ΕΥΘΥΜΙΟΣ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ἦτο θεῖος μὲν κατὰ σάρκα, Πατὴρ δὲ κατὰ πνεῦμα, τοῦ Ὁσίου καὶ θεοφόρου Πατρὸς ἡμῶν Νεοφύτου τοῦ κτίτορος τῆς Μονῆς Δοχειαρίου. Οὗτος λοιπὸν ἐκ τῆς Κωνσταντινουπόλεως καταγόμενος ἦτο γνώριμος καὶ φίλος τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου τοῦ τῆς Μεγίστης Λαύρας πρώτου. Οἰκοδομήσας δὲ πρότερον Μονύδριον ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Μεγάλου Νικολάου, εἰς τόπον καλούμενον Δάφνη, ἐκεῖ εἰργάζετο τὸ μέλι τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς ἡσυχίας, μὲ ἄλλους ὁμοῦ ἀδελφούς. Ἐπειδὴ ὅμως ἦλθον Σαρακηνοὶ εἰς τὸ Ὄρος καὶ ἄλλα μὲν πράγματα τοῦ Μονυδρίου διήρπασαν, ἄλλα δὲ κατηδάφισαν, ὁ Ὅσιος μόλις καὶ μετὰ βίας ἐλυτρώθη τῆς μαχαίρας ἐκείνων, κρυφθεὶς μετὰ τῶν ἀδελφῶν εἰς τὸν λόγγον.
Διὰ ταύτην λοιπὸν τὴν αἰτίαν δὲν ἔκρινεν εὔλογον νὰ κάθηται εἰς τοιοῦτον κινδυνώδη τόπον εἰς τὸ ἑξῆς. Ὅθεν ἀπάρας ἐκεῖθεν μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ Μοναχῶν ἔρχεται εἰς τὸν τόπον ἔνθα εὑρίσκεται νῦν τὸ Μοναστήριον τοῦ Δοχειαρίου, ὁ ὁποῖος ἦτο μὲν τότε τραχὺς καὶ εἰς κατοικίαν ἀνώμαλος, εἰς ἡσυχίαν ὅμως πολλὰ ἐπιτήδειος. Ἀγοράσας λοιπὸν τὸν τόπον παρὰ τοῦ τότε πρώτου Ἰσαὰκ καὶ καθαρίσας αὐτὸν ἀπὸ τὴν ὕλην καὶ ὁμαλίσας, οἰκοδομεῖ πάλιν ἐκεῖ Ναόν, ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Μεγάλου Νικολάου, ὁμοῦ καὶ κελλία, μὲ ἀπείρους ἱδρῶτας καὶ πόνους, εἰς κατοικίαν αὐτοῦ καὶ τῶν σὺν αὐτῷ καὶ ἠγωνίζετο ἐπιμελῶς εἰς τὸ τῆς ἀσκήσεως στάδιον. Ἀφ’ οὗ δὲ μετὰ ταῦτα ἦλθεν ὁ ἀνεψιός του, ἔκειρεν αὐτὸν Μοναχόν· καὶ ἐγχειρίσας εἰς αὐτὸν τὴν προστασίαν καὶ ἐπιμέλειαν τῆς Μονῆς, αὐτὸς διῆγε τοῦ λοιποῦ ἐν ἡσυχίᾳ εἰς τὴν ὁποίαν καὶ παρέθετο τὸ πνεῦμα εἰς τὸν Θεόν, γέρων ἑκατονταετὴς γενόμενος.
Ὁ δὲ Νεόφυτος, περὶ τοῦ ὁποίου προείπομεν ἄνωθεν, ἦτο υἱὸς δουκός, ἐπὶ τοῦ βασιλέως Νικηφόρου τοῦ Φωκᾶ καὶ Ἰωάννου τοῦ Τσιμισκῆ [ϡξγ’-ϡοϛ’ (963-976)], διὰ δὲ τὸ χάρισμα τὸ ὁποῖον εἶχε τῆς ἔξω σοφίας καὶ μάλιστα διὰ τὰς ἀρετὰς αὐτοῦ καὶ τὸ ταπεινὸν τοῦ φρονήματος, ἠγαπᾶτο παρὰ πάντων· ὅθεν καὶ ὑπὸ τοῦ βασιλέως κατεστάθη πρῶτος γραμματεὺς τῶν βασιλικῶν ὑπομνημάτων. Ἐπειδὴ δὲ εἶχε θεῖον εἰς τὸ Ὄρος τὸν ἀνωτέρω Εὐθύμιον, ἡγουμενεύοντα τῆς Μονῆς Δοχειαρίου, ἠγάπησε νὰ ἔλθῃ πρὸς αὐτὸν νὰ γίνῃ Μοναχός. Καὶ δὴ καταλιπὼν κόσμον καὶ τὰ ἐν κόσμῳ ἦλθεν εἰς τὴν ἄνωθεν Μονὴν καὶ ἔγινε Μοναχός, ἀφιερώσας εἰς αὐτὴν καὶ ὅσα χρήματα καὶ ὑποστατικὰ εἶχεν ὁ ἀοίδιμος· κατασταθεὶς δὲ Ἡγούμενος τῆς αὐτῆς Μονῆς παρὰ τοῦ θείου του διὰ τὴν ἀξιότητά του, ἔκτισεν ἄλλην Ἐκκλησίαν μεγάλην καὶ πύργον καὶ φρούριον εἰς τὸ Μοναστήριον διὰ νὰ ἀσφαλίζωνται εἰς αὐτὸν ἀπὸ τὰς ἐπιδρομὰς τῶν πειρατῶν καὶ κατ᾽ ἀλήθειαν ἐφάνη νέος κτίτωρ αὐτοῦ, ὅτε καὶ διὰ προσευχῆς αὐτοῦ ἐφανέρωσαν οἱ θεῖοι Ἀρχάγγελοι τὸν κεκρυμμένον θησαυρόν [1], ὕστερον δὲ ἔγινε καὶ πρῶτος τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Μετὰ ταῦτα παραιτηθεὶς τῆς ἡγουμενίας καὶ ἡσυχάσας, ἐν εἰρήνῃ ἐκοιμήθη.
Ὑποσημειώσεις
[1] Βλέπε περὶ τοῦ θαύματος τούτου ἐν σελίδι 225 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.