Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΚΟΣΜΑ τοῦ Ποιητοῦ, Ἐπισκόπου Μαϊουμᾶ τοῦ Ἁγιοπολίτου, ἤτοι τοῦ Ἱεροσολυμίτου.

ΕΙΚΟΝΑ
Τοιχογραφία ἐκ τοῦ παρεκκλησίου τῆς Ἱ. Μονῆς τῆς
Χώρας, ἐν Κωνσταντινουπόλει. Ἔργον ΙΔʹ αἰῶνος.

ΚΟΣΜΑΣ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν, ὁ Ποιητής, ἔμεινεν ὀρφανὸς ἐνῷ ἦτο πολὺ νέος· ὅθεν ἔλαβεν αὐτὸν ὁ πατὴρ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ [1], ὀνόματι Σέργιος, καὶ τὸν υἱοθέτησε διὰ ψυχικήν του σωτηρίαν, ἔχων πολλὴν πρόνοιαν περὶ αυτοῦ καὶ κηδεμονίαν. Ἐπειδὴ δὲ ὁ πατὴρ τοῦ θείου Δαμασκηνοῦ εἶχε πλοῦτον καὶ δόξαν πολλὴν, διὰ τοῦτο προσέλαβεν εἰς τὸν οἶκόν του πολυμαθῆ τινα καὶ σοφὸν διδάσκαλον, ἀξίωμα ἔχοντα τῶν Ἀσηκρητῶν, Μοναχὸν δὲ ὀνομαζόμενον καὶ αὐτὸν Κοσμᾶν [2]. Εἰς τοῦτον λοιπὸν παρέδωκε καὶ τὸν κατὰ φύσιν υἱόν του Ἰωάννην καὶ τὸν θετὸν τοῦτον υἱόν του Κοσμᾶν. Ὅθεν αὐτὸς ἐδίδαξε κάθε σοφίαν θείαν καὶ ἀνθρωπίνην τοὺς νέους τούτους, οἵτινες τυχόντες φύσεως δεξιᾶς ἔμαθον παρ’ ἐκείνου εἰς ὀλίγον χρόνον ὅλην τὴν γραμματικὴν καὶ τὴν φιλοσοφίαν, πρὸς τούτοις δὲ καὶ ἀστρονομίαν, μουσικὴν καὶ γεωμετρίαν καὶ ἐκ τούτου ἔγιναν εἰς ὅλους αἰδέσιμοι καὶ σεβάσμιοι. Ἔπειτα μεταβάντες ἀμφότεροι εἰς τὴν Λαύραν τοῦ Ἁγίου Σάββα ἔγιναν Μοναχοί.

Μετὰ ταῦτα, ὁ μὲν μακάριος Ἰωάννης ἐχειροτονήθη Πρεσβύτερος ὑπὸ τοῦ Ἰωαννου Πατριάρχου Ἱεροσολύμων, ὁ δὲ ἀοίδιμος Κοσμᾶς πολὺ παρακινηθεὶς ἀπὸ ὅλην τὴν Σύνοδον τῶν Ἱεροσολύμων ἔγινεν, ἐν ἔτει ψμγ’ (743), Ἐπίσκοπος Μαϊουμᾶ, ὅπως ἐλέγετο τότε ἡ Ἀνθηδών, πόλις τετιμημένη μὲ θρόνον Ἐπισκόπου τελοῦσα ὑπὸ τὴν δικαιοδοσίαν τοῦ Πατριάρχου Ἱεροσολύμων, ἀπέχουσα ἀπὸ τὴν Ἀσκάλωνα ὀκτὼ μίλια· ἦτο δὲ παραθαλάσσιος πόλις τῆς Παλαιστίνης ἥτις πρότερον μὲν ἐκαλεῖτο λιμὴν τῶν Γαζαίων, ὡς ὑποκειμένη εἰς τὴν Γάζαν, ἥτις ἐπὶ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου ἐπωνομάσθη Κωνσταντία, ἐκ τοῦ ὀνόματος Κωνσταντίου τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ (Σωζόμ. Ἐκκλησ. Ἱστορία, βιβλ. ε’ 3). Δύναται δὲ ἕκαστος νὰ γνωρίσῃ μὲ τὴν πεῖραν πόσον μέγας καὶ θαυμάσιος ὑπῆρξε κατὰ τὸν λόγον καὶ τὴν γνῶσιν ὁ θεῖος οὗτος Κοσμᾶς, ἐὰν ἀναγνώσῃ ἐπιμελῶς τοὺς Κανόνας καὶ τὰ Τροπάρια καὶ τὰ ἄλλα συγγράμματα, ὅσα ἐφιλοπόνησεν ὁ ἀοίδιμος. Ὅθεν ἐγένετο ἄριστος ᾀσματογράφος, ἐξ οὗ καὶ Ποιητὴς καὶ Μελῳδὸς ἐπονομάζεται. Καλῶς λοιπὸν καὶ θεαρέστως ποιμάνας τὸ ποίμνιόν του καὶ εἰς βοσκὴν σωτηρίας αὐτὸ ὁδηγήσας, φθάσας δὲ εἰς γῆρας βαθὺ πρὸς Κύριον ἐξεδήμησεν [3].

   

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐξ ὅσων γράφει ὁ Ἱεροσολύμων Ἰωάννης εἰς τὸν Βίον Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, πιθανὸν φαίνεται, ὅτι καὶ ὁ Δαμασκηνὸς καὶ ὁ συνομήλικός του θεῖος οὗτος Κοσμᾶς ἐγεννήθησαν πρὸ τοῦ τέλους τοῦ ἑβδόμου αἰῶνος καὶ ὁ μὲν ἱερὸς Κοσμᾶς ἑορτάζεται κατὰ τὴν σήμερον, ὁ δὲ θεῖος Ἰωάννης κατὰ τὴν δʹ (4ην) Δεκεμβρίου (βλέπε ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[2] Οὗτος κατήγετο ἀπὸ τὴν Ἰταλίαν καὶ ἴσως ἀπὸ τὴν Σικελίαν· διότι λέγει ὁ Θεοφάνης, ὅτι ἐπὶ τῆς βασιλείας Κώνσταντος υἱοῦ Κωνσταντίνου καὶ ἐγγόνου Ἡρακλείου, ἤτοι ἐν ἔτει 666, κατὰ τὸν χρονολόγον Βανδοῦρον, ᾐχμαλωτίσθη ἓν μέρος τῆς Σικελίας καὶ κατῴκησαν ἐν Δαμασκῷ οἰκείᾳ θελήσει. Πολλοὶ δὲ τότε ἦσαν κατὰ τὴν Σικελίαν μονάζοντες, ἐκ τῶν ὁποίων εἰς ἦτο καὶ ὁ θεῖος οὗτος Κοσμᾶς, ὅστις ἦτο καὶ ἱερωμένος. Οὗτος αἰχμαλωτισθεὶς ὑπὸ τῶν βαρβάρων, ἐφέρθη εἰς τὴν Δαμασκὸν καὶ ἐξηγοράσθη ἀπὸ τὸν πατέρα τοῦ Δαμασκηνοῦ (βλέπε περὶ αὐτοῦ πλατύτερον ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, ὡς καὶ ἐν τῇ προηγουμένῃ ὑποσημειώσει).

[3] Περὶ τῆς ἐνταῦθα σημειουμένης ἐν τοῖς Μηναίοις καὶ παλαιοῖς Συναξαρισταῖς μνήμης τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου τοῦ Νέου βλέπε ἐν σελίδι 319.