ΕΡΜΑΣ καὶ οἱ λοιποὶ τέσσαρες Ἅγιοι Ἀπόστολοι ἦσαν ἀπὸ τοὺς Ἑβδομήκοντα μαθητὰς τοῦ Χριστοῦ. Καὶ οὗτος μὲν ὁ Ἑρμᾶς [1], τὸν ὁποῖον ἀναφέρει ὁ θεῖος Ἀπόστολος Παῦλος ἐν τῇ πρὸς Ρωμαίους Ἐπίστολῇ (Ρωμ. ιϛ’ 14), ἐχειροτονήθη Ἐπίσκοπος Φιλίππων. Ὁ δὲ Πατρόβας, τὸν ὁποῖον καὶ αὐτὸν ἀναφέρει ὁ Παῦλος εἰς τὴν αὐτὴν Ἐπιστολὴν (κεφ. ιϛ’ 14), λέγων, Ἀσπάσασθε Πατρόβαν, ἔγινεν Ἐπίσκοπος Ποτιόλων, πόλεως τῆς Ἰταλίας καὶ πολλοὺς ἀπίστους βαπτίσας προσήνεγκεν εἰς τὸν Χριστόν.
Ὁ δὲ Λίνος, τὸν ὁποῖον ἀναφέρει ὁ αὐτὸς Παῦλος εἰς τὴν πρὸς Τιμόθεον Ἐπιστολὴν λέγων· «Ἀσπάζεταί σε, Λίνος καὶ Κλαυδία» (Β’ Τιμ. δ’ 21) ἐχειροτονήθη Ἐπίσκοπος Ρώμης μετὰ τὸν κορυφαῖον Πέτρον [2]. Ὁ δὲ Γάϊος, τὸν ὁποῖον ἀναφέρει ὁ ἴδιος Παῦλος εἰς τὴν πρὸς Ρωμαίους Ἐπιστολὴν λέγων· «Ἀσπάζεται ἡμᾶς Γάϊος ὁ ξένος μου» (Ρωμ. ιϛ’ 23), καὶ αὐτὸς ἐγένετο Ἐπίσκοπος Ἐφέσου μετὰ τὸν ἁγιώτατον Τιμόθεον. Ὁ δὲ Φιλόλογος, τὸν ὁποῖον ἀναφέρει ὁ ἴδιος Παῦλος εἰς τὴν ἰδίαν Ἐπιστολὴν λέγων· «Ἀσπάσασθε Φιλόλογον καὶ Ἰουλίαν» (Ρωμ. ιϛ’ 15), ἔγινεν Ἐπίσκοπος τῆς Σινώπης ἀπὸ τὸν πρωτόκλητον Ἀνδρέαν. Ὅλοι λοιπὸν αὐτοὶ οἱ Ἀπόστολοι κατασταθέντες Ἐπίσκοποι εἰς τὰς ἀνωτέρω πόλεις καὶ ἐπαρχίας καὶ πολλοὺς πειρασμοὺς καὶ θλίψεις ὑπομείναντες διὰ τὴν εὐσέβειαν, πολλοὺς ἀπίστους προσήνεγκαν σεσωσμένους εἰς τὸν Χριστόν, καὶ οὕτως ἐτελειώθησαν ἐν Κυρίῳ.
Ὑποσημειώσεις
[1] Ὁ Ἑρμᾶς οὗτος καὶ ὁ κατὰ τὴν ηʹ (8ην) Μαρτίου ἑορταζόμενος Ἅγιος Ἀπόστολος Ἑρμῆς θεωρεῖται ὑπὸ πολλῶν ὡς ἓν καὶ τὸ αὐτὸ πρόσωπον. Ὅμως ἐκ τῆς πρὸς Ρωμαίους Ἐπιστολῆς τοῦ θείου Παύλου (ιϛʹ 14) δύο οὗτοι φαίνονται νὰ εἶναι (βλ. σχετικῶς ὑποσημείωσιν εἰς τὴν ἑορτὴν τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἑρμῆ, τὴν ηʹ (8ην) Μαρτίου ἐν Τόμῳ Γʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ὁ δὲ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ὑποσημειοῖ ἐνταῦθα καὶ τὰ ἑξῆς· «Ὁ Ἀπόστολος οὗτος Ἑρμᾶς συνέγραψεν, ὡς λέγουσί τινες, τὸ βιβλίον τὸ ὁποῖον ὀνομάζεται «Ποιμήν», ἴσον κατὰ τὸ μέγεθος μὲ τὴν «Ὀκτώηχον» τοῦ Δαμασκηνοῦ· καὶ ἀρχίζει ἀπὸ θεολογίας· εἶναι δὲ τετυπωμένον παλαιότατα καὶ εὑρίσκεται ἐν τῇ τῶν Μετεώρων Μονῇ, ὡς ἀνήγγειλεν ἡμῖν ὁ μακαρίτης πρῴην Τρίκκης Ἀμβρόσιος. Τὸ βιβλίον δὲ τοῦτο εἶναι ὠφελιμώτατον καὶ ἀναγκαιότατον, ὡς μαρτυρεῖ ὁ θεῖος Ἱερώνυμος, (ὅρα τὸν αʹ τόμον τῆς «Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας» τοῦ Μελετίου σελ. 172). Ἐγὼ ἔγραψα καὶ ἀπέστειλα καὶ ἄνθρωπον εἰς Μετέωρα διὰ νὰ ἐρευνήσῃ νὰ τὸ εὕρῃ, ἀλλὰ δὲν τὸ εὗρε. Τὸ βιβλίον αὐτὸ τοῦ «Ποιμένος» ἀναφέρει καὶ ὁ Εὐσέβιος (βιβλ. γʹ κεφ. γʹ τῆς «Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας») ἐπιλέγων, ὅτι παρ᾽ ἄλλων μὲν ἀντιλέγεται, ὑπ’ ἄλλων δὲ ἐγκρίνεται. Ὁ δὲ Εἰρηναῖος βιβλ. δʹ κεφάλ. γʹ καὶ Κλήμης ὁ Στρωματ. βιβλ. αʹ καὶ βʹ καὶ ὁ Τερτυλλιανὸς περὶ προσευχῆς κεφ. ιβʹ καὶ ὁ Ὠριγένης ὁμιλία ηʹ εἰς τοὺς «Ἀριθμούς», αὐτοί, λέγω, ἀριθμοῦσι τὸ βιβλίον τοῦ «Ποιμένος» μὲ τὰς Κανονικὰς Βίβλους».
«Σημείωσαι πρὸς τούτοις, ὅτι τὸ βιβλίον τοῦ «Ποιμένος» δέχεται καὶ ὁ Μέγας Ἀθανάσιος ἐν τῇ ἑορταστικῇ ἐπιστολῇ μετὰ τῶν παλαιῶν· δέχεται αὐτὸ καὶ Ἠλίας ὁ Κρήτης καὶ Νικηφόρος ὁ Ξανθόπουλος. Ὁ Ἑρμᾶς δὲ οὗτος ἔχει καὶ ἄλλα δύο βιβλία σῳζόμενα ἤδη καὶ Ἑλληνιστὶ ἐκδεδομένα, ἐκ τῶν ὁποίων τὸ μὲν ἐπιγράφεται «Ἐκκλησία», τὸ ὁποῖον περιέχει τέσσαρας ὁράσεις, γενομένας εἰς τὸν ἄνωθι Ἑρμᾶν, τὸ δὲ ἄλλο περιέχει «Δέκα Παραβολὰς» ὠφελιμωτάτας εἰς διδασκαλίαν ζωῆς μακαρίας καὶ πρεπούσης εἰς τοὺς Χριστιανούς. Ὥστε τρία βιβλία ἐποίησεν ὁ Ἀπόστολος οὗτος Ἑρμᾶς· πρῶτον τὴν «Ἐκκλησίαν», δεύτερον τὸν «Ποιμένα», καὶ τρίτον τὰς «Δέκα Παραβολάς». Ὠνομάσθη δὲ τὸ δεύτερον «Ποιμὴν» διότι περιλαμβάνει δώδεκα ἐπιτάγματα, τὰ ὁποῖα ἐδίδαξε τὸν Ἑρμᾶν Ἄγγελος Κυρίου ἐν μορφῇ Ποιμένος».
[2] Σημείωσαι, ὅτι κατὰ μὲν τὰς «Ἀποστολικὰς Διαταγάς», βιβλίον Ζʹ κεφ. μϛʹ ὁ Λίνος προεβιβάσθη Ἐπίσκοπος ὑπὸ Παύλου, κατ’ ἄλλην δὲ παράδοσιν, τὴν ὁποίαν βεβαιοῖ ὁ Τερτυλλιανὸς εἰς τὰς «Προγραφὰς» καὶ ὁ Ἐπιφάνιος εἰς τὸ «Κατὰ Αἱρέσεων, αἱρεσ. ΚΖʹ καὶ Ρουφῖνος εἰς τοὺς «Ἀναγνωρισμοὺς» μέρος αʹ, ὁ Πέτρος διώρισε τὸν Κλήμεντα εἰς τὴν καθέδραν τῆς Ρώμης. Πλὴν ὁ ἱερὸς Ἐπιφάνιος παρεσημείωσεν ἐν αἱρέσ. ΚΖʹ ὅτι ὁ Κλήμης παρῃτήσατο τὴν προεδρίαν, ἕως οὗ ἦτο ζῶν ὁ Λίνος καὶ ὁ Ἀνάκλητος. Ἡ κοινοτέρα λοιπὸν γνώμη πρῶτον θέλει τῆς Ρώμης Ἐπίσκοπον τὸν Λίνον, εἶτα τὸν Ἀνάκλητον, εἶτα τὸν Κλήμεντα, ὡς λέγει ὁ Εὐσέβιος «Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία», βιβλ. γʹ κεφ. βʹ καὶ δʹ.