ΚΑΣΤΙΝΟΣ ὁ ἐν Ἁγίοις πατὴρ ἡμῶν κατήγετο μὲν ἀπὸ τῆς παλαιᾶς Ρώμης, ἦτο δὲ πρότερον εἰδωλολάτρης κατὰ τὴν θρησκείαν, κατὰ δὲ τὸ ἀξίωμα ἄρχων τῆς βασιλικῆς Συγκλήτου καὶ πολὺ πλούσιος. Ἐπειδὴ δὲ γέγραπται παρὰ τῷ Ἀποστόλῳ ὅτι «Οὓς προέγνω ὁ Θεὸς τούτους καὶ προώρισε» (Ρωμ. η’ 29) διὰ τοῦτο καὶ τὰ τοῦ Ἁγίου τούτου ᾠκονόμησε φιλανθρώπως καὶ σωτηρίως. Ὅλα δὲ ὅσα ὁ Θεὸς συγχωρεῖ νὰ ἔρχωνται εἰς ἡμᾶς, ταῦτα, ἂν καὶ κατὰ τὸ φαινόμενον εἶναι ἐναντία εἰς τὴν γνώμην μας, ἀποβλέπουσιν ὅμως πρὸς τὸ συμφέρον τῆς ψυχῆς ἡμῶν, καθὼς καὶ ὁ ἐν Κορίνθῳ ἁμαρτήσας παρεδόθη κηδεμονικῶς ὑπὸ τοῦ Παύλου εἰς τὸν Σατανᾶν ἵνα, καθὼς εἶπε, ἡ ψυχή του σωθῇ. Τοιουτοτρόπως καὶ οὗτος ὁ Ἅγιος ἐπαιδεύετο ὑπὸ τοῦ δαίμονος χρόνους πολλούς, κατὰ παραχώρησιν Θεοῦ, ἵνα οἰκονομηθῇ διὰ τοῦ μέσου αὐτοῦ ἡ σωτηρία του, διὰ τῆς ἐπιστροφῆς του ἀπὸ τὴν πλάνην τῶν εἰδώλων. Ἐπειδὴ δὲ ὁ Ἅγιος ἐκίνησε πᾶσαν μηχανὴν καὶ πάντα τρόπον ἔκαμε διὰ νὰ ἰατρευθῇ ἀπὸ τὴν βάσανον τοῦ δαίμονος καὶ δὲν τὸ κατώρθωσε, διὰ τοῦτο εὑρίσκετο εἰς ἀπορίαν καὶ ἀπόγνωσιν περὶ τῆς ἰατρείας του.
Τότε λοιπὸν Κυριλλιανός, ὁ τῆς Ἀργυρουπόλεως Ἐπίσκοπος [1], ἐθαυματούργει, ὢν εἰς τοὺς πλησιοχώρους τοῦ Βυζαντίου τόπους· ὅθεν ἐμηνύθη εἰς τὸν Καστῖνον ἐν τῇ Ρώμῃ, ὅτι εὑρίσκεται τοιοῦτος θαυματουργὸς ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος δύναται νὰ τὸν ἐλευθερώσῃ τοῦ δαιμονίου. Εὐθὺς λοιπὸν ἀναχωρήσας ἀπὸ τῆς Ρώμης, ἀνέδραμεν εἰς τὰ μέρη τοῦ Βυζαντίου καὶ συνήντησε τὸν Ἅγιον Κυριλλιανόν, εἰς οὗ τοὺς πόδας προσπεσών, παρεκάλει αὐτὸν περὶ τῆς ἀσθενείας του, τυχὼν δὲ τῆς ποθουμένης ὑγείας εὐθὺς μετὰ τὴν ἰατρείαν του ἐβαπτίσθη. Τότε ἀποστείλας εἰς τοὺς πτωχοὺς ὅλα του τὰ ὑπάρχοντα αὐτὸς ἔμεινε μετὰ τοῦ θαυματουργοῦ Κυριλλιανοῦ, ὑπηρετῶν αὐτὸν ὥς τις δοῦλος καὶ εὐτελής. Ὁ δὲ μακάριος Κυριλλιανός, ἔχων προγνωστικὸν χάρισμα, προεῖδεν, ὅτι καὶ ὁ ἀοίδιμος Καστῖνος θὰ γίνῃ ἱκανὸς διὰ νὰ ποιμάνῃ λαόν· ὅθεν τὸν ἐδίδαξεν ὅλην τὴν γνῶσιν τῆς Ἐκκλησίας· καὶ ὅτε αὐτὸς ἔμελλε νὰ ἀποθάνῃ ἐχειροτόνησε τὸν Καστῖνον Ἀρχιερέα τῆς Ἀργυρουπόλεως καὶ τοῦ Βυζαντίου, παραγγείλας εἰς αὐτὸν ταῦτα· «Ἰδού, τέκνον, ἔγινες Ἐπίσκοπος μὲ τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ διὰ τῆς ἐμῆς χειρός. Ὅθεν ἀγωνίζου νὰ μεταθέσῃς τὴν ἐν τῇ Ἀργυρουπόλει Ἐκκλησίαν εἰς τὴν ἀντίπεραν γῆν τοῦ Βυζαντίου· ἐπειδὴ τοῦτο ἐφανερώθη ὑπὸ τοῦ παναγάθου Θεοῦ εἰς ἐμὲ τὸν ἀνάξιον πρὸ πολλοῦ χρόνου».
Ἀφοῦ λοιπὸν ἐτελεύτησεν ὁ Ἅγιος Κυριλλιανός, ἠγωνίσθη ὁ μακάριος Καστῖνος πρῶτος πάντων καὶ ἔκτισεν Ἐκκλησίαν εἰς τὸ βόρειον μέρος τοῦ Βυζαντίου, εἰς τὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Εὐφημίας, ἥτις τότε νεωστὶ εἶχε μαρτυρήσει εἰς τὴν Χαλκηδόνα [2], εἰς αυτὴν δὲ μετέθεσε καὶ τὸ Ἐπισκοπεῖον τῆς Ἀργυρουπόλεως· ὥστε ὁ Καστῖνος οὗτος εἶναι δέκατος ὄγδοος Ἐπίσκοπος τῆς Ἀργυρουπόλεως, καὶ μετέπειτα τοῦ Βυζαντίου [3]. Ἀποστολικῶς λοιπὸν καὶ θεαρέστως ποιμάνας τὸ τοῦ Χριστοῦ ποίμνιον εἰς χρόνους ἑπτὰ καὶ διάδοχόν του χειροτονήσας ἐν τῷ Βυζαντίῳ τὸν Τίτον, ἀπῆλθε πρὸς Κύριον.
Ὑποσημειώσεις
[1] Περὶ τοῦ Ἁγίου τούτου Κυριλλιανοῦ ἢ ἄλλως καλουμένου Κυριακοῦ βλέπε καὶ εἰς τὴν κζ’ (27ην) Ὀκτωβρίου, ὅτε οὗτος ἑορτάζεται. Ἡ δὲ Ἀργυρούπολις, εἰς ἣν ἐπεσκόπευεν, εὑρίσκετο νοτίως, τοῦ Κερατίου κόλπου ἀντικρὺ τοῦ Βυζαντίου ἐπὶ τῆς Εὐρωπαϊκῆς ἀκτῆς, ὅπου τὸ μετέπειτα λεγόμενον Σταυροδρόμιον, ἐνῷ ἡ Χρυσόπολις (τὸ νῦν Σκούταρι) εὑρίσκετο ἀνατολικῶς αὐτῆς ἐπὶ τῆς Ἀσιατικῆς ἀκτῆς.
[2] Ἐκ τοῦ ὅτι ὁ Ἅγιος Καστῖνος ἔκτισε Ναὸν τῆς Ἁγίας Εὐφημίας, ἥτις ἐμαρτύρησεν ἐπὶ Διοκλητιανοῦ ἐν ἔτει τγ’ (303), συμπεραίνεται ὅτι ὁ Ἅγιος οὗτος ἦτο μὲν εἰς τὸν καιρὸν τῶν τυράννων, πρὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, πλησίον ὅμως εἰς τοὺς χρόνους ἐκείνους, καθ’ οὓς ἐμαρτύρησεν ἡ Ἁγία Εὐφημία, ὡς καὶ ἐνταῦθα γράφεται. (Βλ. περὶ τῆς Ἁγίας Εὐθυμίας ἐν τῷ ἡμετέρῳ «Μεγάλῳ Συναξαριστῇ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος Θ’). Ὁ δὲ Μελέτιος (σελ. 338 τοῦ πρώτου τόμου τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας) λέγει, ὅτι ὁ Καστῖνος οὗτος ἢ Κηστῖνος ἦτο ἐν ἔτει σμα’ (241) ἐπὶ Γορδιανοῦ βασιλέως καὶ Φιλίππου τοῦ Ἄραβος καὶ ἐπεσκόπευσε χρόνους ἑπτά, καὶ ὅτι ἔκτισε Ναὸν ἐν τῷ Πετρίῳ ἐπ’ ὀνόματι τῆς Ἁγίας Εὐφημίας, ἥτις, ὡς λέγει, τότε ἐμαρτύρησεν. Ὁ δὲ Κυριλλιανὸς παρὰ τῷ Μελετίῳ ὀνομάζεται Κυριακός, ὅστις ἐπεσκόπευε τοῦ Βυζαντίου πρὸ τοῦ Καστίνου, ἐν ἔτει σκε’ (225) καὶ ἐστάθη εἰς τὴν Ἐπισκοπὴν χρόνους ιϛ’ (16), ἀριθμούμενος δέκατος ἕκτος ἀπὸ τοῦ Στάχεως.
[3] Κατὰ τοὺς Πατριαχικοὺς Πίνακας τοῦ Ζαχαρίου Ν. Μαθᾶ ὁ Ἅγιος οὗτος Καστῖνος ἐχρημάτισε δέκατος ὄγδοος Ἐπίσκοπος τοῦ Βυζαντίου καὶ οὐχὶ δεύτερος, ὡς γράφεται ἐν τῷ χειρογράφῳ Συναξαριστῇ καὶ ἐν τοῖς προεκδεδομένοις Συναξαρισταῖς Ὁσίου Νικοδήμου, Κ. Δουκάκη καὶ ἡμετέρους. Ἀλλὰ καὶ ὁ Μελέτιος ἐν τῇ Ἐκκλ. Ἱστ. Τόμος Α’, σελ. 358, δέκατον ἕβδομον ἀπὸ τοῦ Στάχεως ἀριθμεῖ τὸν Καστῖνον καὶ οὐχὶ δεύτερον, διὸ καὶ ἀπηλείφθη ἐντεῦθεν ἡ φράσις «πρῶτος δὲ (μετὰ τὸν Ἀπόστολον Στάχυν) Ἐπίσκοπος τοῦ Βυζαντίου».