ΛΕΟΝΤΙΟΣ ὁ Ἅγιος κατήγετο μὲν ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, ἔζησε δὲ κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως Οὐεσπασιανοῦ, ἐν ἔτει ο’ (70). Καὶ ἐπειδὴ εἶχεν ἀνδρείαν καὶ ρώμην φυσικήν, ἡ ὁποία ηὐξήθη μὲ τὴν ἡλικίαν τοῦ σώματος, συνηριθμήθη εἰς τὰ στρατιωτικὰ τάγματα. Φανεὶς δὲ εἰς τὸν πόλεμον ἀνδρεῖος καὶ πολλὰς νίκας κατορθώσας, πρὸς τούτοις δὲ φημισθεὶς ὅτι εἶχε σύνεσιν καὶ λογισμὸν φρόνιμον, διὰ ταῦτα ὅλα ἐτιμήθη μὲ τὴν στολὴν τῆς στρατηγικῆς ἀξίας, καὶ μὲ τὰ ἄλλα σημεῖα αὐτῆς· ἔγεινε δηλαδὴ ἀρχιστράτηγος.
Οὗτος λοιπὸν εὑρισκόμενος εἰς τὴν ἐν Ἀφρικῇ Τρίπολιν, ἔδιδεν εἰς τοὺς πτωχοὺς ἀπὸ τὰ βασιλικὰ σιτηρέσια, καὶ γνησίως καὶ καθαρῶς ἐλάτρευε τὸν Χριστόν. Μαθὼν δὲ περὶ αὐτοῦ Ἀδριανὸς ὁ ἡγεμὼν τῆς Φοινίκης ἀπέστειλεν εἰς τὸν Ἅγιον τὸν τριβοῦνον [1] Ὕπατον, ὁμοῦ μὲ ἄλλους δύο στρατιώτας, εἷς ἐκ τῶν ὁποίων ὠνομάζετο Θεόδουλος. Ὁ δὲ Ὕπατος, ἐλθὼν εἰς τὸν Ἅγιον, ἐκρατήθη ἀπὸ μίαν θέρμην ὑπερβολικήν, καὶ ἤκουσε μίαν φωνήν, ἡ ὁποία ἦλθεν ἄνωθεν· ἐφάνη δὲ καὶ Ἄγγελος Κυρίου εἰς αὐτὸν λέγων, ὅτι ἄν θέλῃ νὰ ἐλευθερωθῇ ἀπὸ τὴν ἀσθένειαν, εἶναι ἀνάγκη νὰ ἐπικαλεσθῇ τρεῖς φορὰς τὸν Θεὸν τοῦ Λεοντίου· τὴν φωνὴν δὲ αὐτὴν ἤκουσε καὶ ὁ Θεόδουλος.
Ἀφοῦ λοιπὸν ὁ Ὕπατος ἔκαμεν ὅ,τι προσετάχθη, ὑπὸ τοῦ Ἀγγέλου, ἰατρεύθη ἀπὸ τὴν θέρμην· συναντήσας δὲ τὸν Ἅγιον καὶ μὴ ἠξεύρων, ὅτι εἶναι αὐτὸς ὁ παρ’ αὐτοῦ ζητούμενος, ἐφιλοξενήθη ἀπὸ τὸν ἴδιον. Ὕστερον δὲ ἐπιζητῶν τὸν Ἅγιον Λεόντιον, ὠνόμαζεν αὐτὸν κατὰ προσποίησιν φίλον ἰδικόν του καὶ τῶν θεῶν· ὁ δὲ Ἅγιος ἐφανέρωσε μὲν ἑαυτόν, ὅτι αὐτὸς εἶναι ὁ παρ’ αὐτοῦ ζητούμενος Λεόντιος, ἔλεγε δὲ ὅτι τοὺς ὀνομαζομένους θεοὺς μισεῖ καὶ ἀποστρέφεται. Ταῦτα δὲ ἀκούσαντες ὁ Ὕπατος καὶ ὁ Θεόδουλος προσέπεσον εἰς τοὺς πόδας τοῦ Ἁγίου, καὶ ἐζήτουν νὰ λάβωσι δι’ αὐτοῦ τὴν τοῦ Χριστοῦ ἕνωσιν καὶ οἰκείωσιν.
Τότε, λοιπὸν ὁ Ἅγιος προσηυχήθη εἰς τὸν Θεὸν ὑπὲρ αὐτῶν· ὅθεν ἦλθεν ἀπὸ τὸν οὐρανὸν σύννεφον μὲ νερόν, τὸ ὁποῖον ἐβάπτισεν αἰτοὺς καὶ ἐφώτισεν, ἐνέδυσε, δὲ αὐτοὺς καὶ λευκὰ ἐνδύματα. Ταῦτα βλέποντες οἱ Ἕλληνες ἐταράχθησαν καὶ τὰ ἀπεκάλυψαν ὅλα εἰς τὸν ἡγεμόνα Ἀδριανόν, ὁ ὁποῖος παρέστησε καὶ τοὺς τρεῖς Ἁγίους ἔμπροσθέν του, καὶ τοὺς παρεκίνει νὰ ἀρνηθῶσι τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ. Μὴ δυνηθεὶς ὅμως νὰ τοὺς καταπείσῃ, ἐπρόσταξε τὸν μὲν Ἅγιον Θεόδουλον νὰ δείρωσι μὲ ξυλίνας σπάθας. Ἀφοῦ δὲ ταῦτα ἔγιναν, ἀπεκεφάλισαν καὶ τοὺς δύο, καὶ οὕτως ἔλαβον παρὰ Κυρίου τὸν τοῦ μαρτυρίου ἀμάραντον στέφανον.