ΚΟΣΜΑΣ καὶ ΔΑΜΙΑΝΟΣ οἱ ἅγιοι Μάρτυρες ἤκμασαν κατὰ τοὺς χρόνους Καρίνου καὶ Νουμεριανοῦ τῶν αὐταδέλφων Βασιλέων ἐν ἔτει σπδ’ (284), κατήγοντο δὲ ἐκ τῆς μεγαλουπόλεων Ρώμης. Αὐτάδελφοι ὄντες μετήρχοντο καὶ οἱ δύο τὴν ἰατρικὴς καὶ ἐθεράπευον ὄχι μόνον τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ καὶ τὰ κτήνη καὶ ἄλογα ζῷα· δι’ ἀντιμισθίαν δὲ τῆς ἰατρείας ἐζήτουν τὸ νὰ πιστεύωσιν εἰς τὸν Χριστὸν οἱ ἰατρευόμενοι, χωρὶς νὰ λαμβάνωσι παρ’ αὐτῶν οὐδεμίαν ὑλικὴν ἀμοιβήν. Διαβληθέντες δε εἰς τὸν Βασιλέα Καρῖνον, ὅτι ἐνεργοῦσι τὰς ἰατρείας καὶ τὰ θαύματα μὲ μαγικὴν τέχνην, καὶ μὴ θέλοντες νὰ παραδοθῶσιν ἄλλοι ἀντὶ αὐτῶν, προσῆλθον αὐτόκλητοι καὶ παρεδόθησαν εἰς χεῖρας τοῦ Βασιλέως.
Ὄχι δὲ μόνον αὐτοὶ δὲν ἐπείσθησαν νὰ ἀρνηθῶσι τὸν Χριστόν, ἀλλὰ καὶ τὸν Βασιλέα Καρῖνον κατέπεισαν νὰ ἀρνηθῇ τὴν ἀσέβειαν, διότι ἔτυχε καὶ αὐτὸς τῆς παρὰ τῶν Ἁγίων ἰατρείας. Ὅταν δηλαδὴ ἤρχισεν ὁ Βασιλεὺς νὰ ἐρωτᾷ τοὺς Ἁγίους καὶ νὰ ἀπειλῇ αὐτούς, ὅτι θὰ τοὺς θανατώσῃ, ἐὰν δὲν ἀρνηθῶσι τὸν Χριστόν, τότε, ὦ τῆς θείας δίκης! μετετοπίσθη ἡ θέσις τοῦ προσώπου του, καὶ ἐστράφη ὀπίσω πρὸς τὴν ράχιν του· ἰατρεύθη δὲ ὑπὸ τῶν Ἁγίων ἐκ τῆς ἀσθενείας ταύτης. Ὅθεν διὰ τὸ θαῦμα τοῦτο ἐπίστευσαν εἰς τὸν Χριστὸν καὶ οἱ ἐκεῖ παρεστῶτες καὶ ὁ ἰατρευθεὶς Βασιλεὺς μὲ τοὺς οἰκείους του, καὶ μετὰ τιμῶν ἀπέστειλε τοὺς Ἁγίους εἰς τοὺς συγγενεῖς καὶ οἰκείους των. Ὕστερον δὲ ὁ τῆς ἰατρικῆς τέχνης τῶν Ἁγίων διδάσκαλος, φθονήσας αὐτοὺς διὰ τὴν δόξαν καὶ προκοπήν των, τοὺς ἀνεβίβασεν εἰς ἓν ὄρος, ἵνα συλλέξωσι δῆθεν ἰατρικὰ βότανα, ἐκεῖ δὲ ἐξαναστὰς ὁ δόλιος κατὰ τῶν Ἁγίων ἐθανάτωσεν αὐτοὺς μὲ πέτρας ὡς ὁ Κάϊν τὸν Ἄβελ. Τελεῖται δὲ ἡ αὐτῶν Σύναξις καὶ ἑορτὴ εἰς τὸν ἁγιώτατον αὐτῶν Ναὸν τὸν εὑρισκόμενον εἰς τόπον καλούμενον τοῦ Παυλίνου [1].
Ὑποσημειώσεις
[1] Ὅτι δὲ εἶναι τρεῖς συζυγίαι τῶν Ἀναργύρων, αἱ ὁποῖαι ὀνομάζονται, μὲ τὸ ὄνομα Κοσμᾶ καὶ Δαμιανοῦ, ἐκ τῶν ὁποίων ἡ δευτέρα συζυγία εἶναι οὗτοι οἱ σήμερον ἑορταζόμενοι, βλέπε εἰς τὴν ιζʹ (17ην) τοῦ Ὀκτωβρίου (τόμος Ιʹ).