ΝΙΚΟΛΑΟΣ ὁ εὐλογημένος οὗτος Νεομάρτυς ὁ Καραμάνος πεσών ποτὲ ἠγέρθη καὶ ἐνίκησε τὸ πολυκέφαλον θηρίον τοῦ κακοῦ. Ἡ αἰτία δὲ τῆς πτώσεώς του ἔγινεν οὕτως: εἰς τὴν Σμύρνην συνέβη κάποτε νὰ γίνῃ κάποιο σκάνδαλον, διὰ τὸ ὁποῖον αὐτός, εὑρισκόμενος εἰς τὸν θυμόν του, εἶπε νὰ γίνῃ Τοῦρκος. Ἦσαν δὲ ἐκεῖ Τοῦρκοί τινες καὶ ὡς ἤκουσαν τὸν λόγον του, τὸν ἥρπασαν πάραυτα καὶ τὸν ἤγαγον εἰς τὸν κριτὴν καὶ ἐμαρτύρησαν, ὅτι εἶπε νὰ γίνῃ Τοῦρκος· ἠρώτησε τότε αὐτὸν ὁ κριτὴς ἂν οὕτως ἔχῃ ἡ ἀλήθεια καὶ ὁ Νικόλαος λαμπρᾷ τῇ φωνῇ ἐβόησε· «Μὴ γένοιτο ποτὲ ἐγὼ ν’ ἀρνηθῶ τὸν Ποιητὴν καὶ Σωτῆρά μου, τὸν Κύριόν μου Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν ἀληθινὸν Θεόν, ὅστις μέλλει νὰ κρίνῃ ζῶντας καὶ νεκροὺς καὶ νὰ ἀποδώσῃ ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα του». Ταῦτα ἀκούσας ὁ κριτὴς προσέταξε καὶ τὸν ἔδειραν κατὰ πολλά, λέγων πρὸς αὐτὸν νὰ ἀρνηθῇ τὸν Χριστόν· ἀλλ’ ὁ Μάρτυς ἐδέχετο καὶ ὑπέμενε τὰς μάστιγας μὲ μεγάλην ἀνδρείαν, δεχόμενος τὴν ἐξ ὕψους βοήθειαν καὶ ἐπικαλούμενος τὸ σωτήριον ὄνομα τοῦ γλυκυτάτου Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ταῦτα βλέπων ὁ κριτὴς καὶ στοχαζόμενος τὸ ἀμετάθετον τῆς γνώμης του, τὸν ἔβαλεν εἰς τὴν φυλακὴν καὶ παρήγγειλεν εἰς τοὺς φύλακας νὰ μὴ τοῦ δώσουν οὔτε ἄρτον, οὔτε ὕδωρ, ἀλλὰ νὰ τὸν δέρουν δὶς τῆς ἡμέρας καὶ οὕτω ἔπραξαν· βλέποντες δὲ τὸ ἀμετάθετον τῆς γνώμης του τὸν ἐπῆγαν καὶ πάλιν εἰς τὸν κριτήν, ὁ ὁποῖος ἠγωνίζετο καὶ πολλὰ τοῦ εἶπε, ἄλλοτε μὲ κολακείας, καὶ ἄλλοτε μὲ φοβερισμούς· ἀλλ’ ὁ Μάρτυς ἔμενεν ἀκλόνητος καὶ οὐδὲ ποσῶς ἐπρόσεχεν εἰς τοὺς λόγους του· τοῦτο δὲ μόνον ἔλεγε· «Κἂν εἰς τὴν θάλασσαν μὲ ρίψετε, κἂν εἰς πῦρ μὲ καύσετε, κἂν εἰς λεπτὰ τεμάχια μὲ κόψετε, ἐγὼ τὸν γλυκύτατόν μου Ἰησοῦν Χριστὸν δὲν ἀρνοῦμαι». Τότε προσέταξεν ὁ κριτής, θέλοντα καὶ μὴ θέλοντα, νὰ τοῦ κάμουν περιτομὴν δυναστικῶς· λαβόντες δὲ ἐκεῖνοι τὸν Μάρτυρα τὸν ἔδεσαν εἰς στῦλον χεῖρας καὶ πόδας καὶ τὸν περιέταμον, ἐνῷ ἐκεῖνος ἔλεγε μεγαλοφώνως· «Τί μὲ κόπτετε; ἐγὼ Χριστιανὸς εἶμαι καὶ τὸν Χριστόν μου πιστεύω διὰ Θεὸν ἀληθινόν· Τοῦρκος δὲν γίνομαι». Βλέπων λοιπὸν ὁ κριτής, ὅτι καὶ μὲ τὴν περιτομὴν δὲν κατώρθωσε τίποτε, ὥρισε νὰ τὸν βάλουν εἰς τὴν φυλακὴν καὶ νὰ τὸν βασανίσουν μὲ διάφορα παιδευτήρια, ἀλλ’ ὁ Μάρτυς τὰ ὑπέμεινεν ὅλα μετὰ χαρᾶς, δοξάζων τὸν Θεόν, ὅτι τὸν ἠξίωσε νὰ βασανισθῇ διὰ τὸ ὄνομά του τὸ Ἅγιον καὶ ἵστατο στερεὸς καὶ ἀσάλευτος εἰς τὴν Πίστιν τοῦ Χριστοῦ.