ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ὁ τῶν Ἱεροσολύμων Ἁγιώτατος Ἀρχιεπίσκοπος, ἐχρημάτισε πρῶτον Βοηθὸς Ἐπίσκοπος [1] τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἱεροσολύμων Ναρκίσσου (185-213), διότι ἐκεῖνος ἦτο πολὺ γέρων, τελευτήσας εἰς ἡλικίαν 116 ἐτῶν [2]. Μετὰ δὲ τὸν ἐκείνου μαρτυρικὸν θάνατον (213) ἐψηφίσθη ὑφ’ ὅλων τῶν Ἐπισκόπων Ἀρχιεπίσκοπος Ἱεροσολύμων, εὑρίσκετο δὲ εἰς τὸν θρόνον μέχρι τῶν ἡμερῶν τοῦ ἀσεβεστάτου Δεκίου [3], ὅστις ἐβασίλευεν εἰς τὴν παλαιὰν Ρώμην κατὰ τὰ ἔτη σμθ’-σνα’ (249-251). Τότε ὁ τύραννος ἐκεῖνος ἐκίνησε μέγαν κατὰ τῶν Χριστιανῶν διωγμὸν καὶ ἔστειλε προσταγὰς βασιλικὰς εἰς πᾶσαν χώραν, διὰ τῶν ὁποίων προσέταξε νὰ καταναγκάζωνται οἱ Χριστιανοὶ ὅπως θυσιάζωσιν εἰς τὰ εἴδωλα καὶ ὅσοι δὲν πείθονται εἰς τοῦτο νὰ τιμωρῶνται πρῶτον μὲ δεινὰς τιμωρίας καὶ ἔπειτα νὰ στερῶνται καὶ τῆς ζωῆς ταύτης μὲ ὀδυνηρὸν θάνατον. Τότε λοιπὸν ὁ Ἁγιώτατος οὗτος Ἀλέξανδρος, ὁ τῶν Ἱεροσολύμων Ἀρχιεπίσκοπος, διεβλήθη εἰς τὸν ἄρχοντα τῆς Καισαρείας τῆς ἐν Παλαιστίνῃ [4] καὶ παρασταθεὶς ἔμπροσθέν του σιδηροδέσμιος, συνδιελέχθη ἐπὶ μακρὸν μετ’ αὐτοῦ· καὶ τὸν μὲν Χριστὸν ἀνεκήρυξε μεγαλοφώνως ἐνώπιον πάντων Θεὸν καὶ Βασιλέα δημιουργὸν ὅλου τοῦ κόσμου, τὰ δὲ εἴδωλα ἐκήρυξεν, ὅτι εἶναι δαίμονες καὶ φανερὰ πλάνη, ἀνεθεμάτισε δὲ καὶ τοὺς προσκυνοῦντας καὶ τιμῶντας αὐτὰ μὲ λαμπρὰν καὶ θαρραλέαν φωνήν. Ταῦτα τὰ λόγια τοῦ Ἁγίου ἐτάραξαν τὸν ἄρχοντα καὶ ἐξῆψαν αὐτόν. Ὅθεν κατὰ προσταγὴν αὐτοῦ βασανίζεται ὁ τοῦ Χριστοῦ Ἱεράρχης μὲ διαφόρους βασάνους. Ἔπειτα καταδικάζεται εἰς τὸ νὰ ριφθῇ εἰς τὸ θέατρον καὶ νὰ φαγωθῇ ζῶν ἀπὸ τὰ θηρία.
Ἀφοῦ λοιπὸν ἐξέδυσαν τὸν Ἅγιον καὶ ἔδεσαν αὐτὸν οἱ δήμιοι, γυμνὸν εἰς τὸ μέσον τοῦ θεάτρου, ὡς ἐπίσημον κριόν, ἀπέλυσαν κατ’ αὐτοῦ διάφορα θηρία. Ὁ δὲ τοῦ Χριστοῦ θεράπων προσευχηθεὶς προσέθεσε καὶ τοῦτο εἰς τὸ τέλος τῆς προσευχῆς του· «Κύριε, ἐὰν εἶναι θέλημά σου νὰ τελειωθῶ τώρα, ἂς γίνῃ καθὼς ἠθέλησας». Τότε τὰ θηρία, ὤ τοῦ θαύματος! ἄλλα μὲν προσεκύνουν τὸν Ἅγιον καὶ κλίνοντα κάτω τὰς κεφαλὰς ἀνεχώρουν εἰς τὰς μάνδρας των, ἄλλα δέ, κυλιόμενα κατὰ γῆς, ἐφίλουν τοὺς πόδας τοῦ Ἁγίου καὶ ἄλλα πάλιν ἔλειχον μὲ τὰς γλώσσας των τὰς πεπληγωμένας του σάρκας. Ὁ δὲ μέγας Ἀρχιερεύς, εὐχαριστήσας διὰ τοῦτο τὸν Θεόν, παρέδωκε τὴν ἁγίαν του ψυχὴν εἰς χεῖρας Αὐτοῦ τὴν ιβ’ (12ην) Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους σν’ (250), ἀφήνων ἀβλαβὲς τὸ σῶμά του εἰς τὴν γῆν, τὸ ὁποῖον εὐλαβεῖς τινες Χριστιανοὶ μυρίσαντες μετὰ πολλῆς εὐλαβείας καὶ τυλίξαντες μὲ σινδόνας, ἐνεταφίασαν εἰς ἐπίσημον τόπον.
Ὑποσημειώσεις
[1] Ἀπὸ τούτου ἤρξατο ἀναφαινόμενος ὁ θεσμὸς τοῦ Βοηθοῦ Ἐπισκόπου, ἐχρημάτισε δὲ Βοηθὸς Ἐπίσκοπος Ἱεροσολύμων ὁ Ἅγιος κατὰ τὴν δευτέραν Πατριαρχίαν τοῦ Ναρκίσσου.
[2] Τὴν μνήμην τοῦ Ἁγίου τούτου Ἱεράρχου Ναρκίσσου γεραίρει ἡ Ἐκκλησία τῇ ζʹ (7ῃ) Αὐγούστου (βλέπε ἐν τόμῳ Ηʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).
[3] Ὁ Εὐσέβιος εἰς τὸ Χρονικόν του ἀναφέρει, ὅτι ὁ Ἅγιος οὗτος Ἀλέξανδρος ἐμαρτύρησε κατὰ τὸ δεύτερον ἔτος τοῦ Σεπτιμίου Σεβήρου, τοῦ βασιλεύσαντος κατὰ τὰ ἔτη 193-211 (βλέπε καὶ τὴν Δωδεκάβιβλον τοῦ Δοσιθέου, σελ. 28)· τὸ αὐτὸ λέγει καὶ ὁ Μελέτιος, ἡ πληροφορία ὅμως αὕτη δὲν εἶναι ἐξ ὁλοκλήρου ἀκριβής. Τὸ γεγονὸς εἶναι ὅτι ὁ θεῖος οὗτος Πατὴρ ἐδιώχθη καὶ ἐπὶ Σεπτιμίου Σεβήρου καὶ ἐβάστασε καὶ τότε τὰ στίγματα τοῦ Χριστοῦ ἐν τῷ σώματι αὐτοῦ, πλὴν ἀποκατασταθείσης τότε πρὸς καιρὸν τῆς εἰρήνης τῆς Ἐκκλησίας, ἐμαρτύρησε μετὰ ταῦτα ἐπὶ Δεκίου.
[4] Περὶ τῆς Καισαρείας τῆς Παλαιστίνης βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Άποστόλου Φιλίππου, τῇ ιαʹ (11ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.