰσέλευσιν. Ὅπως δὲ ἐκεῖνοι εἰσελθόντες εἰς τὴν Γῆν τῆς Ἐπαγγελίας μετέλαβον τῶν ἐπιγείων ἀγαθῶν οὕτω καὶ ἡμεῖς εἰσερχόμενοι εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μεταλαμβάνομεν τοῦ Δεσποτικοῦ Σώματος καὶ Αἵματος. Περὶ δὲ τῆς ἑορτῆς τῆς Σκηνοπηγίας ἀρκετὰ εἶναι ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα εἴπομεν εἰς τὴν Μεσοπεντηκοστήν [2]. Ὅθεν περιττὸν εἶναι νὰ λέγωμεν καὶ ἐδῶ τὰ ἴδια καὶ μάλιστα ἀφοῦ δὲν ὑπάρχει οὐδεμία ἀνάγκη.
Ἐπειδὴ λοιπὸν τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐν αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ τῆς Ἁγίας Πεντηκοστῆς εἰς τοὺς Μαθητὰς ἐπεδήμησε, διὰ τοῦτο τὴν Ἁγίαν Πεντηκοστὴν ἑορτάζομεν. Ἐπειδὴ δὲ οἱ θεῖοι Πατέρες ἔκριναν καλὸν νὰ ὁρίσουν τὴν αὔριον Δευτέραν ὡς ἡμέραν ἰδιαιτέρας ἑορτῆς τοῦ Παναγίου καὶ ζωοποιοῦ Πνεύματος πρὸς τιμὴν καὶ διὰ τὸ μεγαλεῖον τοῦ τρίτου τούτου προσώπου τῆς Ἁγίας καὶ ζωαρχικῆς Τριάδος, διὰ τοῦτο καὶ ἡμεῖς γράφομεν εἰς τὸ αὐριανὸν Συναξάριον ὅσα ἀνήκουσιν εἰς τὴν ἐπιδημίαν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.