ΒΑΡΟΥΧ ὁ Δίκαιος καὶ Προφήτης κατήγετο ἐκ τῆς φυλῆς τοῦ Ἰούδα ἀκμάσας περὶ τὸ χς’ (606) π.Χ. Ὁ πατήρ του ἐκαλεῖτο Νήριος εἶχε δὲ καὶ ἀδελφὸν ὀνόματι Σαραῖον, ὅστις ἦτο αὐλικὸς τοῦ βασιλέως Σεδεκίου· διδάσκαλον δὲ εἶχε τὸν μέγαν Προφήτην Ἱερεμίαν. Τόσον δὲ πολὺ ἠγαπᾶτο ἀπὸ ἐκεἶνον, ὥστε ἐνομίζετο πνοὴ καὶ ἀνάπαυσις τοῦ Ἱερεμίου. Καὶ οἱ δύο ὁμοῦ ἐγνωρίζοντο ὡς μία ψυχή ἡνωμένη εἰς δύο ἰδιαίτερα σώματα, ἐπειδὴ ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν ἀρχηγὸν καὶ ταξίαρχον εἶχον, τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον [1]· πλὴν ὁ Βαροὺχ καθαρώτερα καὶ φανερώτερα ἐκελάδησε τὰ περὶ τῆς ἐνσάρκου τοῦ Κυρίου οἰκονομίας, λέγων· «Οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν οὐ λογισθήσεται ἕτερος πρὸς αὐτόν. … Μετὰ τοῦτο ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη, καὶ τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη» καὶ τὰς ἑξῆς (Βαροὺχ γ’ 35-37). Δύναται δὲ νὰ εὕρῃ καὶ ἄλλα τούτου ρητὰ ὅστις φιλοπόνως ἀναγινώσκει τὴν παλαιὰν Γραφήν, τὰ ὁποῖα ἀποδεικνύουσι καὶ παριστάνουσι καθαρῶς ὅτι ὁ Βαροὺχ εἶναι Προφήτης. Οὗτος λοιπόν, θεοφιλῶς πολιτευσάμενος, ἐν εἰρήνῃ τὴν ψυχήν του τῷ Κυρίου παρέδωκεν [2].
Ὑποσημειώσεις
[1] Ὅθεν καὶ τὸ βιβλίον τοῦ Βαροὺχ δὲν χωρίζεται ἀπὸ τὸ βιβλίον τοῦ Ἱερεμίου. Διὸ καὶ οἱ παλαιοὶ διδάσκαλοι τὸ βιβλίον τοῦ Βαροὺχ ὀνομάζουσι τοῦ Ἱερεμίου, καὶ μάλιστα τὴν ρῆσιν του «Οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν…». Εἶναι δὲ οὗτοι Κλήμης ὁ Στρωματεύς, ὁ Κυπριανός, ὁ Εὐσέβιος, ὁ Βασίλειος, ὁ Αὐγουστῖνος, ὁ Ἀμβρόσιος καὶ ὁ Ἀλεξανδρείας Κύριλλος. Τινὲς ὅμως πάλιν ὀνομάζουσιν αὐτὸ τοῦ Βαροὺχ καὶ καλοῦσι χρησμὸν θεῖον. Γραμματεὺς δὲ ἦτο ὁ Βαροὺχ τοῦ Ἱερεμίου, ἤτοι ὑπογραφεὺς καὶ νοτάριος. Ὅρα σελίδα 93 τῆς ὑπὸ τοῦ Κλήμεντος γενομένης «Ἀνασκευῆς». Ὅρα καὶ εἰς τὸν Ἱερεμίαν, ἔνθα γράφεται· «Καὶ ἔλαβε Βαροὺχ χαρτίον ἕτερον καὶ ἔγραψεν ἐπ’ αὐτῷ ἀπὸ στόματος Ἱερεμίου ἅπαντας τοὺς λόγους τοῦ βιβλίου, οὓς κατέκαυσεν Ἰωακείμ» (Ἱερεμ. μγʹ 32).
[2] Σημειοῦμεν ἐδῶ ὅτι κατὰ τὴν Θείαν Γραφήν, ἥτις εἶναι ὁ ἀλάνθαστος κανὼν τῆς ἀληθείας, ὁ Ἱερεμίας δὲν ἐπῆγεν εἰς Βαβυλῶνα ὡς γράφεται ἐν τῷ χειρογράφῳ Συναξαριστῇ, ἀλλὰ κατέβη εἰς Αἴγυπτον ἐν Τάφναις καὶ ἐκεῖ ἐπροφήτευεν, ὡς βεβαιοῦται τοῦτο ἐκ τοῦ μγʹ (43) κεφαλαίου τοῦ αὐτοῦ Ἱερεμίου. Ὁ δὲ Βαροὺχ δὲν ἔμεινεν εἰς Ἱερουσαλήμ, ὡς ἐν τῷ αὐτῷ χειρογράφῳ Συναξαριστῇ λέγεται, ἀλλὰ κατέβη καὶ αὐτὸς εἰς Αἴγυπτον καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ἐπῆγεν εἰς τὴν Βαβυλῶνα, καθὼς τοῦτο βεβαιοῦται καὶ ἀπὸ τὸ μγʹ (43) κεφάλαιον τοῦ Ἱερεμίου, καὶ ἀπὸ τὸ πρῶτον κεφάλαιον τοῦ ἰδίου Βαρούχ. Μαρτυρεῖ δὲ καὶ ὁ Ἀλέξανδρος Μαυροκορδᾶτος εἰς τὰ Ἰουδαϊκὰ λέγων· «Ὁ δὲ Βαροὺχ μετὰ τὴν ἅλωσιν τὴν ἐν Βαβυλῶνι εἰς ἣν ἦλθεν ἀπὸ τῆς Αἰγύπτου, τὸν φόνον ἀκηκοὼς τοῦ Ἱερεμίου, τὸν προφητικὸν συνέγραψε λόγον, πέντε κεφαλαίοις ἀπαρτιζόμενον»· (σελ. 239). Διὰ τοὺς λόγους τούτους ὁ μεταφράσας τὰ Συναξάρια ἀπὸ τῆς ἀρχαίας Ἑλληνικῆς εἰς τὴν ἁπλῆν Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, συμβουλευθεὶς καὶ τὸν ἀοίδιμον Πατριάρχην Γρηγόριον τὸν Εʹ καὶ ἄλλους Ἁγίους Πατέρας, δὲν μετέφρασεν ὅσα ἀνεφέροντο ἐνταῦθα περὶ παραμονῆς τοῦ Προφήτου Βαροὺχ εἰς Ἱεροσόλυμα, μετὰ τὴν κατὰ τὸ ἔτος 583 π.Χ. καταστροφὴν αὐτῶν ὑπὸ τῶν Περσῶν. (Βλέπε περὶ τούτων πλατύτερον εἰς τὴν τετάρτην τοῦ Νοεμβρίου μηνός, ἐν τῇ Διηγήσει εἰς τὸν Θρῆνον τοῦ Προφήτου Ἱερεμίου διὰ τὴν ἅλωσιν τῆς Ἱερουσαλήμ (βλέπε ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»), ἐν τῇ ὁποίᾳ ἀναφέρεται καὶ ὁ Προφήτης Βαρούχ. Διεξοδικώτερον περὶ τοῦ θέματος τούτου ἀσχολεῖται ὁ Ὅσιος Νικόδημος ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς Διηγήσεως ταύτης.