ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ὁ Μέγας, ὁ εὐσεβέστατος καὶ ἀοίδιμος οὗτος βασιλεύς ἐγεννήθη εἰς τὴν Ἱσπανίαν περιφανὴς ὢν κατὰ τὸ γένος καὶ κατὰ τὴν ἀνδρείαν περιφημότατος. Ἀναδειχθεὶς δὲ στρατηγὸς ὑπὸ τοῦ βασιλέως Γρατιανοῦ τοῦ υἱοῦ Οὐαλεντινιανοῦ, ὕστερον ἐχειροτονήθη ὑπὸ τοῦ ἰδίου βασιλεὺς εἰς τὸ Σίρμιον, τῇ δεκάτῃ ἕκτῃ Ἰανουαρίου ἐν ἔτει τοθ’ (379). Ἀνελθὼν εἰς τὸν θρόνον ὁ Θεοδόσιος ἐπέδειξεν ἰδιαιτέραν μέριμναν ὑπὲρ τῆς κατισχύσεως τῆς Ὀρθοδοξίας, εὐθὺς δὲ ἀπὸ τῆς πρώτης στιγμῆς τῆς βασιλείας του τὸν μὲν ἀρειανὸν Πατριάρχην Δημόφιλον ἐξώρισεν, ἀνεβίβασε δὲ εἰς τὸν πατριαχικὸν θρόνον τὸν Μέγαν Γρηγόριον τὸν Θεολόγον. Ἀλλὰ καὶ εἰς τὰ πολιτικὰ ἐχρημάτισε ἄριστος αὐτοκράτωρ, ὡς λέγει ὁ Μελέτιος. Διέφερε δὲ πολὺ ὡς πρὸς τὴν ἀγαθότητα ἀπὸ τοὺς ἄλλους βασιλεῖς, μολονότι ἦτο ὀλίγον ὀξύθυμος καὶ τούτου φανερὸν τεκμήριον οἱ πολλοὶ καὶ ἄδικοι φόνοι, τοὺς ὁποίους ἐποίησεν ἐν Θεσσαλονίκῃ, διὰ τὴν αἰτίαν τοῦ φονευθέντος τότε Βοθερίχου. Μάλιστα ὀλίγον ἔλειψε νὰ πράξῃ τὰ αὐτὰ καὶ εἰς τὴν Ἀντιόχειαν διὰ τὴν φθορὰν τῶν ἀνδριάντων τῆς μακαρίας βασιλίσσης Πλακίλλης, τῆς συζύγου αὐτοῦ, ἥτις ἡγίασε καὶ ἑορτάζεται κατὰ τὴν δεκάτην τετάρτην τοῦ Σεπτεμβρίου [1].

Ἀλλ’ ὅμως εἰς μὲν τὸ πρῶτον διωρθώθη ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἀμβροσίου Ἐπισκόπου Μεδιολάνων, ὅστις ἠμπόδισεν αὐτὸν ἀπὸ τοῦ νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὸν Ναὸν καὶ κανόνα ἔδωκεν εἰς αὐτόν, τὸν ὁποῖον οὐχὶ μόνον ἐδέχθη, ὑπὸ τῆς μετανοίας ἀναγκαζόμενος, ἀλλὰ καὶ νόμον ἐθέσπισεν ἵνα ἡ ψῆφος, ἡ κατὰ τῶν ὑποκειμένων εἰς φόνον, μὴ λαμβάνῃ τέλος εὐθύς, ἀλλὰ μετὰ τριάκοντα ἡμέρας. Ἀπὸ δὲ τοῦ δευτέρου ἠμπόδισεν αὐτὸν ὁ Πατριάρχης Ἀντιοχείας Φλαβιανὸς διὰ τῆς πρεσβείας του, συνεργησάντων μεγάλως καὶ τῶν περὶ τὴν Ἀντιόχειαν Ἀσκητῶν, καθὼς μαρτυρεῖ ὁ θεῖος Χρυσόστομος εἰς τοὺς λόγους τῶν ἀνδριάντων, καὶ ὡς ὁ Νικηφόρος Κάλλιστος λαμπρότατα ἐκτίθησι. Τόσην δὲ ἄκραν μετάνοιαν ἔδειξεν ὁ ἀοίδιμος, ὥστε ἠξιώθη νὰ ἐνεργῇ καὶ θαύματα, καθὼς ἱστορεῖ ὁ Κεδρηνός, ὅστις λέγει, ὅτι ὁ βασιλεὺς οὗτος θέλων νὰ προσκυνήσῃ τοὺς Ἁγίους Τόπους τῆς Ἱερουσαλήμ, ἐνεδύθη σχῆμα ἰδιωτικὸν καὶ μεταβὰς εἰς τὸν Ναὸν τῆς Ἁγίας Ἀναστάσεως ἔκρουσε τὴν θύραν· ἀνοίξαντος δέ τινος ὑπηρέτου, εἰσῆλθε, καὶ ὢ τοῦ θαύματος! ἐνῷ ὅλαι αἱ κανδῆλαι ἦσαν ἐσβεσμέναι, ὅλαι εὐθὺς ἤναψαν, ὡς ἐν πανηγύρει. Ἐκπλαγέντος δὲ τοῦ ὑπηρέτου διὰ τὸ τοιοῦτον θαυμάσιον καὶ ἀναγγείλαντος τοῦτο εἰς τὸν Πατριάρχην, οὗτος διὰ προσευχῆς ἐγνώρισε ποῖος ἦτο καὶ τὸν ἐμακάρισεν.

Ηὐτύχησε δὲ οὗτος ὁ βασιλεὺς διὰ τὰ ἑπόμενα· πρῶτον, διότι κατὰ τὴν ἐποχήν του συναχθεῖσα ἡ Ἁγία Οἰκουμενικὴ Δευτέρα Σύνοδος, ἐν ἔτει τπα’ (381), ἐκήρυξε Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καὶ ἀκολούθως ἡρμηνεύθη τελείως ἡ περὶ τοῦ ὁμοουσίου τῆς Ἁγίας Τριάδος Θεολογία· δεύτερον, ὅτι εἰς τοὺς καιρούς του ἤκμασαν ἄνδρες σοφώτατοι καὶ ἁγιώτατοι, ἔν τε τῇ Ἀνατολῇ καὶ τῇ Δύσει· τρίτον, ὅτι ἐφάνη καθαιρέτης ἰσχυρὸς τῶν αἱρετικῶν καὶ εἰδωλολατρῶν· τέταρτον, ὅτι ἔγινε καλλίτεκνος καὶ πέμπτον, ὅτι ἐγένετο καὶ Ἅγιος. Οὗτος ὁ βασιλεὺς ἔγραψε διὰ τῶν ἰδίων του χειρῶν τὸ Ἅγιον Εὐαγγέλιον καὶ καθ’ ἑκάστην ἀνεγίνωσκεν αὐτό· βασιλεύσας δὲ ἔτη δεκαεπτὰ (ἢ δεκαὲξ κατ’ ἄλλους), καὶ γενόμενος πεντηκοντούτης, ἀπῆλθε πρὸς Κύριον ἐν Μεδιολάνοις, τῇ δεκάτῃ ἑβδόμῃ, τοῦ Ἰανουαρίου ἐν ἔτει τθε’ (395), ἀφήσας τὸν μὲν υἱόν του Ἀρκάδιον βασιλέα τῆς Ἀνατολῆς, τὸν δὲ Ὀνώριον βασιλέα τῆς Δύσεως. Τὸ λείψανόν του κομίσαντες ἐνεταφίασαν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν. Λέγει δὲ ὁ ἱερὸς Αὐγουστῖνος, ὅτι ὁ βασιλεὺς οὗτος συνεχῶς ἔλεγεν, ὃτι ἔχαιρε περισσότερον, ὅτι εἶναι μέλος τῆς τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησίας ἢ ὅτι ἐβασίλευσεν ἐπὶ τῆς γῆς.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ