ΘΕΟΦΑΝΗΣ ὁ Ὅσιος ἦτο ἀπὸ τὴν Ἀντιόχειαν, γεννηθεὶς ἀπὸ γονεῖς ἀπίστους καὶ ἀσεβεῖς, ταχέως ὅμως προσῆλθε πρὸς τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν καὶ εὐσέβειαν. Οὗτος δεκαπενταετὴς γενόμενος, τῇ προτροπῇ τῶν γονέων του, ἔλαβε σύζυγον διὰ γάμου καὶ ζήσας μὲ αὐτὴν χρόνους τρεῖς, ἀφοῦ ἐκείνη ἀπέθανεν, εὐθὺς αὐτὸς προσῆλθεν εἰς τὴν τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν καὶ ἐδέχθη τὸ Ἅγιον Βάπτισμα, κτίσας δὲ κελλίον στενώτατον, πλησίον εἰς τὴν πόλιν τῆς Ἀντιοχείας, ἐκλείσθη ἐντὸς αὐτοῦ ὁ ἀοίδιμος καθαριζόμενος πάντοτε ἀπὸ ὅλα τὰ πάθη καὶ ἀποκτῶν ὅλα ἐκεῖνα τὰ μέσα καὶ ὄργανα, τὰ ὁποῖα συνεργοῦσι πρὸς τὴν τελειότητα καὶ ἄκραν ἀρετήν. Μαθὼν μετὰ ταῦτα περὶ μιᾶς δημοσίας πόρνης, Πανσέμνης ὀνομαζομένης, ὅτι γίνεται εἰς πολλοὺς αἰτία ἀπωλείας, προσηυχήθη πρῶτον καὶ ἀφιέρωσεν ἑαυτὸν εἰς τὸν Θεόν, ἔπειτα ἐβγῆκεν ἀπὸ τὸ κελλίον του καὶ ἐκδυθεὶς τὸ τρίχινον ἔνδυμά του, ἐνεδύθη ἐνδύματα πολύτιμα. Ἐπῆρε δὲ ἀπὸ τὸν πατέρα του καὶ δέκα λίτρας χρυσίου, λέγων εἰς αὐτὸν ὅτι θὰ λάβῃ ἄλλη γυναῖκα.
Ἐλθὼν λοιπὸν πρὸς τὴν Πανσέμνην συνέφαγε μὲ αὐτὴν καὶ συνέπιε· μετὰ δέ τινας ὁμιλίας ἠρώτησεν αὐτὴν πόσον καιρὸν ἔχει εἰς τὴν μιαρὰν ἐκείνην ἐργασίαν. Ἐκείνη δὲ ἀπεκρίθη ὅτι εἶχε χρόνους δώδεκα, καὶ ὅτι ἀπὸ ὅλους τοὺς ἐραστάς, ὅσους ἀπέκτησεν, αὐτὸς εἶναι ὁ ὡραιότερος· ὁ δὲ Ἅγιος πάλιν εἶπεν εἰς αὐτήν· ἐγὼ θέλω καὶ βούλομαι νὰ σὲ λάβω γυναῖκα μὲ γάμον σεμνόν. Ἡ δὲ ἐδέχθη τὸν λόγον μετὰ χαρᾶς, στοχαζομένη ὅτι ἦτο μέγα πρᾶγμα δι’ αὐτήν, ἂν τοιαύτη πόρνη καὶ ἄτιμος ἤθελεν ἀξιωθῆ τοιούτου γάμου ἐντίμου καὶ ζηλευτοῦ. Ὅθεν ἔδωκεν εἰς αὐτὴν τὸ χρυσίον ὅπερ ἐβάστα καὶ εἶπεν, ὅτι ὑπάγει νὰ ἑτοιμάσῃ τὰ πρὸς τὸν γάμον ἐπιτήδεια· ἐλθὼν δὲ ὁ Ὅσιος ἔκτισεν ἄλλο κελλίον πλησίον τοῦ ἰδικοῦ του, καὶ πάλιν ἐπιστρέψας εἰς αὐτὴν τῇ εἶπεν, ὅτι ἐὰν δὲν πιστεύσῃ εἰς τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ καὶ γίνῃ χριστιανὴ δὲν δύναται νὰ συγκατοικήσῃ μὲ αὐτήν. Ἡ δὲ Πανσέμνη πρῶτον μὲν ἐδυσκολεύετο εἰς τοῦτο καὶ ἀνέβαλλε τὸν καιρόν, ὕστερον δὲ κατηχηθεῖσα εἰς ἡμέρας ἑπτὰ καὶ ἀκούσασα περὶ τῆς μελλούσης κρίσεως, ὅτι οἱ μὲν τὰ καλὰ ἔργα πράττοντες θὰ ἀπολαύσωσι ζωὴν καὶ ἀγαθὰ αἰώνια, οἱ δὲ τὰ κακὰ ἔργα ποιοῦντες μέλλουσι νὰ λάβωσιν αἰώνιον κόλασιν, ἐφωτίσθη κατὰ τὴν διάνοιαν καὶ ἦλθεν εἰς κατάνυξιν μὲ τὴν χάριν τοῦ Χριστοῦ.