Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος καὶ θεοφόρος Πατὴρ ἡμῶν ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ, ὁ νέος Ἀσκητής, ὁ Πελοποννήσιος, οὗ τὸ λείψανόν ἐστιν ἐν Κεφαλληνίᾳ ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Μία ἀπὸ τὰς περιστάσεις αὐτάς, κατὰ τὰς ὁποίας ἐφάνη ἡ προστασία τοῦ Ἁγίου εἰς τὴν νῆσον Κεφαλληνίαν, πιστεύεται ἀπὸ ὅλους ἀναμφιβόλως, ὅτι ἔγινεν ἐκείνη τοῦ θανατικοῦ εἰς τὰ χίλια ἑπτακόσια ἑξῆντα (1760), περὶ τῆς ὁποίας προείπομεν. Ἡ φθοροποιὸς αὕτη νόσος ἐπῆγε κατ’ ἀρχὰς εἰς τὰ μέρη τῆς Λιβαθοῦς, προξενήσασα ὀλέθρια ἀποτελέσματα, ἐκεῖθεν δὲ μετεδόθη καὶ εἰς τὴν χώραν τοῦ Ἀργοστολίου καὶ εἰς ἄλλα μέρη τῆς νήσου, καὶ ἤρχισε νὰ ἀπειλῇ μεγάλην φθοράν, ὥστε ἐλήφθησαν ἀπὸ τὴν τότε ἐξουσίαν ὅλαι αἱ δυναταὶ ἀνθρώπιναι προφυλάξεις καὶ τὰ ἁρμόδια μέσα διὰ νὰ ἐμποδισθῇ ἡ μετάδοσις τοῦ κακοῦ ἐκείνου. Ὅλοι ὅμως κοινῶς ἐφώναζον καὶ ἐπεκαλοῦντο τὸν Ἅγιον Γεράσιμον νὰ προφθάσῃ καὶ νὰ ἐλευθερώσῃ τὴν νῆσον του ἀπὸ αὐτὸ τὸ ὀλέθριον καὶ μέγα κακόν. Δὲν παρέβλεψε δὲ ὁ συμπαθέστατος καὶ ἕτοιμος βοηθὸς καὶ ὑπερασπιστὴς τῆς νήσου του, ὁ πεμφθεὶς παρὰ Θεοῦ ἐπὶ τούτῳ διὰ νὰ εἶναι εἰς αὐτὴν ἄγρυπνος προστάτης καὶ πρὸς Θεὸν μεσίτης ἰσχυρότατος. Ἐν ᾧ λοιπὸν ἡ νῆσος ὅλη εὑρίσκετο εἰς τοιαύτην ἀθυμίαν καὶ φόβον, ἐπρόφθασεν ἡ θεία ἀντίληψις καὶ εἰσηκούσθη τοῦ Ἁγίου ἡ πρὸς τὸν Θεὸν ὑπὲρ τοῦ λαοῦ του ἱκεσία, ἀκούσατε δὲ πῶς τοῦτο ἐφανερώθη.

Εὑρίσκοντο εἰς τὸ Μοναστήριον τοῦ Ἁγίου δύο παλαιαὶ καὶ θαυματουργοὶ Εἰκόνες τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Ἡ μία εἰς τὴν παλαιὰν Ἐκκλησίαν, ἐπάνω εἰς τὸ λείψανον τοῦ Ἁγίου, καὶ ἡ ἄλλη εἰς τὸ δοχεῖον [8]. Ἔχομεν δὲ βεβαιότητα ἀρκετὴν ποία ἀπὸ αὐτὰς τὰς δύο Εἰκόνας εἶναι ἐκείνη, ἡ ὁποία εὑρέθη μέσα εἰς τὴν λόχμην, ὅταν κατ’ ἀρχὰς εὑρέθη αὕτη, ὡς εἴπομεν, ἀπὸ τὸν Ἱερομόναχον Γεώργιον, καὶ ποία εἶναι ἐκείνη τὴν ὁποίαν ἔφερε μεθ’ ἑαυτοῦ ὁ Ἅγιος, ὅταν ἐπῆγε νὰ κατοικήσῃ ἐκεῖ ἵνα συστήσῃ τὸ Μοναστήριόν του. Ἔχομεν ὅμως σταθερὰν καὶ βεβαίαν παράδοσιν, ὅτι τὴν Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου, τὴν εὑρισκομένην εἰς τὸ δοχεῖον, ἠθέλησαν ἕνα καιρὸν νὰ τὴν μετακομίσωσι καὶ αὐτὴν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, καθὼς καὶ τὸ ἔπραξαν· ἀλλὰ τὴν αὐτὴν νύκτα μετεφέρθη παραδόξως καὶ τὴν πρωΐαν τὴν εὗρον πάλιν εἰς τὸν πρῶτόν της τόπον, εἰς τὸ δοχεῖον· ὅθεν ἡσύχασαν καὶ ἐπληροφορήθησαν, ὅτι ἤθελε νὰ εὑρίσκηται ἐκεῖ, καὶ διὰ τοῦτο διετήρουν ἔμπροσθέν της κανδήλαν ἀκοίμητον καὶ λαμπάδα ἤναπτον εἰς καιροὺς ἁρμοδίους, καὶ δὲν τὴν μετετόπιζον ἐκεῖθεν, εἰμὴ μόνον, ὅταν ἐλιτάνευον μετὰ τοῦ ἁγίου λειψάνου, τότε ἐφέρετο ἀπὸ δύο Ἱερεῖς καὶ αὐτὴ ἡ ἁγία Εἰκὼν καὶ προεπορεύετο καὶ ἠκολούθει ἡ λάρναξ μὲ τὸ λείψανον τοῦ Ἁγίου καὶ τοῦτο διετηρεῖτο ἀμετατρέπτως, ἕως οὗ ἐφυλάττοντο αἱ ἀρχαῖαι παραδόσεις τῆς Ἱερᾶς Μονῆς ἐκείνης, ὡς πάντες γνωρίζουσιν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἀπὸ παράδοσιν σταθερὰν καὶ ἀπὸ ἀνθρώπους θεοφιλεῖς καὶ φιλαλήθεις γνωρίζομεν, ὅτι ἡ οἰκογένεια τῶν ἐν Πελοποννήσῳ Νοταράδων κατάγεται, ἐκ γυναικός, ἀπὸ τὴν βασιλικὴν γενεὰν τῶν Παλαιολόγων, οἱ ὁποῖοι ἔλαβον τὰ σκῆπτρα τῆς Ρωμαϊκῆς βασιλείας ἐν Κωνσταντινουπόλει ἀπὸ τοῦ 1261 μετὰ Χριστόν, ἕως τοῦ 1453, ὅτε ἐκυριεύθη αὐτὴ ἡ λαμπρὰ βασιλὶς τῶν πόλεων (κρίμασιν οἷς Κύριος οἶδεν) ἀπὸ τοὺς Ἀγαρηνοὺς Μωαμεθανούς. Ἐπιβεβαιοῖ δὲ τὴν παράδοσιν ταύτην ἡ ἱστορία τῆς Βυζαντίδος, εἰς τὸν τέταρτον τόμον τῆς ὁποίας εὑρίσκομεν, ὅτι εἰς τὰς ἡμέρας Μανουὴλ τοῦ Παλαιολόγου, ὅστις ἐβασίλευσεν ἀπὸ τοῦ 1391 ἕως τοῦ 1425, ἐν ᾧ ἐπολιορκεῖτο ἡ Κωνσταντινούπολις ἀπὸ τὸν Μωσῆν ἀδελφὸν τοῦ Μεχμέτ, νέος τις ἀπὸ τοὺς ἐνδόξους τῆς βασιλικῆς αὐλῆς, ὅστις ἐχρημάτισεν ἐπὶ τῆς τραπέζης τοῦ βασιλέως, ἐφονεύθη εἴς τινα ἔξοδον τῶν Πολιτῶν ἐναντίον τῶν Ἀγαρηνῶν. Ὁ πατὴρ τοῦ νέου τούτου, ὀνόματι Νικόλαος Νοταρᾶς, ἦτο διερμηνεὺς τοῦ αὐτοῦ βασιλέως Μανουήλ, ὁ δὲ ἀδελφὸς τοῦ Νικολάου τούτου, ὀνόματι Λουκᾶς Νοταρᾶς, ἐπέμφθη πρέσβυς ἀπὸ τὸν Ἰωάννην Παλαιολόγον, υἱὸν καὶ διάδοχον τοῦ ἄνωθι Μανουήλ, μετὰ βασιλικῶν δώρων εἰς Ἀδριανούπολιν πρὸς Μουρὰτ βασιλέα τῶν Ὀθωμανῶν καὶ ἐσυνθηκολόγησε μὲ αὐτὸν τὴν εἰρήνην, καὶ ὅστις Λουκᾶς εἶχε τὴν ἀξίαν τοῦ μεσάζοντος εἰς τὴν βασιλικὴν αὐλὴν ἕως τῆς ἀθλίας καταστροφῆς τῆς βασιλείας ταύτης. Γνωρίζομεν προσέτι ἐκ τῆς αὐτῆς ἱστορίας, ὅτι ὁ αὐτὸς Ἰωάννης ὁ βασιλεὺς εἶχεν ἄλλους πέντε ἀδελφούς, ἀπὸ τοὺς ὁποίους ὁ μὲν Δημήτριος ἐχρημάτισε δεσπότης (ἡγεμὼν) τῆς Σπάρτης, ὁ ἄλλος δέ, ὁ Θωμᾶς, δεσπότης Κορίνθου. Ἀπὸ ταῦτα λοιπὸν εὐλόγως συμπεραίνεται πολλὰ πιθανὴ ἡ παράδοσις τῆς ἀγχιστείας ἢ συμπενθερίας τῶν Νοταράδων μετὰ τῆς βασιλικῆς οἰκογενείας καὶ γενεᾶς τῶν Παλαιολόγων, καὶ ὅτι Νοταρᾶς τις ἔλαβεν εἰς γυναῖκα Παλαιολογῖναν τινά. Ἡ αὐτὴ δὲ οἰκογένεια τῶν Νοταράδων μετὰ ταῦτα, διὰ νὰ ἀποφύγῃ τὴν βαρβαρότητα τῶν Ἀγαρηνῶν, ἐξέλεξεν εἰς διατριβήν της καὶ κατοίκησιν τὰ Τρίκαλα τῆς ὀρεινῆς Κορινθίας, παραιτήσασα τὰς πόλεις καὶ τὰ φρούρια, διὰ νὰ δύναται εὐκόλως νὰ ζῇ ἐν εἰρήνῃ καὶ αὐταρκείᾳ καὶ ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου χριστιανικῶς. Ἀπὸ τὴν ἰδίαν οἰκογένειαν τῶν Νοταράδων κατάγεται καὶ ὁ Ἅγιος Μακάριος Ἐπίσκοπος Κορίνθου ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν ιζʹ (17ην) Ἀπριλίου (βλέπε ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[2] Ὁ θεῖος οὗτος Γερμανὸς Αʹ ἐπατριάρχευσεν ἐπαξίως τῶν Ἱεροσολύμων χρόνους τεσσαράκοντα δύο ἀπὸ τοῦ 1537 μέχρι τοῦ 1579.

[3] Εἰς παλαιοτέρας ἐκδόσεις τὸ ὄνομα τούτου γράφεται ἐσφαλμένως Νικόλαος, ἐξ ἀντιπαραβολῆς ὅμως πρὸς τὸ ἀρχικὸν μεταβιβαστικὸν ἔγγραφον, διὰ τοῦ ὁποίου ὁ Βάλσαμος οὗτος μετεβίβασε τὴν κυριότητα τοῦ κτήματος εἰς τὸν Ὅσιον Γεράσιμον, διεπιστώθη ὅτι ὠνομάζετο Γεώργιος. Τὸ ἐν λόγῳ μεταβιβαστικὸν ἔγγραφον φέρει ἡμερομηνίαν 1ην Σεπτεμβρίου 1560, συνετάχθη δὲ ἐν Κεφαλληνίᾳ ὑπὸ τοῦ νοταρίου Ἰωάννου Κατσαΐτη.

[4] Βρεβίον· λέξις Βυζαντινή, παραγομένη ἀπὸ τοῦ λατινικοῦ breve καὶ σημαίνει σύντομος καὶ συνοπτικὴ ἀπογραφή, ἢ Κῶδιξ, ἢ κατάλογος πραγμάτων καὶ ἀντικειμένων Μοναστηρίου.

[5] Βλέπε ἐν τόμῳ Ηʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[6] Οὗτος φαίνεται νὰ ἦτο ὁ ἐν συνεχείᾳ ἀναφερόμενος Μητροπολίτης Φιαδελφείας Γαβριήλ, δι’ ὃ καὶ δικαιολογεῖται ἡ περαιτέρω ἀνάμιξίς του.

[7] Τὸ ἱερὸν τοῦτο τοῦ Ὁσίου Γερασίμου λείψανον εἶναι μέχρι τοῦ νῦν ἀποτεθησαυρισμένον ἐν ἀργυρᾷ λάρνακι εἰς τὴν ἱερὰν αὐτοῦ Μονὴν τὴν τότε μὲν ἀποκληθεῖσαν ὑπὸ τοῦ ἰδίου «Νέαν Ἱερουσαλήμ», ἤδη δὲ ἐκ τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ καλουμένην Ἱ. Μονὴν Ἁγίου Γερασίμου. Ὁ Ὅσιος εἶναι ἐνδεδυμένος δι᾽ ὑποκιτρίνων ἀμφίων, φέρει δὲ ἐπὶ τῆς κεφαλῆς μοναχικὸν κουκούλιον. Καθ’ ἕκαστον ἔτος τὸ ἱερὸν λείψανον ἐκτίθεται εἰς προσκύνησιν ἀπὸ τῆς 16ης μέχρι τῆς 23ης Αὐγούστου, λιτανεύεται δὲ ἐνίοτε καὶ εἰς ἐκτάκτους περιπτώσεις θεομηνιῶν καὶ λοιπῶν κινδύνων. Κατὰ τὰς ἱερὰς ταύτας λιτανείας καὶ ἰδίᾳ μεταξὺ 16ης καὶ 23ης Αὐγούστου συρρέει πλῆθος κόσμου ἀπὸ ὅλα τὰ μέρη τῆς Ἑλλάδος πρὸς προσκύνησιν τοῦ ἁγίου λειψάνου.

[8] Δοχεῖον ὀνομάζεται ἐν τοῖς Μοναστηρίοις ἡ ἀποθήκη τῶν τροφίμων.

[9] Ἡ παροῦσα Βιογραφία τοῦ Ἁγίου Γερασίμου ἐλήφθη ἐκ τῆς κατὰ τὸ ἔτος 1830 ἐκδόσεως αὐτῆς. Συνεπῶς καὶ τὰ ἐν αὐτῇ ἀναφερόμενα θαύματα εἶναι ὅσα μεγάλα καὶ ἀξιομνημόνευτα διεσώθησαν μέχρι τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Ἔκτοτε ὅμως πλεῖστα ὅσα νεώτερα τεράστια καὶ φοβερὰ ἐτελέσθησαν καὶ τελοῦνται μέχρι τῶν ἡμερῶν μας, τὰ ὁποῖα ἀδύνατον εἶναι νὰ περιγράψῃ τις εἰς τὸν στενὸν χῶρον, τὸν ὁποῖον διαθέτει μία γενικὴ ἔκδοσις ὡς ὁ «Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Περιγράφονται ὅμως ταῦτα ἐν ἰδικαῖς ἐκδόσεσι καὶ ὁ βουλόμενος ζητησάτω ταύτας. Συγκεκριμένως ἐν τῷ βιβλίῳ «Ἱεραὶ Ἀκολουθίαι τοῦ Ὁσίου καὶ θεοφόρου Πατρὸς ἡμῶν Γερασίμου τοῦ ἐν Κεφαλληνίᾳ» ἐκδοθέντι κατὰ τὸ ἔτος 1939, ἐπιμελείᾳ τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κεφαλληνίας κ. Γερμανοῦ δαπάναις καὶ ἐπ’ ὠφελείᾳ τῆς Ἱ. Μονῆς Ἁγ. Γερασίμου, ἐκτὸς τῶν δύο ἱερῶν Ἀκολουθιῶν τοῦ Ἁγίου (16ης Αὐγούστου καὶ 20ῆς Ὀκτωβρίου), Παρακλητικοῦ Κανόνος, Χαιρετισμῶν κ.λ.π. ἀναγράφονται καὶ τρεῖς πίνακες θαυμάτων, ἐξ ὧν ὁ μὲν πρῶτος ἀναγράφει ὅσα καὶ ἐνταῦθα ἀναφέρονται, ὁ δεύτερος τὰ ἐν ταῖς ἐκδόσεσι τῶν ἐτῶν 1925 καὶ 1932 ἀναφερόμενα καὶ ὁ τρίτος τὰ ἐν τῷ καταρτισθέντι εἰδικῷ βιβλίῳ τῆς Μονῆς ἀναγραφόμενα ἀπὸ τοῦ ἔτους 1934 καὶ ἐντεῦθεν, τὰ ὁποῖα ἀποτελοῦν τὸ μεγαλύτερον μέρος τῶν γραπτῶς διασωθέντων θαυμάτων τοῦ Ἁγίου.