ΔΑΛΜΑΤΟΣ, ΦΑΥΣΤΟΣ καὶ ΙΣΑΚΙΟΣ οἱ Ὅσιοι Πατέρες ἤκμασαν κατὰ τὸν Δ’ αἰῶνα. Ἐκ τούτων, ὁ μὲν Δαλμάτος [1] ἦτο στρατιώτης εἰς τὸ δεύτερον στρατιωτικὸν σχολεῖον, κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως Θεοδοσίου τοῦ Μεγάλου, ἐν ἔτει τοθ’ (379) ζῶν εὐσεβῶς καὶ θεαρέστως· ὕστερον δὲ ἐγκαταλείψας γυναῖκα, τέκνα καὶ ὅλα τὰ κοσμικὰ πράγματα, καὶ παραλαβὼν μεθ’ ἑαυτοῦ μόνον τὸν υἱόν του Φαῦστον, ἐπῆγεν εἰς τὸν Ἅγιον Ἰσαάκιον, καὶ ἐκεῖ γενόμενος Μοναχὸς ἔφθασεν εἰς βαθμὸν ἀρετῆς.
Ὁ δὲ θαυμαστὸς οὗτος Ἰσάκιος κατῴκησεν εἰς τὴν ἔρημον καὶ ἡσυχίαν, ἀπὸ τῆς νεαρᾶς του ἡλικίας μεταχειριζόμενος πᾶν εἶδος ἀρετῆς, καὶ διότι ἦτο ἐστολισμενος με ζωὴν ἐνάρετον, διὰ τοῦτο καὶ ὁ λόγος του ἦτο λαμπρότατος. Ὅταν δὲ ὁ βασιλεὺς Οὐάλης ὁ Ἀρειανὸς ἐξῆλθεν ὅπως πολεμήσῃ τοὺς Σκύθας καὶ Γότθους, προσελθὼν εἰς αὐτὸν ὁ Ἰσάκιος τῷ εἶπεν· «Ἄνοιξον, ὦ βασιλεῦ, τὰς Ἐκκλησίας εἰς τοὺς Ὀρθοδόξους, καὶ θέλεις νικήσει εἰς τὸν πόλεμον». Ὁ δὲ βασιλεὺς ὄχι μόνον δὲν ἐπείθετο, ἀλλὰ μάλιστα ὀργισθεὶς εἶπεν εἰς τὸν Ὅσιον· «Ὅταν ἐπανέλθω ἐκ τοῦ πολέμου, θέλω σὲ τιμωρήσει διὰ τοὺς λόγους σου τούτους». Ὁ δὲ Ὅσιος εἶπεν· «Ἐὰν σὺ ἐπανέλθῃς ἐκ τοῦ πολέμου, δὲν ἐλάλησεν εἰς ἐμὲ Κύριος ὁ Θεός, διότι θὰ συνάψῃς μὲν μάχην, ἀλλὰ θὰ φύγῃς ἔμπροσθεν τῶν ἐχθρῶν σου, καὶ μέλλεις νὰ κατακαῇς ζῶν». Τοῦτο δὲ καὶ ἔγινε, διότι κλεισθεὶς οὗτος εἰς ἀχυρῶνα, ἐκεῖ κατεκάη.
Οὗτος λοιπὸν ὁ Ὅσιος, μέλλων νὰ ἀπέλθῃ πρὸς Κύριον, κατέστησεν Ἡγούμενον τοῦ Μοναστηρίου τὸν Δαλμάτον, ὅταν ἦτο Πατριάρχης εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν ὁ Ἅγιος Ἀττικός. Ὁ δὲ Ὅσιος Δαλμάτος διαπρέψας ἐν τῇ ἀσκήσει, ἔμεινε νῆστις τεσσαράκοντα ἡμέρας, καὶ εἰς ἄλλας τόσας ἦλθεν εἰς ἔκστασιν· ὅθεν ἔγινεν αἰδέσιμος καὶ σεβάσμιος εἴς τε τοὺς βασιλεῖς καὶ τὴν Σύγκλητον, ὡς καὶ εἰς τοὺς Ἁγίους Πατέρας τοὺς ἐν Ἐφέσῳ συνελθόντας κατὰ τὴν τρίτην Σύνοδον ἐν ἔτει υλα’ (431), οἱ ὁποῖοι ἐψήφισαν αὐτὸν Ἀρχιμανδρίτην, καὶ τοὺς μεταγενεστέρους αὐτοῦ διώρισαν παντοτεινοὺς ἐξουσιαστὰς τοῦ Μοναστηρίου του. Εἰς ταῦτα διαπρέψας ὁ ἀοίδιμος, πρὸς Κύριον ἐξεδήμησε, καὶ κατετέθη εἰς τὸ Μοναστήριον αὐτοῦ.
Ὑποσημειώσεις
[1] Φαίνεται δὲ ὅτι ἐκ τοῦ Ὁσίου τούτου Δαλμάτου ὠνομάσθη καὶ τὸ Μοναστήριον ἐκεῖνο, τῶν Δαλμάτων, ὡς ὀνομάζεται ἐν τῇ λʹ (30ῇ) τοῦ Μαΐου, ὅτε καὶ ὁ Ὅσιος Ἰσαάκιος ἰδιαιτέρως ἑορτάζεται (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).