ΕΥΓΕΝΙΟΣ καὶ οἱ σὺν αὐτῷ Ἅγιοι Μάρτυρες ἐμαρτύρησαν κατὰ τοὺς χρόνους Διοκλητιανοῦ καὶ Μαξιμιανοῦ τῶν ἀσεβῶν βασιλέων καὶ Λυσίου δουκὸς ἐν ἔτει σϟβ’ (292). Τότε διὰ τὸν γενόμενον κατὰ τῶν Χριστιανῶν διωγμὸν ἐκρύπτοντο οἱ Ἅγιοι οὗτοι εἰς τὰ ὄρη τῆς Τραπεζοῦντος· συλληφθέντες δὲ πρῶτον οἱ τρεῖς ἐξ αὐτῶν, Οὐαλεριανός, Κάνδιδος καὶ Ἀκύλας καὶ ὁμολογήσαντες τὸν Χριστόν, ἐξορίζονται εἴς τι στενὸν φρούριον τῆς χώρας τῶν Λαζῶν, Πιτυοὺς ὀνομαζόμενον. Ἐκεῖθεν δὲ φέρονται εἰς τὴν Τραπεζοῦντα καὶ παρασταθέντες εἰς τὸν δοῦκα Λυσίαν, καταξεσχίζονται τὰς σάρκας μὲ βούνευρα· ἔπειτα κρεμασθέντες, ξεσχίζονται μὲ σιδηροῦς ὄνυχας καὶ κατακαίονται μὲ ἀνημμένας λαμπάδας. Ἐπειδὴ δὲ οἱ τιμωροῦντες τοὺς Ἁγίους δήμιοι ἔπεσον πρηνεῖς εἰς τὴν γῆν, ἐταράχθη ὁ Λυσίας καὶ προσέταξε νὰ φυλακισθῶσιν οἱ Ἅγιοι.
Μετ’ ὀλίγας ἡμέρας εὑρεθεὶς καὶ ὁ Ἅγιος Εὐγένιος συνελήφθη καὶ ὁμολογήσας τον Χριστὸν δέρεται ἀσπλάγχνως· εἶτα ἐπῆγε μετὰ τοῦ Λυσίου εἰς τὸν ναὸν τῶν εἰδώλων καὶ προσευχηθεὶς κατέρριψεν ὅλα τὰ εἴδωλα, τὰ ὁποῖα συνετρίβησαν καὶ ἐκονιορτοποιήθησαν. Ὅθεν ἐξαπλωθεὶς μὲ σχοινία, ἐδάρη διὰ χονδρῶν ράβδων, ἔπειτα δὲ ἐκρεμάσθη καὶ ἐξεσχίσθη καὶ αὐτὸς δυνατὰ εἰς τὰς πλευρὰς μὲ σιδηροῦς ὄνυχας καὶ ἐφλογίσθη μὲ ἀνημμένας λαμπάδας· ὕστερον δὲ ἔτριψαν τὰς πληγάς του μὲ ἅλας καὶ ὄξος δριμύτατον. Μετὰ ταῦτα ἔβαλαν ὁμοῦ καὶ τοὺς τέσσαρας Ἁγίους ἐντὸς ἀνημμένης καμίνου καὶ ἐπειδὴ ἔμεινοιν ἀβλαβεῖς ἀπεκεφαλίσθησαν ἅπαντες καὶ ἔλαβον οἱ μακάριοι τοὺ ἀφθάρτους στεφάνους τοῦ Μαρτυρίου.