ΦΙΛΟΓΟΝΙΟΣ ὁ μακάριος Πατὴρ ἡμῶν ἐπεδόθη νηπιόθεν εἰς τὴν μάθησιν τῶν ἱερῶν γραμμάτων, ὅθεν διὰ τοῦτο ἐγένετο ἀπ’ ἀρχῆς ἀφιέρωμα εἰς τὸν Θεόν· διότι διδαχθεὶς ὅλας τὰς ἐπιστήμας καὶ ἔχων ἐπιμέλειαν σύμφωνον μὲ τὴν ἀγχίνοιαν καὶ εὐφυΐαν του, μετὰ τοσαύτης ἀκριβείας ἔμαθεν ὅλας τὰς ἐπιστήμας, ὡς νὰ εἶχε μάθει μίαν μόνην ἐξ αὐτῶν. Ὅθεν καὶ λαμπρὰν ζωὴν κατώρθωσε, μολονότι εἶχε γυναῖκα καὶ τέκνα καὶ καθημερινῶς ὡς ἐκ τοῦ ἐπαγγέλματός του εὑρίσκετο εἰς τὰ δικαστήρια. Ἐπειδὴ δὲ ὑπερησπίζετο τοὺς ἀδικουμένους καὶ ἔδιδε χεῖρα βοηθείας εἰς τοὺς καταδυναστευομένους, τούτου ἕνεκα ἔλαμψεν ὁ μακάριος ὑπὲρ τὸν ἥλιον κατὰ τὴν καθαρότητα τῆς πολιτείας, τόσον ὥστε ἀπὸ τῆς ἐξωτερικῆς ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας, τὴν ὁποίαν εἶχεν, ἔγινεν ἄξιος τῆς ἐσωτερικῆς καὶ ἐκκλησιαστικῆς, διότι ἀπὸ τοῦ βήματος τοῦ ἐξωτερικοῦ τῶν κριτῶν καὶ δικολόγων ἀνέβη εἰς τὸ ἔσω ἱερὸν βῆμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῶν Ἐπισκόπων.
Καὶ πρῶτον μέν, ὅταν ἦτο δικολόγος καὶ κριτὴς ἐξωτερικός, ὑπερησπίζετο, ὡς εἴπομεν, τοὺς ἀπροστατεύτους καὶ τοὺς καθίστα δυνατωτέρους ἀπὸ τῶν ἀδικούντων διὰ τῆς βοηθείας του. Ὕστερον δὲ πάλιν, ὅταν τοῦ ἐνεχειρίσθη ποίμνιον Χριστοῦ καὶ ἔγινε κριτὴς ἐσωτερικός, πολλὴ μὲν ἦτο ἀφ’ ἑνὸς ἡ δυσκολία τῶν πραγμάτων, ἐπειδὴ τότε νεωστὶ εἶχε παύσει ὁ κατὰ τῶν Χριστιανῶν διωγμὸς τῶν τυράννων, καὶ ἀκόμη ἔμενον τὰ λείψανα τῆς δεινῆς ἐκείνης καὶ παγκοσμίου τρικυμίας, μεγάλη δὲ ἀφ’ ἑτέρου καὶ ἡ ἐπανάστασις τῶν αἱρετικῶν [1], ἡ ὁποία ἔλαβε τὴν ἀρχήν της κατὰ τὴν ἐποχήν του· ἀλλ’ ὅμως ταῦτα ὅλα ἠμποδίσθησαν καὶ κατέπαυσαν διὰ τῆς τοῦ Ἁγίου τούτου σοφίας καὶ διοικήσεως, καθὼς καὶ ὁ θεῖος Χρυσόστομος εἰς τὸ ἐγκώμιον, ὅπερ πλέκει πρὸς τὸν μακάριον τοῦτον, οὗ ἡ ἀρχή· «Ἐγὼ μὲν καὶ σήμερον παρεσκευαζόμην» [2] πλατύτερον ταῦτα διηγεῖται [3]. Οὕτω λοιπὸν θεαρέστως ποιμάνας τὸ ἐμπιστευθὲν εἰς αὐτὸν ποίμνιον καὶ ἀγγελικῶς ἐπὶ τῆς γῆς πολιτευσάμενος ὁ ἀοίδιμος, πρὸς Κύριον ἐξεδήμησεν.
Ὑποσημειώσεις
[1] Ὁ Φιλογόνος ἐπατριάρχευσε ἀπὸ τοῦ 314 μέχρι τοῦ 324 μ.Χ.
[2] Βλέπε τοῦτο ἐν τῇ Ἑλληνικῇ Πατρολογίᾳ, ἔκδοσις Ἀββᾶ Migne, τόμ. 48ος, στ. 747.
[3] Προσθέτει δὲ καὶ τοῦτο ὁ θεῖος Χρυσόστομος περὶ αὐτοῦ· «Ὅταν ὁ Θεὸς χειροτονῇ καὶ ψηφίζηται, καὶ ἡ χεὶρ ἐκείνη τῆς Ἁγίας ἅπτηται κεφαλῆς ἀδέκαστος ἡ ψῆφος, ἀνύποπτος ἡ κρίσις· ἀναμφισβήτητος τοῦ χειροτονημένου γένοιτ’ ἂν ἀπόδειξις, τὸ τοῦ χειροτονοῦντος ἀξίωμα. Ὅτι δὲ ἐκεῖνον (τὸν Φιλογόνιον δηλαδὴ) ὁ Θεὸς ἐχειροτόνησε, καὶ ἀπ’ αὐτοῦ τοῦ τρόπου δῆλον. Ἐκ μέσης γὰρ τῆς ἀγορᾶς ἁρπασθείς, ἐπὶ τὸν θρόνον ἤγετο τοῦτον, οὕτω σεμνὸν καὶ λαμπρὸν τὸν πρότερον ἐπεδείξατο βίον». Ὅτι δὲ καὶ οἱ παλαιοὶ κατὰ τὴν εἰκοστὴν ταύτην τοῦ Δεκεμβρίου προεώρταζον τὴν Γέννησιν τοῦ Κυρίου, ὁ ἴδιος θεῖος Χρυσόστομος τοῦτο μαρτυρεῖ εἰς τὸν αὐτὸν πρὸς Φιλογόνιον λόγον του.