Οἰκουμένιος, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, ὁ ἐνταῦθα ἀναφερόμενος, ἤκμασε κατὰ τὰ Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας ἀνεδείχθη ἄριστος ἑρμηνευτὴς τῶν ἁγίων Γραφῶν, συγγράψας Ἑρμηνείας εἰς τὰς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων, εἰς τὰς 14 Ἐπιστολὰς τοῦ Παύλου καὶ εἰς τὰς 7 Καθολικάς.

Εἰς τὰς ἑρμηνείας του ὁ θεῖος Οἰκουμένιος ἠκολούθησε πιστῶς τὸν θεῖον Χρυσόστομον, ἀλλ’ ὅπου κατὰ τὴν κρίσιν του καὶ ἑτέρου πατρὸς ἡ ἑρμηνεία εἴς τι γραφικὸν χωρίον εὐωδοῦτο, τὴν παρέθετεν ἐν συνεχείᾳ μὲ τὸν χαρακτηρισμὸν ΚΑΙ ΑΛΛΩΣ. Οὕτω ὡς ἀπανθιστὴς καὶ ἐρανιστὴς ἐπιδέξιος διέσωσε παλαιοτέρων του Ἑρμηνευτῶν κρίσεις, τῶν ὁποίων Ἑρμηνευτῶν δυστυχῶς ἀπωλέσθησαν διὰ τοῦ χρόνου τὰ πολύτιμα συγγράμματα. Οὗτος ἐκτιμηθεὶς ὑπὸ τῶν συγχρόνων του διὰ τὸ ἄμεμπτον τοῦ ἤθους του καὶ τὴν μεγάλην ἐξωτερικήν του μόρφωσιν προεκρίθη διὰ τὸν Ἐπισκοπικὸν θρόνον τῆς Τρίκκης (ἐν Θεσσαλίᾳ), ὃν ἐκόσμησεν ὡς καλὸς Ποιμὴν καὶ τοῦ Ἀρχιποίμενος Χριστοῦ μαθητής, τελειωθεὶς ἐν εἰρήνῃ.

Ἡ ἐξακρίβωσις τῆς ταυτότητος τοῦ κατὰ τὴν σήμερον ἑορταζομένου Ἁγίου Οἰκουμενίου ἀπησχόλησε μεγάλως τοὺς ἐπιστήμονας ἐρευνητὰς κατὰ τὰ τελευταῖα ἔτη καὶ πολλαὶ ἀπόψεις ἐξετέθησαν ἀλληλοσυγκρουόμεναι ἐν πολλοῖς. Τοῦτο διότι ἐν ἄλλοις φέρεται ὁ Ἅγιος ὡς ἀκμάσας κατὰ τὸν Δʹ αἰῶνα καὶ ἐν ἄλλοις κατὰ τὸν Ιʹ αἰῶνα. Τὴν σύγχυσιν ἐπέτεινεν ἡ ὕπαρξις καὶ ἄλλου Οἰκουμενίου, λαϊκοῦ τούτου φιλοσόφου καὶ ρήτορος, Μονοφυσίτου ὅμως καὶ ὀπαδοῦ τῆς αἱρέσεως τοῦ Ἀντιοχείας Σεβήρου, ἀκμάσαντος κατὰ τὸν Ϛʹ αἰῶνα. Ἀφορμὴ τῆς συγχύσεως ὑπῆρξε καὶ τὸ ὅτι διάφορα συγγράμματα φερόμενα ἐπ’ ὀνόματι Οἰκουμενίου ἀπεδόθησαν ἀπὸ τοὺς μὲν εἰς τὸν ἕνα καὶ ἀπὸ τοὺς δὲ εἰς τὸν ἄλλον ἐκ τῶν δύο τελευταίων. Ἤδη ἐπικρατεστέρα ἄποψις θεωρεῖται ἐκείνη κατὰ τὴν ὁποίαν ὁ σήμερον ἑορταζόμενος εἶναι ὁ κατὰ τὸν Ιʹ αἰῶνα ἀκμάσας Ἐπίσκοπος Τρίκκης Οἰκουμένιος, ὅστις συνέγραψε καὶ τὰς Ἑρμηνείας εἰς τὰς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων, εἰς τὰς 14 Ἐπιστολὰς τοῦ Παύλου καὶ εἰς τὰς 7 Καθολικάς. Ὁ κατὰ τὸν Ϛʹ αἰῶνα ἀκμάσας αἱρετικὸς Οἰκουμένιος θεωρεῖται συγγραφεὺς τῆς ἐκ δώδεκα βιβλίων ἑρμηνείας τῆς Ἀποκαλύψεως. Οἱ δύο τελευταῖοι θεωροῦνται ἱστορικὰ πρόσωπα, ἐν πολλοῖς συγγράμμασιν ἀπαντώμενα.

Ἡ ὕπαρξις τοῦ φερομένου ὡς ἀκμάσαντος κατὰ τὸν Δʹ αἰῶνα Οἰκουμενίου ἀμφισβητεῖται. Κατὰ τὴν ἀρχικὴν ἔκδοσιν τοῦ «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» κατεχωρίσαμεν Συναξάριον τούτου ληφθὲν ἐκ τοῦ ὑπ’ ἀριθμὸν 226 χειρογράφου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Βαρλαὰμ Μετεώρων. Περὶ τούτου γράφει καὶ ὁ κατὰ τὸν ΙΔʹ αἰῶνα

ἀκμάσας Μητροπολίτης Λαρίσης Ἀντώνιος, ὅστις ἔγραψεν Ἀκολουθίαν καὶ ἐγκώμιον εἰς τὸν Ἅγιον Οἰκουμένιον, ἔνθα λέγει, ὅτι οὗτος ἦτο ἀνεψιὸς τοῦ Ἁγίου Ἀχιλλίου καὶ ἔλαβε μέρος εἰς τὴν Ἁγίαν Αʹ Οἰκουμενικὴν Σύνοδον. Ταῦτα σῴζονται ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ τῶν Ἰβήρων τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀρ. κώδ. 571 καὶ ἐν τῇ βιβλιοθήκῃ Αedis Christi τῆς Ὀξφόρδης, ἀρ. κώδ. 66. Τὴν ὕπαρξιν τοῦ Οἰκουμενίου τούτου ὑπεστήριξαν καὶ ἄλλοι μεθ’ ὧν καὶ ὁ Γ. Παπαγεωργίου-Ἔραλδυ εἰς δύο μελέτας του τύποις ἐκδοθείσας, τὴν ὑπὸ τὸν τίτλον «Ὁ Ἅγιος Οἰκουμένιος», Τρίκκη 1949, καὶ τὴν «Συμβολὴ εἰς τὴν Ἱστορίαν τῆς πόλεως Τρίκκης· Οἰκουμένιος Αʹ ὁ πολιοῦχος, Διονύσιος Βʹ ὁ ἐθνικὸς ἥρως», Τρίκκη 1952. Παρὰ ταῦτα ὑπὸ τὴν πίεσιν τῶν μαρτυριῶν περὶ τοῦ κατὰ τὸν Ιʹ αἰῶνα ἀκμάσαντος Οἰκουμενίου ἠναγκάσθημεν νὰ μὴ ἐπανακαταχωρίσωμεν εἰς τὰς ἐπακολουθησάσας τὴν ἀρχικῆς ἐκδόσεις τοῦ «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τὰ περὶ τοῦ φερομένου ὡς ἀκμάσαντος κατὰ τὸν Δʹ αἰῶνα Οἰκουμενίου, μέχρις οὗ Θεοῦ εὐδοκοῦντος, διὰ νεωτέρων τυχὸν ἐρευνῶν ἀποσαφηνισθῇ τὸ περὶ τούτου πρόβλημα. Ἐμμένομεν δηλαδὴ ἐν προκειμένῳ εἰς ὅσα ἐκ τῶν παλαιοτέρων Συναξαριστῶν παρελάβομεν. Δὲν ἀποκλείομεν πάντως τὴν ὕπαρξιν καὶ Οἰκουμενίου ἀκμάσαντος κατὰ τὸν Δʹ αἰῶνα, ἑτέρου βεβαίως ἀπὸ τοῦ κατὰ τὸν Ιʹ αἰῶνα ἀκμάσαντος.

Ἡ σύναξις τοῦ κατὰ τὴν σήμερον ἑορταζομένου Ἁγίου Οἰκουμενίου Ἐπισκόπου Τρίκκης τοῦ Θαυματουργοῦ τελεῖται κατὰ τὴν παροῦσαν γʹ (3ην) Μαΐου ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος Μετεώρων. Περὶ τοῦ Ἁγίου τούτου γράφουν μεταξὺ ἄλλων ὁ Β. Στεφανίδης ἐν τῇ Ἐκκλησιαστικὴ αὐτοῦ Ἱστορίᾳ, Ἀθῆναι 1948, σελ. 429, ὁ Ν. Βέης ἐν Zur Schrifstellerei des Antonios von Larissa, ἐν Byzantinisch-Neugriechische Jahrbϋcher, ΧLΙ, Athen 1936, σελ. 308, ἡ «Ἔκφρασις τῆς Ὀρθοδόξου Εἰκονογραφίας» τοῦ μακαρίτου Φ. Κόντογλου, τόμ. Αʹ Ἀθῆναι 1960 ἐν σελίσιν 187 καὶ 313, ἡ «Θρησκευτικὴ καὶ Ἠθικὴ Ἐγκυκλοπαιδεία», τ. 9, Ἀθῆναι 1966, στ. 876-878 καὶ πλεῖστα ἄλλα ἐγκυκλοπαιδικὰ Λεξικὰ κ.λ.π.