ρίου Ἁγίου Ὄρους. Ἔργον Ιʹ αἰῶνος, ἀνανεωθὲν τὸ 1804.
Η ΑΓΙΑ τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία ἑορτάζει σήμερον τὴν Ἰνδικτιῶνα, διὰ τρεῖς αἰτίας· πρῶτον, ἐπειδὴ αὐτὴ εἶναι ἀρχὴ τοῦ χρόνου· διὰ τοῦτο δὲ καὶ παρὰ τῶν παλαιῶν Ρωμαίων πολλὰ ἐτιμᾶτο ἐξ ἀρχαίων χρόνων. Ἰνδικτιὼν δὲ κατὰ τὴν ρωμαϊκήν, ἤτοι τὴν λατινικὴν γλῶσσαν, θέλει νὰ εἴπῃ ὁρισμός. Καὶ δεύτερον ἑορτάζει ταύτην ἡ Ἐκκλησία, ἐπειδὴ κατὰ τὴν σημερινὴν ἡμέραν μετέβη ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς μέσα εἰς τὴν Συναγωγὴν τῶν Ἰουδαίων, καὶ ἐδόθη εἰς αὐτὸν τὸ βιβλίον τοῦ Προφήτου Ἡσαΐου, καθὼς γράφει ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς (Λουκ. δ’ 16), τὸ ὁποῖον ἀνοίξας ὁ Κύριος ἡμῶν, ὢ τοῦ θαύματος! εὐθὺς εὗρε τὸν τόπον ἐκεῖνον, ἤτοι τὴν ἀρχὴν τοῦ ἑξηκοστοῦ πρώτου κεφαλαίου τοῦ Ἡσαΐου, εἰς τὸ ὁποῖον εἶναι γεγραμμένα διὰ τὸν ἴδιον τὰ λόγια ταῦτα· «Πνεῦμα Κυρίου ἐπ’ ἐμέ, οὗ εἵνεκεν ἔχρισέ με, εὐαγγελίσασθαι πτωχοῖς ἀπέσταλκέ με, ἰάσασθαι τοὺς συντετριμμένους τὴν καρδίαν, κηρῦξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν καὶ τυφλοῖς ἀνάβλεψιν, ἀποστεῖλαι τεθραυσμένους ἐν ἀφέσει, κηρῦξαι ἐνιαυτὸν Κυρίου δεκτὸν» (Λουκ. δ’ 18-19).
Ἀφ’ οὗ δὲ ἀνέγνωσεν ὁ Κύριος τὰ περὶ αὐτοῦ λόγια ταῦτα, ἔκλεισε τὸ βιβλίον καὶ τὸ ἔδωκεν εἰς τὸν ὑπηρέτην· ἔπειτα καθίσας, εἶπεν εἰς τὸν λαόν· «Σήμερον πεπλήρωται ἡ Γραφὴ αὕτη ἐν τοῖς ὠσὶν ὑμῶν» (αὐτ. 21). Ὅθεν ὁ λαός, ταῦτα ἀκούων, ἐθαύμαζε διὰ τοὺς κεχαριτωμένους λόγους, οἵτινες ἐξήρχοντο ἀπὸ τοῦ στόματός του, ὡς γράφει ὁ αὐτὸς Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς (αὐτ. 22). Εἶναι δὲ καὶ τρίτη αἰτία, διὰ τὴν ὁποίαν ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ κάμνει σήμερον ἐνθύμησιν τῆς Ἰνδίκτου [1], καὶ ἑορτάζει τὴν ἀρχὴν τοῦ νέου ἔτους· ἤτοι, ἵνα διὰ μέσου τῆς ὑμνῳδίας καὶ ἱκεσίας, τὰς ὁποίας προσφέρομεν εἰς τὸν Θεὸν ἐν τῇ ἑορτῇ ταύτῃ, γίνῃ ὁ Θεὸς ἵλεως εἰς ἡμᾶς, καὶ εὐλογήσῃ τὸ νέον ἔτος, καὶ χαρίσῃ τοῦτο εἰς ἡμᾶς εὐτυχὲς καὶ πλῆρες ἀπὸ ὅλα τὰ σωματικὰ ἀγαθά, καὶ ἵνα φωτίσῃ τὰς διανοίας μας, εἰς τὸ νὰ περάσωμεν ὅλον τὸν χρόνον καθαρῶς καὶ μὲ ἀγαθὴν συνείδησιν, καὶ εἰς τὸ νὰ εὐαρεστήσωμεν τὸν Θεὸν μὲ τὴν φύλαξιν τῶν ἐντολῶν του καὶ οὕτω νὰ τύχωμεν τῶν ἐν οὐρανοῖς αἰωνίων ἀγαθῶν [2].
Ὑποσημειώσεις
[1] Περὶ τῶν Ἰνδικτιώνων ἐν τῷ Ὡρολογίῳ γράφεται οὕτω: Οἱ τῆς Ρώμης Αὐτοκράτορες, πρὸς διατήρησιν τῶν στρατευμάτων, διέτασσον διὰ θεσπίσματος εἰς τοὺς ἑαυτῶν ὑπηκόους φόρον τινὰ γενικὸν κατὰ πᾶσαν ἐπαρχίαν, οὗ τινος ἡ πληρωμὴ ἐγίνετο κατ’ ἐνιαυτόν, ἐπαναλαμβανομένου τοῦ αὐτοῦ θεσπίσματος εἰς διάστημα ἐτῶν 15, καθότι 15 ἔτη ἐχρεώστουν νὰ στρατεύωνται οἱ τῶν Ρωμαίων στρατιῶται. Μετὰ δὲ τὴν τούτων συμπλήρωσιν ἀνανεοῦντες πάλιν τὸ θέσπισμα μετά τινος τροπολογίας, διὰ τὴν κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο ἐνδεχομένην μεταβολὴν τῶν πραγμάτων, διέτασσον ἐκ νέου ἕτερον φόρον πληρωτέον καὶ αὐτὸν κατὰ συνέχειαν εἰς ὁλόκληρον δεκαπενταετίαν· εἶτα ἐκ τρίτου ἄλλον, καὶ οὕτω καθεξῆς. Τὸ δὲ αὐτοκρατορικὸν θέσπισμα, δι’ οὗ ὁ φόρος οὗτος διετάσσετο ὀλίγον τι πρὸ τοῦ χειμῶνος, ὠνομάζετο Indictio, τὸ ὁποῖον σημαίνει ὁρισμὸς ἢ διάγγελμα περὶ τοῦ φόρου, ὅπερ ἐξελληνίσαντες εἰς Ἰνδικτιὼν οἱ βασιλεῖς τῆς Κωνσταντινουπόλεως, διετήρησαν αὐτήν, ἂν καὶ ἀντ’ αὐτῆς ἐνίοτε μετεχειρίζοντο τὴν Ἐπινέμησιν, σημαίνουσαν διανομήν.
Εἰσήγαγε δὲ τὰς Ἰνδικτιῶνας, κατὰ τὴν κοινοτέραν γνώμην, πρῶτος ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος τὸ ἔτος 312 ἀπὸ Χριστοῦ, ὅτε καὶ τὸ σημεῖον τοῦ Σταυροῦ εἶδεν ἐν Οὐρανῷ καὶ τὸν Μαξέντιον νικήσας ἀνηγορεύθη Αὐτοκράτωρ τῆς Δύσεως (Μαΐου 21). Τινὲς δὲ (καὶ ἴσως πιθανώτερον) ἀνάγουσι τῶν Ἰνδικτιώνων τὴν ἀρχὴν ἕως ἐπὶ Αὐγούστου Καίσαρος, τρία ἔτη πρὸ Χριστοῦ, φέροντες εἰς τοῦτο ἀπόδειξιν παπικήν τινα σφραγῖδα (Bullam), ἤτοι θέσπισμα παπικόν, ἐκδοθὲν μὲν τῷ 781 ἔτει ἀπὸ Χριστοῦ, σεσημειωμένον δὲ οὕτω· (anno 4, Indictionis LXIII), ὅ ἐστιν, ἔτει Δʹ, τῆς ΝΓʹ Ἰνδικτιῶνος, ἐξ οὗ συνάγεται τὸ εἰρημένον ἔτος· καθότι πολλαπλασιαζομένων τῶν 52 ὁλοκλήρων περιόδων τῆς Ἰνδικτιῶνος ἐπὶ 15, προστιθεμένων καὶ τῶν 4 ἐτῶν τῆς 53, προκύπτει ἀριθμὸς 784, τὰ ἀπὸ Χριστοῦ δηλαδὴ ἔτη 781, καὶ 3 πλέον.
Ὑπάρχουσι δὲ τρία Ἰνδικτιῶνος εἴδη: Αʹ ἡ εἰς τὴν Δύσιν εἰσαχθεῖσα, ἥτις καλεῖται αὐτοκρατορική, καισαρικὴ καὶ κωνσταντινιακή, καὶ ἄρχεται ἀπὸ τῆς 24 Σεπτεμβρίου· Βʹ ἡ λεγομένη παπική, ἀρχομένη ἀπὸ τῆς 1ης Ἰανουαρίου· καὶ Γʹ ἡ τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἣν παραλαβόντες οἱ ταύτης Πατριάρχαι, μετὰ τὴν πτῶσιν τῆς Ἀνατολικῆς Αὐτοκρατορίας, γράφουσιν αὐτὴν ἰδιοχείρως εἰς τὰ ὑπ’ αὐτῶν ἐκδιδόμενα θεσπίσματα, χωρὶς νὰ ἀριθμοῦν καὶ τὴν ἀκολουθίαν τῶν Ἰνδικτιώνων ἢ περιόδων τῶν δεκαπέντε ἐτῶν· ἄρχεται δὲ αὕτη, μετά τινος τελετῆς, ἀπὸ τῆς 1ης Σεπτεμβρίου. Αὕτη τῆς Ἰνδικτιῶνος ἡ ἀρχὴ καὶ τῆς εἰς 15 ἔτη περιόδου αὐτῆς ἡ αἰτία.
Ὁ δὲ Ἱερὸς Νικόδημος ὑποσημειοῖ περὶ τῶν Ἰνδικτιώνων καὶ τὰ ἑξῆς: Σημείωσαι ὅτι ἡ Ἰνδικτιὼν ἀναβαίνει εἰς δεκαπέντε χρόνους, καὶ πάλιν ἀρχίζει ἀπὸ τὴν πρώτην· ἤρχισε δὲ ἡ τῆς Κωνσταντινουπόλεως Ἰνδικτιὼν τῇ εἰκοστῇ τετάρτῃ τοῦ Σεπτεμβρίου, ἐν ἔτει ἀπὸ Χριστοῦ τκζʹ (327), δηλαδὴ κατὰ τὴν ἐποχὴν τῆς ἐν Νικαίᾳ Πρώτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, Ἰνδικτιὼν δέ, κατὰ τὸν Συμεῶνα λογοθέτην ἐν τῷ Χρονικῷ σημαίνει Ἐπινέμησις. Διατὶ δὲ ἡ Ἰνδικτιὼν ἀναβαίνει εἰς 15 ἡμέρας καὶ πάλιν ἐπιστρέφει, καὶ τὶ δηλοῦσιν αἱ δεκαπέντε ἡμέραι αὗται, ἢ διατὶ ἡ Ἰνδικτιὼν μόνη δὲν συμφωνεῖ οὔτε μὲ τοὺς κύκλους τῆς Σελήνης καὶ τὰ θεμέλια, οὔτε μὲ τοὺς κύκλους τοῦ Ἡλίου καὶ μὲ τὴν ἑβδομάδα, οὐδὲν βέβαιον ἠδυνήθην νὰ εὕρω. Πλὴν τοῦτο μόνον λέγει ὁ κὺρ Ματθαῖος, ὅτι ἡ αἰτία τοῦ νὰ ἀναβαίνῃ ἡ Ἰνδικτιὼν ἕως εἰς τὰς δεκαπέντε εἶναι ἡ ἐναλλαγὴ τῶν ἀνθρωπίνων ἡλικιῶν, ἤτοι ἀνὰ δεκαπέντε χρόνους ὑφίστανται οἱ ἄνθρωποι μεγάλας ἐναλλαγάς ἐπειδὴ εἰς τοὺς δεκαπέντε χρόνους ἀρχίζει ἡ τριχοφυΐα τοῦ ἀνθρώπου, εἰς τοὺς δὶς δεκαπέντε λαμβάνει τὸ τέλειον τῆς ἡλικίας, εἰς τοὺς τρὶς δεκαπέντε γίνεται ὁ ἄνθρωπος μεσῆλιξ, εἰς τοὺς τετράκις δεκαπέντε γίνεται λευκογένης, εἰς τοὺς πεντάκις δέκα πέντε γίνεται γέρων, καὶ εἰς τοὺς ἑξάκις δεκαπέντε γίνεται ὁ ἄνθρωπος ἐσχατόγηρως (παρὰ τῷ Σεβαστῷ Τραπεζουντίῳ).
Λέγουσι δέ τινες, ὅτι ὁ Μοναχὸς Πανόδωρος, εἴτε ἄλλός τις, ἐφεῦρεν, ὅτι κατὰ τὸ ἔτος 7980 συμφωνεῖ ἡ Ἰνδικτιὼν μὲ τοὺς κύκλους τοῦ ἡλίου καὶ τῆς σελήνης· τότε δηλαδὴ ἔχει πρῶτον κύκλον ὁ ἥλιος, πρῶτον κύκλον ἡ σελήνη, καὶ τότε εἶναι καὶ πρώτη Ἰνδικτιών ὁμοίως καὶ κατὰ τὴν συντέλειαν τοῦ κόσμου· ὁ μὲν ἥλιος θὰ ἔχῃ κύκλους εἰκοσιοκτώ, ἡ δὲ σελήνη κύκλους δεκαεννέα, καὶ ἡ Ἰνδικτιὼν κύκλους δεκαπέντε· οἱ μὲν λοιπὸν κύκλοι τοῦ ἡλίου καὶ τῆς σελήνης καὶ οἱ κύκλοι καὶ τὰ θεμέλια καὶ αἱ ἐπακταὶ τῶν μηνῶν ἀρχίζουν ἀπὸ τὸν Μάρτιον· αἱ δὲ Ἰνδικτιῶνες ἀρχίζουν ἀπὸ τὸν Σεπτέμβριον. (Ὅρα Ἀλέξανδρον Μαυροκορδᾶτον εἰς τὰ Ἰουδαϊκά, σελ. ιβʹ, καὶ τὸν Αʹ τόμον τοῦ Μελετίου ἐν τῇ Εἰσαγωγῇ).
[2] Σημείωσαι, ὅτι μερικοὶ θέλουν, ὅτι ὁ Κύριος εἰσῆλθεν εἰς τὴν Συναγωγὴν τῶν Ἰουδαίων καὶ ἀνέγνωσε τὴν ἄνωθεν περικοπὴν τοῦ Ἡσαΐου κατὰ τὸ δεύτερον ἔτος τοῦ Εὐαγγελικοῦ αὐτοῦ κηρύγματος, ἀφ’ οὗ ἐποίησε τὸ ἐν Κανᾷ θαῦμα, καὶ συνωμίλησε μὲ τὴν Σαμαρείτιδα ἐν τῷ φρέατι· τότε δὴ ἀπὸ τῆς Σαμαρίας ἀπελθὼν εἰς τὴν Γαλιλαίαν ἐκήρυσσε τὸ Εὐαγγέλιον τῆς Βασιλείας καὶ πολλὰ σημεῖα εἰς Καπερναοὺμ τελέσας, μετέβη καὶ εἰς Ναζαρέτ, εἰς ἣν ἀνετράφη, ὅπου καὶ ἐμβῆκεν εἰς τὴν Συναγωγήν.