Ὑποσημειώσεις

[1] Τοῦτο βεβαιοῖ ὁ Μέγας Βασίλειος ἐν τῷ εἰς τὴν Χριστοῦ Γέννησιν λόγῳ αὐτοῦ, λέγων· «Λόγος γάρ τις ἐστί, καὶ οὗτος ἐκ παραδόσεως εἰς ἡμᾶς ἀφιγμένο, ὅτι ὁ Ζαχαρίας ἐν τῇ τῶν παρθένων χώρᾳ τὴν Μαρίαν κατατάξας μετὰ τὴν τοῦ Κυρίου κύησιν, ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων κατεφονεύθη μεταξὺ τοῦ Ναοῦ καὶ τοῦ Θυσιαστηρίου, ἐγκλεισθεὶς ὑπὸ τοῦ λαοῦ, ὡς διὰ τούτου κατασκευάζων τὸ παράδοξον ἐκεῖνο καὶ πολυΰμνητον σημεῖον, Παρθένον γεννήσασαν καὶ τὴν παρθενίαν μὴ διαφθείρασαν». Τοῦτο τὸ ἴδιον βεβαιοῖ καὶ ὁ Νικηφόρος εἰς τὸ δεύτερον βιβλίον τῆς ἱστορίας του, φέρων τὸν Ἱππόλυτον μάρτυρα· ὅθεν καὶ θῦμα τῆς παρθενίας φημίζεται ὁ θεῖος οὗτος Ζαχαρίας, ὁ μισηθεὶς ὑπὸ πάντων τῶν ἱερέων διὰ τὸ κηρύττειν τὴν παρουσίαν τοῦ Μεσσίου· ἐπειδὴ ἔλεγε· «Καὶ σύ, παιδίον, Προφήτης Ὑψίστου κληθήσει» κ.τ.λ. (σελ. 269 τῆς Δωδεκαβίβλου). Σημείωσαι ὅτι εἰς τὸν Ἅγιον τοῦτον Ζαχαρίαν καὶ λόγον πανηγυρικὸν ἔχει Κοσμᾶς ὁ Βεστίτωρ, σῳζόμενον ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ, ἐν τῇ Μονῇ τοῦ Παντοκράτορος καὶ ἐν τῇ τοῦ Διονυσίου, οὗ ἡ ἀρχή· «Ὡς χρυσοῦν θυμιατήριον». Ὁ αὐτὸς εἰς τὸν αὐτόν, οὗ ἡ ἀρχή· «Μύστα τῶν ἀρρήτων ἱερουργημάτων» (σῴζεται ἐν τῇ τοῦ Διονυσίου Μονῇ, ἐν τῇ τοῦ Βατοπεδίου καὶ ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων, καὶ πρὸ αὐτῶν μάλιστα ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ).

[2] Τοῦτο βεβαιοῖ ὁ ιγʹ (13ος) Κανὼν τοῦ Ἁγίου Πέτρου Ἀλεξανδρείας λέγων· «Ὁ αἱμοβόρος Ἡρῴδης τὸ πρὸ Χριστοῦ γεννηθὲν ἕτερον παιδίον (ἤτοι τὸν Ἰωάννην) ζητήσας ἀποκτεῖναι καὶ μὴ εὑρών, τὸν πατέρα αὐτοῦ Ζαχαρίαν ἐφόνευσε «μεταξὺ τοῦ Ναοῦ καὶ τοῦ Θυσιαστηρίου», ἐκφυγόντος τοῦ παιδὸς μετὰ τῆς μητρὸς ᾽Ελισάβετ». Ποῦ δὲ εὑρέθη τὸ λείψανον τοῦ Προφήτου τούτου Ζαχαρίου, βλέπε εἰς τὸν Βίον του τῇ ιαʹ (11ῃ) τοῦ μηνὸς Φεβρουαρίου ἐν τόμῳ Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ὅτι δὲ ὁ Ζαχαρίας οὗτος ἦτο Ἀρχιερεύς, βεβαιοῦσιν ὁ Χρυσόστομος, ὁ Αὐγουστῖνος, ὁ Ἀμβρόσιος, ὁ Θεοφύλακτος καὶ ὁ Θεοδώρητος. Μαρτυρεῖ δὲ καὶ ἡ Ἁγία Γραφὴ λέγουσα, ὅτι δὲν θὰ εὑρίσκηται ἄνθρωπος μέσα εἰς τὴν Σκηνήν, ὅταν ἐξιλάσκεται ὁ Ἀρχιερεύς· «Καὶ πᾶς ἄνθρωπος (δῆλον δὲ ἐκ τούτου ὅτι οὐδὲ Ἱερεὺς) οὐκ ἔσται ἐν τῇ Σκηνῇ τοῦ Μαρτυρίου, εἰσπορευομένου αὐτοῦ ἐξιλάσασθαι ἐν τῷ Ἁγίῳ, ἕως ἂν ἐξέλθῃ» (Λευϊτ. ιϛʹ 17)· τοῦτο δὲ εἶναι σύμφωνον μὲ ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖον διηγεῖται ὁ Εὐαγγελιστὴς περὶ τοῦ Ζαχαρίου, ὅτι· «Καὶ πᾶν τὸ πλῆθος ἦν τοῦ λαοῦ προσευχόμενον ἔξω τῇ ὥρα τοῦ θυμιάματος» (Λουκ. αʹ 10). Τὸ ἀνωτέρω ρητὸν τῆς Γραφῆς μεταχειρίζεται καὶ ὁ θεῖος Χρυσόστομος καὶ ἀποδεικνύει, ὅτι ὁ Ζαχαρίας ἦτο Ἀρχιερεὺς καὶ ὅτε εἰσελήλυθεν εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων ἦτο ὁ καιρὸς τῆς Σκηνοπηγίας, ἥτις ἐτελεῖτο κατὰ τὸν ἕβδομον μῆνα, τὸν Σεπτέμβριον δηλαδή. Τοῦτο συμμαρτυρεῖ καὶ ὁ Θεοδώρητος λέγων· «Δῆλον ἐντεῦθεν, ὡς ἐκτὸς τοῦ καταπετάσματος τὸ θυσιαστήριον τοῦ θυμιάματος ἔκειτο· οὐ γὰρ ἄν, εἴπερ ἔνδον ἦν, εἰς τὸ πυρεῖον τοὺς ἄνθρακας βαλεῖν ἐκελεύσθη, καὶ τούτῳ εἴσω τοῦ καταπετάσματος ἐμβαλεῖν τὸ θυμίαμα».

Ἐδίδαξε δὲ τοῦτο καὶ ὁ μακάριος Λουκᾶς, διηγούμενος τὰ κατὰ τὸν Ζαχαρίαν τὸν πατέρα Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ. Διότι κατὰ τοῦτον τὸν καιρὸν (ἤτοι τῆς Σκηνοποπηγίας. Τῆς κατὰ τὸν ἕβδομον μῆνα, δηλαδὴ τὸν Σεπτέμβριον, τελουμένης, ὡς εἴπομεν) εἰσῆλθε καὶ ἐκεῖνος εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων καὶ ἀπήλαυσε τῆς ἀγγελικῆς ὀπτασίας. Τοῦτο τὸ ἴδιον φρόνημα ἔχει καὶ ὅλη ἡ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, ὅτι δηλαδὴ ὁ Ζαχαρίας ἦτο Ἀρχιερεὺς καὶ ὅτι κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ Σεπτεμβρίου, ὅτε ἐτελεῖτο ἡ Σκηνοπηγία, εὐηγγελίσθη διὸ καὶ κατὰ τὴν εἰκοστὴν τρίτην τοῦ Σεπτεμβρίου ἑορτάζει τὴν τοῦ υἱοῦ του Προδρόμου Σύλληψιν· ἀκολούθως δὲ ἑορτάζει καὶ τὴν Γέννησιν τοῦ αὐτοῦ Προδρόμου κατὰ τὴν εἰκοστὴν τετάρτην τοῦ Ἰουνίου, μετὰ παρέλευσιν ἐννέα ὁλοκλήρων μηνῶν· ἐντεῦθεν ἀκολούθως τῇ Συλλήψει τοῦ Προδρόμου ἑορτάζει καὶ τὴν Σύλληψιν τοῦ Θεοῦ Λόγου κατὰ τὴν εἰκοστὴν πέμπτην Μαρτίου, μετὰ ἓξ μῆνας δηλαδὴ ἀπὸ τῆς τοῦ Προδρόμου Συλλήψεως, ὅτε εὐηγγελίσθη ἡ Θεοτόκος, ἀκολούθως δὲ τῇ τοῦ Θεοῦ Λόγου Συλλήψει ἑορτάζει καὶ τὴν αὐτοῦΓέννησιν κατὰ τὴν εἰκοστὴν πέμπτην τοῦ Δεκεμβρίου· ἀκολούθως δὲ τῇ τοῦ Θεοῦ Λόγου Γεννήσει ἑορτάζει καὶ τὴν Ὑπαπαντὴν μετὰ τεσσαράκοντα ἡμέρας· ὅθεν ἐὰν δεχθῶμεν (ὡς λέγουσί τινες), ὅτι ὁ Ζαχαρίας δὲν ἦτο Ἀρχιερεὺς καὶ δὲν εὐηγγελίσθη κατὰ τὸν ἕβδομον μῆνα, ἀνατρέπομεν τὴν ἀνωτέρω τάξιν τῶν δεσποτικῶν ἑορτῶν καὶ ὅλον τὸν κύκλον αὐτῶν συγχέομεν καθότι ὅλαι αἱ ἀνωτέρω ἑορταὶ βάσιν καὶ θεμέλιον ἔχουσι κυρίως τὴν κατὰ τὸν ἕβδομον μῆνα γενομένην Σύλληψιν τοῦ Προδρόμου.

Ἐὰν δὲ καὶ προβάλῃ τις, διατί ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς Ἱερέα ὀνομάζει τὸν Ζαχαρίαν καὶ οὐχὶ Ἀρχιερέα, ἀποκρινόμεθα, ὅτι ὁ Ἱερεὺς πλατυτέρως ἐκλαμβάνεται καὶ ἐπὶ τοῦ Ἀρχιερέως· διότι οὕτω καὶ τὸ Λευϊτικὸν Ἱερέα ὀνομάζει τὸν Ἀρχιερέα Ἀαρὼν λέγον· «Ἐλεύσεται (ὁ λεπρὸς) πρὸς Ἀαρὼν τὸν Ἱερέα» (Λευϊτ. ιγʹ, 2) καὶ ὁ Δαβὶδ προφητεύων περὶ τοῦ Ἀρχιερέως Χριστοῦ, Ἱερέα αὐτὸν καλεῖ λέγων· «Σὺ Ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ» (Ψαλμ. ρθʹ 5)· ὁμοίως καὶ ὁ Παῦλος Ἱερέα τὸν Χριστὸν ὀνομάζει λέγων· «Καὶ περισσότερον ἔτι κατάδηλόν ἐστιν, εἰ κατὰ τὴν ὁμοιότητα Μελχισεδὲκ ἀνίσταται Ἱερεὺς ἕτερος» (Ἑβρ. ζʹ 15)· βλέπε καὶ εἰς τοὺς Ἀριθμοὺς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅπου θὰ ἰδῇς τὸν Ἀρχιερέα Ἀαρὼν νὰ ὀνομάζηται εἰς πάμπολλα μέρη Ἱερεύς· οὕτω καὶ ὁ Θεολόγος Γρηγόριος καὶ ὁ Χρυσορρήμων, γράφοντες λόγους περὶ Ἱερωσύνης, πλατυτέρως ἠννόουν τὴν Ἱερωσύνην καὶ ἐπὶ τῆς Ἀρχιερωσύνης λαμβανομένην.

Ἐὰν δὲ εἴπῃ τις, ὅτι ἀφοῦ ὁ Γαβριὴλ ἐφάνη εἰς τὰ δεξιὰ τοῦ Θυσιαστηρίου τοῦ θυμιάματος καὶ εὐηγγέλισε τὸν Ζαχαρίαν, τὸ δὲ θυσιαστήριον τοῦτο ἦτο ἔξω τῶν Ἁγίων ἐν τῇ μέσῃ Σκηνῇ, ἄρα ὁ Ζαχαρίας δὲν εἰσῆλθεν εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων, ἡμεῖς εἰς τοῦτο ἀποκρινόμεθα, ὅτι δὲν εἶναι ἀπίθανον νὰ συνέδραμον καὶ τὰ δύο· καὶ ὁ μὲν Ζαχαρίας, ὡς Ἀρχιερεύς, εἰσῆλθεν εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων νὰ θυμιάσῃ μὲ χρυσοῦν θυμιατήριον, ὅταν δὲ εἰσήρχετο, ἢ καὶ κατὰ τὴν ὁδὸν αὐτοῦ, ἐφάνη εἰς αὐτὸν ἔξωθεν ὁ Γαβριὴλ ἐκ δεξιῶν τοῦ Θυσιαστηρίου τοῦ θυμιάματος. Ἐκεῖνο δὲ ὅπερ λέγουσί τινες, ὅτι εἰς τοὺς καταλόγους τῶν Ἀρχιερέων τοὺς ὑπὸ τῶν Ἑβραίων τηρουμένους δὲν γράφεται κανεὶς Ἀρχιερεὺς ὀνομαζόμενος Ζαχαρίας, τοῦτο οὐδεμίαν δύναμιν ἔχει καθότι, οἱ Ἑβραῖοι πολλάκις αἰχμαλωτισθέντες, καὶ μάλιστα ὑπὸ Τίτου, ἀπώλεσαν καὶ τοὺς καταλόγους τῶν Ἀρχιερέων των καὶ τὰς γενεαλογίας τῶν φυλῶν των. (Βλέπε καὶ εἰς τὰς ὑποσημειώσεις τῆς Συλλήψεως τοῦ Προδρόμου κατὰ τὴν εἰκοστὴν τρίτην τοῦ παρόντος Σεπτεμβρίου).