Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῶν Ἁγίων ἓξ Ἀποστόλων ἐκ τῶν Ἑβδομήκοντα ΣΩΣΘΕΝΟΥΣ, ΑΠΟΛΛΩ, ΚΗΦΑ, ΤΥΧΙΚΟΥ, ΚΑΙΣΑΡΟΣ καὶ ΕΠΑΦΡΟΔΙΤΟΥ.

ΣΩΣΘΕΝΗΣ [1], ὁ πρῶτος ἐκ τῶν ἱερῶν τούτων Ἀποστόλων, εἶναι ἐκεῖνος τον ὁποῖον ἀναφέρει ὁ Παῦλος εἰς τὴν πρὸς Κορινθίους πρώτην Ἐπιστολὴν αὐτοῦ, λέγων· «Παῦλος Ἀπόστολος Ἰησοῦ Χριστοῦ διὰ θελήματος Θεοῦ καὶ Σωσθένης ὁ ἀδελφὸς» (Κεφ. α’ 1). Οὗτος ἔγινεν Ἐπίσκοπος Κολοφῶνος [2], ἡ ὁποία εἶναι πόλις παράλιος τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, τετιμημένη ποτὲ μὲ θρόνον Ἐπισκόπου ὑπὸ τὸν Μητροπολίτην Ἐφέσου, ὀνομαζομένη νῦν τουρκιστὶ Σιγατζίκ.

ΑΠΟΛΛΩΣ [3] δέ, τὸν ὁποῖον καὶ αὐτὸν ἀναφέρει ὁ Παῦλος ἐν τῇ πρὸς Κορινθίους πρώτῃ Ἐπιστολῇ αὐτοῦ, λέγων· «Τίς οὖν ἐστι Παῦλος; τίς δὲ Ἀπολλώς, ἀλλ’ ἢ διάκονοι;» (Κεφ. γ’ 5), ἔγινεν Ἐπίσκοπος Καισαρείας [4].

ΕΠΑΦΡΟΔΙΤΟΣ [5] δὲ τὸν ὁποῖον καὶ αὐτὸν ἀναφέρει ὁ Παῦλος λέγων· «Ἀναγκαῖον δὲ ἡγησάμην Ἐπαφρόδιτον τὸν ἀδελφὸν καὶ συνεργὸν καὶ συστρατιώτην μου, ὑμῶν δὲ Ἀπόστολον καὶ λειτουργὸν τῆς χρείας μου, πέμψαι πρὸς ὑμᾶς» (Φιλιπ. β’ 25) [6], ἔγινεν Ἐπίσκοπος Κολοφῶνος μετὰ τὸν Σωσθένη.

ΚΑΙΣΑΡ δέ, τὸν ὁποῖον ἀναφέρει ὁ Παῦλος, λέγων· «Ἀσπάζονται ὑμᾶς πάντες οἱ Ἅγιοι, μάλιστα δὲ οἱ ἐκ τῆς Καίσαρος οἰκίας» (Φιλιπ. δ’ 22) [7] ἔγινεν Ἐπίσκοπος Κορώνης τῆς ἐν Πελοποννήσῳ. [8]

Ὅλοι λοιπὸν οἱ θεῖοι οὗτοι Απόστολοι, καλῶς πολιτευσάμενοι, ὁσίως ἐποίμαναν τὸ τοῦ Χριστοῦ ποίμνιον καὶ ἐκυβέρνησαν τὰς ἐμπιστευθείσας εἰς αὐτοὺς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ πειρασμοὺς πολλοὺς ὑπέμειναν οἱ μακάριοι ὑπὸ τῶν εἰδωλολατρῶν διὰ τὴν τοῦ Χριστοῦ Πίστην· καὶ οὕτως ἐτελειώθησαν, παραδόντες τὰς ψυχάς των εἰς χεῖρας τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ.

           

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

Ὑποσημειώσεις

[1] Σημείωσαι, ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος λέγει, ὅτι ὁ Σωσθένης οὗτος ὀνομάζεται καὶ Κρίσπος, εἶναι δὲ αὐτὸς περὶ τοῦ ὁποίου γράφουν αἱ Πράξεις· «Κρίσπος δὲ ὁ ἀρχισυνάγωγος ἐπίστευσε τῷ Κυρίῳ σὺν ὅλῳ τῷ οἴκῳ αὐτοῦ». (Πράξ. ιηʹ 8). Καὶ ὁ Παῦλος· «οὐδένα ὑμῶν ἐβάπτισα, εἰ μὴ Κρίσπον καὶ Γάϊον» (Αʹ Κορ. αʹ 14). Εἶναι δὲ οἱ λόγοι τοῦ θείου Χρυσοστόμου οἱ ἑξῆς· «Οἶμαι δὲ τοῦτον (δηλ. τὸν Κρίσπον) καὶ Σωσθένη λέγεσθαι, ὃς τοσοῦτον ἀνὴρ πιστὸς ἦν ὥστε καὶ τύπτεσθαι καὶ παρεῖναι ἀεὶ τῷ Παύλῳ». (῾Ομιλ. λθʹ εἰς τὰς Πράξεις). Βλέπε περὶ τούτου καὶ ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὴν Σύναξιν τῶν Ἁγίων Ἐβδομήκοντα Ἀποστόλων, τῇ δʹ 4ῃ τοῦ μηνὸς Ἰανουαρίου (παρ. 58).

[2] Βλέπε περὶ Κολοφῶνος καὶ τῶν γύρω περιοχῶν, ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Λαζάρου τοῦ ἐν τῷ Γαλλησίῳ ὄρει ἀσκήσαντος, τῇ ζʹ (7ῃ) τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου.

[3] Ὁ Ἀπόστολος Ἀπολλὼς ἦτο Ἀλεξανδρεὺς Ἰουδαῖος τὸ γένος ἐκ τῶν περιφημοτέρων λογίων καὶ κηρύκων τοῦ Εὐαγγελίου κατὰ τὴν Ἀποστολικὴν ἐποχήν. Ἔδρασεν ἐν Κορίνθῳ καὶ ἐν Ἐφέσῳ ὅπου ἤκμαζον τὰ γράμματατα καὶ αἱ τέχναι. Ἐκ τῶν Πράξεων πληροφορούμεθα ὅτι οὗτος «δυνατὸς ὢν ἐν ταῖς Γραφαῖς … καὶ ζέων τῷ πνεύματι ἐλάλει καὶ ἐδίδασκεν ἀκριβῶς τὰ περὶ τοῦ Κυρίου» (ιηʹ 24-25). Ἐπειδὴ ὅμως ἡ ἐν Ἀλεξανδρείᾳ κατήχησίς του δὲν εἶχεν εἰσέτι ὁλοκληρωθῆ, συνεπληρώθη ἐν Κορίνθῳ ὑπὸ τῶν Ἀποστόλων Ἀκύλα καὶ Πρισκίλλης (Πράξ. ιηʹ 25-26). Διὰ τὴν εὐγλωττίαν του καὶ τὰ ἐξαιρετικά του προσόντα ἠγαπήθη τόσον ἐν Κορίνθῳ ὥστε, ἐν ἀγνοίᾳ αὐτοῦ, ἱκανὸς ἀριθμὸς Κορινθίων ἐθεώρει αὐτὸν ἀρχηγόν, ὡς συνέβαινε καὶ διὰ τοὺς Ἀποστόλους Πέτρον καὶ Παῦλον. Τοῦτο βεβαίως ἐλύπησε τοὺς Ἀποστόλους, διότι προεκαλοῦντο προστριβαὶ μεταξὺ τῶν πιστῶν, διὸ καὶ ὁ Παῦλος γράφει εἰς τὴν πρὸς Κορινθίους πρώτην αὐτοῦ Ἐπιστολὴν τὴν γνωστὴν ἐκείνην περικοπήν· «Τὶς οὖν ἐστι Παῦλος, τὶς δὲ Ἀπολλὼ ἀλλ’ ἢ διάκονοι δι’ ὦν ἐπιστεύσατε, καὶ ἑκάστῳ ὡς ὁ Κύριος ἔδωκεν; ἐγὼ ἐφύτευσα. Ἀπολλὼς ἐπότισεν, ἀλλ’ ὁ Θεὸς ηὔξανεν» (Αʹ Κορ. γʹ 5-6).

[4] Περὶ τοῦ ὅτι ὁ Ἀπόστολος Ἀπολλὼς ἔγινεν Ἐπίσκοπος Καισαρείας οὐδεμίαν ἔχομεν γραπτὴν ἤ ἄλλοθεν μαρτυρίαν, ἐν δὲ τῷ Συναξαρίῳ τοῦ Μηναίου (διωρθωμένῳ ἴσως ὑπὸ Βαρθολομαίου τοῦ Κουτλουμουσιανοῦ) γράφεται ὅτι ἔγινε δεύτερος Ἐπίσκοπος Κολοφῶνος μετὰ τὸν Σωσθένη. Περὶ τοῦ Ἀποστόλου Ἀπολλὼ βλέπε καὶ ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὴν Σύναξιν τῶν Ἁγίων Ἐβδομήκοντα Ἀποστόλων, τῇ δʹ (4ῃ) τοῦ μηνὸς Ἰανουαρίου (παρ. 8).

[5] Περιττῶς παρὰ τοῖς Μηναίοις μετὰ τὴν μνήμην τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἐπαφροδίτου γράφεται ὁ μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ὀνησιφόρου, διότι αὕτη ἐπιτελεῖται κατὰ τὴν ζʹ (7ην) Σεπτεμβρίου (βλέπε ἐν τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[6] Ὁ Ἀπόστολος Ἐπαφρόδιτος εὑρισκόμενος εἰς Φιλίππους τῆς Μακεδονίας ἀπεστάλη ὑπὸ τῶν Φιλιππησίων πρὸς τὸν Ἀπόστολον Παῦλον, δέσμιον ἐν τῇ φυλακῇ τῆς Ρώμης εὑρισκόμενον, ἵνα κομίσῃ πρὸς αὐτὸν προσφορὰν αὐτῶν, τὴν ὁποίαν ὁ θεῖος Παῦλος χαρακτηρίζει· «ὀσμὴν εὐωδίας, θυσίαν δεκτήν, εὐάρεστον τῷ Θεῷ (Φιλιπ. δʹ 18). Ἐκεῖ ὁ θεῖος Ἐπαφρόδιτος «ἠσθένησε παραπλήσιον θανάτου· ἀλλ’ ὁ Θεὸς αὐτὸν ἠλέησε» (Φιλιπ. βʹ 27). Μετὰ τὴν θεραπείαν του ἀπέστειλε καὶ πάλιν αὐτὸν ὁ θεῖος Παῦλος εἰς Φιλίππους ἐπιδώσας πιθανῶς εἰς αὐτὸν καὶ τὴν πρὸς Φιλιππησίους Ἐπιστολήν του. Ὁ θεῖος Παῦλος εἰς τὴν πρὸς Κολοσσαεῖς ἐπιστολήν του (αʹ 7-8, δʹ 12-13), ἀναφέρει καὶ ἕτερον Ἀπόστολον ὀνόματι Ἐπαφρᾶν, ὅστις οὐδαμοῦ τῶν Συναξαρίων ἀναφέρεται, ἐπειδὴ δὲ τὸ Ἐπαφρᾶς εἶναι ὑποκοριστικὸν τοῦ Ἐπαφρόδιτος, ἐγέννησεν εἰς πολλοὺς τὴν σκέψιν ὅτι πρόκειται περὶ τοῦ αὐτοῦ προσώπου, οὐδεμία ὅμως τοιαύτη μαρτυρία ὑπάρχει, ἐκ δὲ τῶν πρὸς Φιλιππησίους καὶ πρὸς Κολασσαεῖς Ἐπιστολῶν τοῦ Παύλου δὲν προκύπτει ταυτότης τῶν δύο ὀνομάτων. Κατά τινα πληροφορίαν ὁ Ἐπαφρᾶς φέρεται χρηματίσας πρῶτος Ἐπίσκοπος Κολοσσῶν, ὁ δὲ Ἐπαφρόδιτος κατὰ μὲν τὸν τετυπωμένον Συναξαριστὴν (βλέπε ἀνωτέρω) ἔγινε δεύτερος Ἐπίσκοπος Κολοφῶνος μετὰ τὸν Σωσθένη, κατὰ δὲ τὸν χειρόγραφον ἔγινεν Ἐπίσκοπος Ἀδριανῆς, ἐνῷ ἐν τῷ Μηναίῳ (διόρθωσις Βαρθολομαίου Κουτλουμουσιανοῦ) γράφεται ὅτι ἔγινεν Ἐπίσκοπος Κολώνης. Νεωτέρα πληροφορία φέρει αὐτὸν χρηματίσαντα Ἐπίσκοπον Φιλίππων. Βλέπε περὶ τούτου καὶ ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὴν Σύναξιν τῶν Ἁγίων Ἐβδομήκοντα Ἀποστόλων, τῇ 4ῃ τοῦ μηνὸς Ἰανουαρίου (παρ. 18).

[7] Ὁ ἱερὸς Θεοφύλακτος ἐν τῇ ἑρμηνείᾳ τῆς πρὸς Φιλιππησίους Ἐπιστολῆς Καίσαρος οἰκίαν ἐννοεῖ τὸ παλάτιον τοῦ Καίσαρος Νέρωνος καὶ ὄχι Ἀποστόλου τινός. Διότι πολλοὶ ἐκ τοῦ παλατίου τοῦ Νέρωνος ἐπίστευσαν εἰς τὸν Χριστόν, οἵτινες καὶ ἀσπάζονται τοὺς Φιλιππησίους. Βλέπε περὶ τούτου καὶ ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὴν Σύναξιν τῶν Ἁγίων Ἐβδομήκοντα Ἀποστόλων, τῇ δʹ (4ῃ) τοῦ μηνὸς Ἰανουαρίου (παρ. 29).

[8] Περὶ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Κηφᾶ καὶ Τυχικοῦ δὲν διασῴζονται στοιχεῖα, οὔτε ἐν τῷ Χειρογράφῳ Συναξαριστῇ, οὔτε ἐν τῷ τετυπωμένῳ, ποῦ δηλονότι ἐκήρυξαν οὗτοι τὸ Εὐαγγέλιον καὶ ὁποίου τέλους ἠξιώθησαν. Διὰ τὸν Ἀπόστολον Τυχικὸν γνωρίζομεν, ἐκ τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ὅτι ἦτο πιστὸς καὶ ἀγαπητὸς συνεργάτης τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Ὁ ἴδιος καλεῖ αὐτὸν «ἀγαπητὸν ἀδελφὸν καὶ πιστὸν διάκονον ἐν Κυρίῳ» (Ἐφεσ. Ϛʹ 21, Κολασ. δʹ 7), καὶ «σύνδουλον ἐν Κυρίῳ» (αὐτόθι). Οὗτος ἦτο ἀπὸ τὴν Μικρὰν Ἀσίαν. Συνώδευσε τὸν θεῖον Παῦλον ἐκ Κορίνθου εἰς Ἱεροσόλυμα (Πραξ. κʹ 4), πολλάκις δὲ ἐκόμισε πρὸς τοὺς Χριστιανοὺς Ἐπιστολὰς καὶ παραγγελίας αὐτοῦ (Ἐφεσ. Ϛʹ 21-22, Κολ. δʹ 7-8, Βʹ Τιμ. δʹ 12). Ἐπρόκειτο δὲ νὰ ἀποσταλῇ καὶ εἰς Κρήτην πρὸς τὸν Ἀπόστολον Τίτον (Τίτ. γʹ 12). Περὶ τῶν Ἀποστόλων Κηφᾶ καὶ Τυχικοῦ βλέπε καὶ ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὴν Σύναξιν τῶν Ἁγίων Ἐβδομήκοντα Ἀποστόλων, τῇ δʹ (4ῃ) τοῦ μηνὸς Ἰανουαρίου (παρ. 65). Διὰ τὸν Ἀπόστολον Κηφᾶν σημειοῦμεν, ὅτι τὸ κὴφ καὶ κηφᾶς εἶναι λέξις Χαλδαϊκὴ καὶ κατὰ τὸν νεώτερον Καλμέτην, ἐν ὑπομνήματι εἰς τὸν Ἰωάννην, δηλοῖ πέτραν. Ὁ δὲ Ἱερώνυμος ἐν τῷ περὶ Ἑβραϊκῶν ὀνομάτων λέγει, ὅτι τὸ Κηφᾶς δὲν εἶναι Ἑβραϊκὸν ὄνομα, ἀλλὰ Συριακὸν καὶ σημαίνει τὸ στερεὸν καὶ ἀντίτυπον.

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ