ΖΕΒΙΝΑΣ, ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΣ, ΜΩΫΣΗΣ καὶ ΔΑΜΙΑΝΟΣ οἱ Ὅσιοι Πατέρες ἦσαν καὶ οὗτοι ἐκ τῆς Συρίας, ἀναφέρει δὲ καὶ τούτους ὁ σύγχρονος αὐτῶν Θεοδώρητος. Καὶ ὁ μὲν θεῖος Ζεβινᾶς, κατασκευάσας ἐπὶ ὄρους τινὸς κελλίον, ὑπεβάλλετο ἐν αὐτῷ εἰς ἀσκητικοὺς ἀγῶνας μέχρι γήρατος. Ὑπερέβαλε δὲ ὅλους τοὺς Ὁσίους τοῦ καιροῦ του κατὰ τὴν ὑπομονήν, τὴν ὁποίαν εἶχεν ἐν τῇ ἁγίᾳ προσευχῇ, οὕτως ὥστε, ἐπειδὴ ἕνεκα τοῦ γήρατος δὲν ἠδύνατο νὰ προσεύχηται ὄρθιος, προσηύχετο καὶ ἐδοξολόγει τὸν Θεόν, ὁ ἀοίδιμος, στηριζόμενος ἐπὶ τῆς βακτηρίας του. Ζήσας ὅθεν μὲ θαυμασίαν καὶ θεάρεστον ζωήν, ἀνεχώρησεν ἀπὸ τὸν παρόντα βίον καὶ ἀπῆλθε πρὸς Κύριον.
Ὁ θεῖος Πολυχρόνιος ἔγινε μαθητὴς τοῦ Ὁσίου Ζεβινᾶ, τόσον δὲ πολὺ ἐμιμήθη τὰς ἀρετὰς τοῦ διδασκάλου του καὶ τόσον καθαρῶς ἐτύπωσεν εἰς ἑαυτὸν τοὺς χαρακτῆρας ἐκείνου, ὅσον οὔτε εἰς τὸν κηρὸν δὲν τυποῦται τόσον καλῶς ὁ τύπος τοῦ δακτυλιδίου. Διότι τὸ ἴδιον στάσιμον καὶ ἀδιάλειπτον τῆς ἐκείνου προσευχῆς μετεχειρίζετο καὶ οὗτος, σίδηρα ὅμως δὲν ἠθέλησε νὰ φορέσῃ καθὼς καὶ ὁ Ζεβινᾶς, φοβούμενος μήπως ἡ ψυχή του ὑπερηφανευθῇ διὰ τοῦτο· ἀντὶ ὅμως τῶν σιδήρων, διέταξε καὶ τοῦ ἔφεραν ρίζαν δένδρου βαρυτάτην, τὴν ὁποίαν ἐφορτώνετο τὴν νύκτα ἐπὶ τῶν ὤμων του καὶ οὕτω φορτωμένος προσηύχετο· ἄν δὲ ἤθελε κτυπήσει τις εἰς τὸ κελλίον του, ἔκρυπτε τὴν ρίζαν εἰς ἀπόκρυφον τόπον, ἵνα ἀποφύγῃ τὸν ἔπαινον καὶ τὴν δόξαν τῶν ἀνθρώπων [1]. Ἐκ τῶν τοιούτων ἀγώνων ἔλαβε Χάριν τῶν θαυμάτων παρὰ Θεοῦ ὁ τρισόλβιος καὶ διὰ προσευχῆς του διέλυσέ ποτε ξηρασίαν καὶ κατεβίβασε βροχήν· καὶ ἐλαιοδοχεῖον κενὸν ἐπλήρωσεν ἐλαίου. Ταῦτα καὶ ἄλλα θαυμάσια ποιήσας, πρὸς Κύριον ἐξεδήμησεν [2].
Οἱ δὲ ἄλλοι δύο Ὅσιοι, ὁ Μωϋσῆς καὶ ὁ Δαμιανός, ἐχρημάτισαν καὶ αὐτοὶ μαθηταὶ τοῦ αὐτοῦ θείου Ζεβινᾶ, ἀλλ’ ὁ μὲν Μωϋσῆς ἔμεινε μέχρι τέλους πλησίον τοῦ Ὁσίου Ζεβινᾶ, προσφέρων εἰς αὐτόν, ὡς εἰς πατέρα καὶ κύριόν του, πᾶσαν ὑπακοὴν καὶ ὑπηρεσίαν καὶ μορφώνων εἰς ἑαυτὸν ὡς ἐν κατόπρῳ τὴν ἀρετήν, ἥτις ἤστραπτεν ἐκ τῆς ἱερᾶς ψυχῆς τοῦ μακαρίου ἐκείνου γέροντος, ὁ δὲ Δαμιανός, μεταχειρισθεὶς πρότερον ὡς διδάσκαλον τῆς μοναδικῆς πολιτείας τὸν Ὅσιον Πολυχρόνιον, ἐπῆγε κατόπιν εἰς κώμην τινὰ ἐκεῖ πλησίον, Νιαρὰ καλουμένην, καὶ εὑρὼν ἔξωθεν αὐτῆς μικρὸν κελλίον εἰσῆλθεν εἰς αὐτὸ καὶ μετεχειρίζετο τὴν ἰδίαν πολιτείαν τοῦ διδασκάλου του Πολυχρονίου. Ὥστε, ὅστις καλῶς ἐγνώριζεν ἀμφοτέρους, τόν τε Πολυχρόνιον καὶ τὸν Δαμιανόν, ἔπειτα δὲ ἔβλεπε μόνον τὸν Δαμιανόν, ἐνόμιζεν ὅτι βλέπει ὁμοῦ καὶ τὸν Πολυχρόνιον καὶ θεωρεῖ τὴν τοῦ Πολυχρονίου ψυχήν, ἡνωμένην μὲ τὸ σῶμα τοῦ Δαμιανοῦ, ἐπειδὴ καὶ εἰς τοὺς δύο ἔλαμπεν ἡ αὐτὴ ἁπλότης, ἡ αὐτὴ πρᾳότης, ἡ αὐτὴ γλυκύτης τῆς ὁμιλίας, ἡ αὐτὴ νῆψις καὶ προσοχὴ τῆς ψυχῆς, ἡ αὐτὴ κατανόησις τοῦ Θεοῦ, ὁ αὐτὸς κόπος καὶ ἡ ἀγρυπνία καὶ ἡ τροφὴ καὶ ἡ ἀκτημοσύνη, διότι τὸ κελλίον τοῦ Ὁσίου Δαμιανοῦ ἄλλο τι δὲν περιεῖχεν, εἰμὴ φακῆν βεβρεγμένην. Τόσην ὠφέλειαν ἀπέκτησεν ἐκ τῆς συναναστροφῆς τοῦ θείου Πολυχρονίου. Οὕτως λοιπὸν ἐναρέτως ἕως τέλους πολιτευόμενοι οἱ Ἅγιοι οὗτοι ἀπῆλθον πρὸς Κύριον.
Ὑποσημειώσεις
[1] Προσθέτει δὲ ἐνταῦθα ὁ ἱερὸς Θεοδώρητος, ὅτι αὐτός, γνώριμος ὢν τοῦ Ὁσίου Πολυχρονίου τούτου, ἠθέλησε νὰ ἀφαιρέσῃ τὴν ρίζαν ἐκείνην ἀπὸ τὸ κελλίον του, ἵνα τὸν ἐλαφρύνῃ ἐκ τοῦ κόπου, ἀλλ’ ὁ Ὅσιος δὲν τὸν ἀφῆκεν. Ἦτο δὲ ἡ ρίζα τόσον βαρεῖα, ὥστε μόλις ἐσηκώνετο ἐκ τῆς γῆς μὲ τὰς δύο χεῖρας.
[2] Προσθέτει δὲ ὁ Ἱερὸς Θεοδώρητος περὶ τοῦ Ὁσίου Πολυχρονίου, ὅτι ἦτο τόσον πολὺ ταπεινός, ὥστε ὅταν τινὲς προσήρχοντο πρὸς αὐτὸν ἐνηγκαλίζετο καὶ τοὺς δύο πόδας αὐτῶν καὶ κλίνων τὸ μέτωπόν του ἕως εἰς τὴν γῆν ἐζήτει παρ’ αὐτῶν νὰ εὔχωνται ὑπὲρ αὐτοῦ, εἴτε στρατιῶται ἦσαν, εἴτε χειροτέχναι, εἴτε ἄγροικοι. Ἐπῆγε δὲ εἰς αὐτὸν καὶ εἷς ἡγεμών, λάτρης τῆς δικαιοσύνης καὶ τῶν εὐσεβῶν ἐραστής· ὁ δὲ Ὅσιος, μαθὼν ὅτι τοιαῦτα φρονεῖ, ἐνηγκαλίσθη διὰ τῶν ἑαυτοῦ χειρῶν τοὺς πόδας ἐκείνου, λέγων ὅτι ζητεῖ παρ’ αὐτοῦ ἓν αἴτημα. Τότε ὁ ἐν λόγῳ ἡγεμὼν ὑπεσχέθη εἰς τὸν Ὅσιον ὅτι θὰ κάμῃ τὸ θέλημά του, νομίσας ὅτι θὰ τὸν παρεκάλει διά τινα ὑπήκοόν του· ὁ δὲ Ὅσιος εἶπε πρὸς αὐτόν· «Ἐπειδὴ μοὶ ὑπεσχέθης βεβαίως, σὲ παρακαλῶ νὰ προσφέρῃς εἰς τὸν Θεὸν εὐχὰς ὑπὲρ ἐμοῦ». Ὁ δὲ ἡγεμὼν κτυπήσας τὸ μέτωπόν του δεινοπαθῶς ἔλεγεν ὅτι δὲν εἶναι ἄξιος νὰ παρακαλέσῃ τὸν Θεόν, οὔτε ὑπὲρ ἑαυτοῦ. Ὅθεν δικαίως προσθέτει ὁ Θεοδώρητος περὶ τοῦ Ὁσίου τούτου τὰ ἀξιόλογα ταῦτα· «Τὸν ἐν τοσούτῳ τοίνυν φιλοσοφίας ὕψει, τοσαύτην ἔχοντα τοῦ φρονήματος μετριότητα, ποῖος ἂν λόγος εὐφημῆσαι πρὸς ἀξίαν ἀρκέσειε;».