ΠΟΛΥΕΥΚΤΟΣ ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν ἐγεννήθη ἐν Κωνσταντινουπόλει κατὰ τὰς ἀρχὰς τοῦ Ι’ αἰῶνος· μικρὸς δὲ ὢν εὐνουχίσθη ὑπὸ τῶν γονέων του καὶ διδαχθεὶς τὰ ἐγκύκλια γράμματα ἐκάρη Μοναχός, διαπρέψας διὰ τὴν σεμνότητα τοῦ ἤθους, τὴν ἀκτημοσύνην καὶ τὴν μάθησίν του. Τοιοῦτος ὢν ὁ μακάριος Πολύευκτος ἐψηφίσθη ὑπὸ τοῦ αὐτοκράτορος Κωνσταντίνου Ζ’ τοῦ Πορφυρογεννήτου (912-959) καὶ τοῦ εὐσεβοῦς κλήρου Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.
Ἡ χειροτονία τοῦ μακαρίου Πολυεύκτου ἐγένετο τὴν γ’ (3ην) Ἀπριλίου τοῦ ἔτους ϡνϛ’ (956) ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτου Καισαρείας Βασιλείου καὶ ἄλλων τινῶν Ἐπισκόπων, ἐπειδὴ ὁ συνήθως τελῶν τὴν χειροτονίαν τοῦ ἑκάστοτε Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Μητροπολίτης Ἡρακλείας, ἦτο δὲ τότε τοιοῦτος τις ὀνόματι Νικηφόρος, ἁμαρτήσας κατὰ τοῦ βασιλέως, ἠμποδίσθη παρ’ αὐτοῦ τῆς ἀσκήσεως τοῦ προνομίου τούτου, τοῦ νὰ χειροτονῇ δηλαδὴ τὸν Πατριάρχην. Ὅθεν καὶ κατηγορία ἱκανὴ προσήφθη, ὄχι μόνον κατ’ ἐκείνου ὁ ὁποῖος διέταξε τοῦτο, κατὰ τοῦ βασιλέως δηλαδή, ἀλλὰ καὶ κατὰ τοῦ Καισαρείας, ὅστις τὸν ἐχειροτόνησεν.
Κατὰ τὸ διάστημα τῆς Πατριαρχείας του ὁ ἱερὸς Πολύευκτος ἠγωνίσθη ὡς ἄλλος Ἰωάννης Χρυσόστομος κατὰ τῆς πλεονεξίας τῶν συγγενῶν τοῦ ἀποθανόντος βασιλέως Ρωμανοῦ Α’ τοῦ Λεκαπηνοῦ (920-944), τούτου ἕνεκα καὶ ἐρρᾳδιουργεῖτο ὑπ’ αὐτῶν εἰς τὸν βασιλέα Κωνσταντῖνον Ζ’ γαμβρὸν τοῦ Ρωμανοῦ Α’. Ὅθεν καὶ ὁ Κωνσταντῖνος ἐρεθισθεὶς κατὰ τοῦ Ἁγίου ἐσχεδίαζε τὴν καταδίκην καὶ καθαίρεσιν αὐτοῦ. Δὲν ἐπρόλαβεν ὅμως, διότι ἐπῆλθεν εἰς αὐτὸν ὁ θάνατος καὶ οὕτως ἐλυτρώθη ὁ Ἅγιος τῆς μελετωμένης τιμωρίας.
Κατὰ τὰς ἡμέρας τῆς Πατριαρχείας τοῦ Ἁγίου ἐν ἔτει ϡνζ’ (957) ἦλθεν εἰς Κωνσταντινούπολιν καὶ ἡ βασίλισσα τῆς Ρωσίας Ὄλγα [1], ἥτις βαπτισθεῖσα εἰσήγαγε καὶ εἰς τὴν Ρωσίαν τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ. Οὕτω λοιπὸν γενναίως ἀγωνιζόμενος ὁ μακάριος Πολύευκτος ἀπῆλθε πρὸς Κύριον ἐν ἔτει ϡο’ (970), παρ’ οὗ καὶ ἐστέφθη μὲ τὸν ἄφθαρτον τῆς δικαιοσύνης στέφανον.
Ὑποσημειώσεις
[1] Βλέπε περὶ τῆς Ἁγίας Ὄλγας εἰς τὴν ια’ (11ην) Ἰουλίου, ὅτε αὕτη ἑορτάζεται (βλέπε ἐν τόμῳ Ζ’ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).