Ὑποσημειώσεις
[1] Ἡ Ἀναστασιούπολις ἦτο πόλις μὲ ἕδραν Ἐπισκόπου ὑποκειμένην εἰς τὴν Μητρόπολιν Ἀγκύρας, ἥτις κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ἦτο μία τῶν σπουδαιοτέρων Μητροπόλεων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου κατέχουσα τὴν τετάρτην θέσιν. Ὑπ’ αὐτὴν ὑπήγοντο ἑπτὰ ἐν ὅλῳ Ἐπισκοπαὶ ἤτοι Ταβίας, Ἡλιουπόλεως (ἢ Ἰουλιουπόλεως), Ἀσπόνης, Βηρινουπόλεως, Μνίζου, Κίννης καὶ Ἀναστασιουπόλεως. Περὶ τῆς Ἀγκύρας βλέπε ἐκτενὴ ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ὁσίου Εὐθυμίου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.
[2] Ἡ Ἱερὰ αὕτη Μονὴ ἡ τιμωμένη ἐπ’ ὀνόματι τῶν Γενεθλίων τῆς Ὑπεραγίας ἐνδόξου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας καὶ καλουμένη τοῦ Χοζεβᾶ, εἶναι μία ἐκ τῶν ἀρχαιοτέρων Μονῶν τῆς Παλαιστίνης. Εὑρίσκεται εἰς τὸ μέσον περίπου τῆς ὁδοῦ τῆς ἀγούσης ἀπὸ τῶν Ἱεροσολύμων πρὸς Ἰορδάνην καὶ τὴν Ἱεριχώ, ἐνσφηνωμένη εἰς ἀποκρήμνους καὶ ἀπορρῶγας βράχους. Πρῶτος οἰκιστὴς καὶ κτίτωρ τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μονῆς φέρεται ὁ Ὅσιος Ἰωάννης ὁ ἀποκαλούμενος Χοζεβίτης Ἐπίσκοπος Καισαρείας, (βλέπε περὶ τούτου ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» εἰς τὴν γʹ (3ην) Ὀκτωβρίου). Ἐκ τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μονῆς ἀνέτειλεν ὡς ἀστὴρ ἀειλαμπὴς καὶ ὁ ἕτερος τῶν μεγάλων Χοζεβιτῶν Ὁσίων, ὁ Ὅσιος Γεώργιος ὁ Χοζεβίτης, οὗ ἡ μνήμη ἐπιτελεῖται κατὰ τὴν ηʹ (8ην) Ἰανουαρίου (βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).
[3] Ὁ Ἅγιος οὗτος Μάρτυς Γέμελλος, οὗ ἡ μνήμη ἐπιτελεῖται τὴν ιʹ (10ην) Δεκεμβρίου (βλ. ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»), ἤθλησεν ἐπὶ Ἰουλιανοῦ τοῦ Παραβάτου (361-363). Πατρίς του ὑπῆρξεν ἡ Ἄγκυρα τῆς Γαλατίας διὰ δὲ τὸ πολύτροπον τῶν βασάνων τὰς ὁποίας ὑπέστη ἀποκαλεῖται Πολύαθλος.
[4] Ἄγνωστος τυγχάνει εἰς τοὺς Συναξαριστὰς ὁ Ἅγιος οὗτος Εἰρηνικός, ἀλλ’ οὔτε καὶ ἀλλαχόθεν ἔχομεν πληροφορίαν τινὰ περὶ τούτου. Ὁ Λεοντουπόλεως Σωφρόνιος, ὅστις ἠδυνήθη νὰ ἐρευνήσῃ εἰς εὐρύτερον κύκλον τοὺς ἀρχαίους Κώδικας, δὲν ἀναφέρει μεταξὺ τῶν ἀνακαλυφθέντων ὑπ’ αὐτοῦ καὶ τὸ ὄνομα τοῦ Ἁγίου τούτου Εἰρηνικοῦ· ἕνα δὲ μόνον Εἰρηνικὸν ἀναφέρει καὶ τοῦτον εἰς κοινὸν μετ’ ἄλλων Ὑπόμνημα ὑπὸ τὸν τίτλον· «Μάρτυρες καὶ Ὅσιοι Τριακόσιοι οἱ λεγόμενοι Ἀλαμάνοι, οἱ ἐν Κύπρῳ τελειωθέντες» («Ἁγιολόγιον» σελ. 323). Τὸν Βίον τούτων ἐξέδωκεν ὁ Κ. Σάθας ὑπὸ τὸν τίτλον «Vies des Saints Allemands de l’ eglise de Chypre publiées par Constantin Sathas, Génes 1884». Κατ’ αὐτὸν οἱ Ἅγιοι οὗτοι ἐκ διαφόρων τόπων καταγόμενοι ἐτελειώθησαν ἐν Κύπρῳ, εἰς τὴν ὁποίαν εἶχον καταφύγει προελθόντες ἐκ Παλαιστίνης, ἕνεκα τῶν ἐκεῖ διωγμῶν. Ὁ χρόνος τῆς εἰς Κύπρον διαπεραιώσεως τῶν Ἁγίων τούτων δὲν εἶναι γνωστός. Ὁ Κ. Σάθας τοποθετεῖ ταύτην περὶ τὰ τέλη τοῦ Ζʹ αἰῶνος. Ὅθεν ἀπίθανον εἶναι ὁ ἐν Γαλατίᾳ τιμώμενος νὰ εἶναι ὁ εἰς Κύπρον τελειωθεὶς Ἅγιος Εἰρηνικός. Θὰ πρόκειται μᾶλλον περὶ τοπικοῦ Ἁγίου διαλάμψαντος ἐν Γαλατίᾳ.
[5] Τιβέριος Βʹ Αὐτοκράτωρ τοῦ Βυζαντίου (578-582). Οὗτος διαπρέψας πρῶτον ὡς στρατηγός, προσελήφθη ἐν ἔτει 574, μετὰ νίκην του κατὰ Περσῶν καὶ Ἀβάρων, ὡς συνάρχων τοῦ ἀσθενοῦντος τότε Ἰουστίνου Βʹ (565-578). Μόνος ἐβασίλευσεν ἀπὸ τοῦ θανάτου τοῦ Ἰουστίνου, ὅτε καὶ εἰσῆλθε θριαμβευτικῶς εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν. Τῷ 582, ὀλίγον πρὸ τοῦ θανάτου του, ὥρισε διάδοχόν του τὸν Μαυρίκιον, εἰς τὸν ὁποῖον ἔδωσεν ὡς σύζυγον τὴν θυγατέρα του Κωνσταντίαν.
[6] Μαυρίκιος Φλάβιος Τιβέριος, γαμβρὸς καὶ διάδοχος τοῦ Τιβερίου Βʹ. Διετέλεσεν αὐτοκράτωρ τοῦ Βυζαντίου κατὰ τὰ ἔτη 589-602. Ἀρχικῶς εἶχε διορισθῆ στρατηγὸς ὑπὸ τοῦ Τιβερίου Βʹ εἰς τὰς ἀσιατικὰς ἐπαρχίας τοῦ Βυζαντίου, ὅτε καὶ διεκρίθη ἀποκρούσας ἐπιτυχῶς τὰ βαρβαρικὰ φῦλα, τὰ ὁποῖα ἠνώχλουν τὰς ἐπαρχίας ταύτας. Λόγῳ τῶν αὐστηρῶν οἰκονομιῶν, τὰς ὁποίας ἐφήρμοσε, κατέστη ἀσυμπαθὴς εἰς τὸν στρατόν, ὅστις στασιάσας ἀνέδειξεν αὐτοκράτορα τὸν Φωκᾶν (602-610). Ὁ Μαυρίκιος τότε αἰχμαλωτισθεὶς ἐφονεύθη κατὰ διαταγὴν τοῦ Φωκᾶ μετὰ τῶν τέκνων του καὶ τῶν ἀδελφῶν του. Ἐπὶ τοῦ Μαυρικίου τούτου ἐγένετο συνθήκη εἰρήνης μετὰ τοῦ Χοσρόη τοῦ Αʹ βασιλέως τῶν Περσῶν.
[7] Οὗτος ἐπατριάρχευσεν ἀπὸ τοῦ ἔτους 595 μέχρι τοῦ 606.
[8] Βλέπε περὶ Σωζοπόλεως, ὑποσημ. ἐν σελ. 154 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.
[9] Φωκᾶς, αὐτοκράτωρ τοῦ Βυζαντίου (602-610). Ἦτο πρότερον ἁπλοῦς κεντυρίων τοῦ ἐπὶ τοῦ Δουνάβεως στρατοῦ. Στασιάσας δὲ κατὰ τοῦ αὐτοκράτορος Μαυρικίου, ἀνεκήρυξεν ἑαυτὸν βασιλέα καὶ ἐλθὼν εἰς τὸ Βυζάντιον ἐφόνευσε τὸν Μαυρίκιον. Ἡ βασιλεία του ὑπῆρξε τόσον τυραννικὴ καὶ αἱματηρά, ὥστε ἐγένετο μισητὸς εἰς τὸν λαόν, ἐκθρονισθεὶς δὲ ὑπὸ τοῦ Ἡρακλείου (610-641), ἐθανατώθη οἰκτρῶς ὑπὸ τοῦ ὄχλου.
[10] Σέργιος Αʹ, πατριαρχεύσας ἀπὸ τοῦ 610 μέχρι τοῦ θανάτου του τῷ 638. Εἰς τοῦτον καὶ εἰς τὸν μάγιστρον Βῶνον ἀνέθηκεν ὁ Ἡράκλειος τῷ 622 τὴν διεύθυνσιν τῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει πραγμάτων κατὰ τὴν εἰς Ἀσίαν ἐκστρατείαν του. Πράγματι ὁ Σέργιος κατὰ τὴν πολιορκίαν τῆς πόλεως ὑπὸ τῶν Ἀβάρων μεγάλως συνέβαλεν εἰς τὴν ἄμυναν ἐνθαρρύνας τὸν λαόν. Πεισθεὶς ὅμως εἰς τὴν γνώμην τοῦ Ἡρακλείου καὶ συνεννοηθεὶς μετὰ τοῦ πάπα Ὁνωρίου, παρεδέχθη τὴν μονοφυσιτικὴν ἔκφρασιν «μία ἐνέργεια» ἐν Χριστῷ. Καταπολεμηθείσης τῆς ἐκφράσεως ταύτης ἐξεδόθη ὑπὸ τοῦ Ἡρακλείου ἕτερον διάταγμα ὑπὸ τὸν τίτλον «Ἔκθεσις», ἐν τῷ ὁποίῳ μετεβάλλετο ἡ ἔκφρασις «μία ἐνέργεια» διὰ τοῦ «μία θέλησις», τὴν ὁποίαν παρεδέχθησαν ὅ τε Σέργιος καὶ ὁ Ὁνώριος οὐχὶ ὅμως καὶ ἡ Καθόλου Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, ἥτις ἔκρινε καὶ τὴν «Ἔκθεσιν» ταύτην μονοφυσιτικὴν καὶ ἀπεδοκίμασε ταύτην εἰς ὅλας τὰς Συνόδους καὶ μάλιστα εἰς τὴν ἐν Κωνσταντινουπόλει συνελθοῦσαν τῷ 680 μ.Χ. Ἁγίαν Ϛʹ Οἰκουμενικὴν Σύνοδον, ἥτις κατεδίκασε τοὺς Πατριάρχας Κωνσταντινουπόλεως Στέργιον καὶ Πύρρον (638-641, 654), τὸν Πάπαν τῆς Ρώμης Ὁνώριον (625-638) καὶ τοὺς λοιποὺς μονοθελητάς.
[11] «Πᾶν ψεῦδος ἐκ τῆς ἀληθείας οὐκ ἔστι» (Αʹ Ἰωάν. βʹ 21).
[12] Ἡράκλειος, αὐτοκράτωρ τοῦ Βυζαντίου (610-641). Ἦτο υἱὸς τοῦ ἐξάρχου τῆς Ἀφρικῆς Ἡρακλείου. Ὅτε δὲ ὁ Φωκᾶς διὰ τῆς αὐταρχικῆς πολιτείας του προεκάλεσε τὴν ἐχθρότητα τοῦ λαοῦ καὶ ἀντεμένετο τὸ σύνθημα ἵνα ἐκσπάσῃ ἐπανάστασις, ἔπλευσεν οὗτος κατὰ διαταγὴν τοῦ πατρός του Ἡρακλείου μὲ στόλον κατὰ τῆς Κωνσταντινουπόλεως, βοηθοῦντος δὲ καὶ τοῦ λαοῦ κατέλαβε τὴν πόλιν καὶ ἠχμαλώτισε τὸν Φωκᾶν, τὸν ὁποῖον καὶ ἐθανάτωσεν, ἀφοῦ πρότερον ἐμαστίγωσε. Κλῆρος, σύγκλητος καὶ λαὸς ἀνεκήρυξαν ἐξ εὐγνωμοσύνης τὸν Ἡράκλειον αὐτοκράτορα ἐν ἔτει 610. Κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην οἱ Πέρσαι εὑρίσκοντο εἰς τὴν Μικρὰν Ἀσίαν, τὴν ὁποίαν εἶχον καταλάβει ἀπὸ τοῦ ἔτους 606. Τόση δὲ ἦτο ἡ καταστροφὴ τὴν ὁποίαν εἶχον προκαλέσει εἰς αὐτήν, ὥστε ἀπέλιπεν ὁ σῖτος καὶ διεκόπη ἡ διανομὴ τοῦ ἄρτου εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν. Ἀλλὰ καὶ αὐτὴν τὴν πρωτεύουσαν ἠπείλουν ἤδη οἱ Πέρσαι. Ὑπὸ τοιαύτας συνθήκας ἀνῆλθεν ὁ Ἡράκλειος εἰς τὸν θρόνον. Ἀλλ’ ὅμως τὸ ἔργον του ὑπῆρξε μέγα, οὗ ἕνεκα καὶ τὸ ὄνομά του κατέστη ἀθάνατον. Παρὰ τὴν ἀδυναμίαν τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους ἐπέτυχε νὰ ἐκδιώξῃ τοὺς Πέρσας ἀπὸ τὰ ἐδάφη τοῦ Βυζαντίου, κατὰ δὲ τὴν τετάρτην κατὰ τῶν Περσῶν ἐκστρατείαν τῷ 627 ἐπεράτωσε τοὺς κατ’ αὐτῶν πολέμους, κατανικήσας αὐτοὺς καὶ ἀπελευθερώσας πλείστους Χριστιανοὺς αἰχμαλώτους. Διὰ τῆς συναφθείσης ἐν συνεχείᾳ ταπεινωτικῆς διὰ τοὺς Πέρσας συνθήκης εἰρήνης, ἀπεδίδετο, πλὴν τῶν αἰχμαλώτων, καὶ ὁ Τίμιος Σταυρός, τὸν ὁποῖον οἱ Πέρσαι εἶχον ἁρπάσει ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα κατὰ τὸ ἔτος 614. Μεταβὰς δὲ ὁ Ἡράκλειος κατὰ τὸ ἔτος 629, εἰς Ἱεροσόλυμα, ὕψωσε τὸ δεύτερον ἐν τῷ Ναῷ τῆς Ἀναστάσεως, τὴν 14ην Σεπτεμβρίου, τὸν Τίμιον Σταυρόν, ἐπέτειον κατὰ τὴν ὁποίαν ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἐπιτελεῖ καὶ τὴν πρώτην Ὕψωσιν τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ἐπὶ Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ὁ Ἡράκλειος ἀπέθανεν εἰς Κωνσταντινούπολιν τῷ 641.
Κωνσταντῖνος Γʹ, αὐτοκράτωρ τοῦ Βυζαντίου (641). Ἦτο υἱὸς τοῦ Ἡρακλείου ἐκ τῆς πρώτης συζύγου του Εὐδοκίας. Ὁ Κωνσταντῖνος ἐγεννήθη τὸ ἔτος 612, ἦτο δηλαδὴ μόλις ἑνὸς ἔτους ὅτε ἐκοιμήθη ὁ Ὅσιος, καὶ τοῦτο ἐννοεῖ ἐδῶ ὁ συγγραφεὺς λέγων· «ἐν ἔτει πρώτῳ τοῦ νέου Κωνσταντίνου». Τρίτον δὲ ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Ἡρακλείου, καθ’ ὃ ἐκοιμήθη ὁ Ὅσιος εἶναι τὸ 613. Τὸν Κωνσταντῖνον δεκαετῆ ὄντα ἀνεκήρυξεν ὁ Ἡράκλειος συμβασιλέα, ὅτε ἐν ἔτει 622 ἐξεστράτευσε κατὰ τῶν Περσῶν. Ἡ ἐπιστροφὴ τοῦ Ἡρακλείου νικητοῦ εἰς Κωνσταντινούπολιν, κομίζοντος τὸν Τίμιον Σταυρόν, ὑπῆρξε θριαμβευτική. Τὸν Ἡράκλειον νικητὴν ὑπεδέχθη ὁ υἱός του Κωνσταντῖνος, δεκαεπταετὴς τότε. Εἰς τὸν Ναὸν τῆς Ἁγίας Σοφίας ἀνυψώθη τὸ δεύτερον ὁ Τίμιος Σταυρός, ἐνῷ ρίγη συγκινήσεως καὶ ἄφθονα δάκρυα περιέρρεον σύμπαντα τὸν λαόν. Τὸν Ἡράκλειον ἀποθανόντα κατὰ τὸ ἔτος 641 διεδέχθησαν ὁ Κωνσταντῖνος καὶ ὁ Ἡρακλεωνᾶς, υἱὸς καὶ αὐτὸς τοῦ Ἡρακλείου ἐκ τῆς δευτέρας συζύγου τοῦ Μαρτίνης, μετὰ τρίμηνον ὅμως βασιλείαν ὁ Κωνσταντῖνος ἀπέθανεν αἰφνιδίως. Ὁ λαὸς θεωρήσας ὑπευθύνους τοῦ θανάτου τοῦ Κωνσταντίνου τὴν Μαρτίνην καὶ τὸν Ἡρακλεωνᾶν ἐξηγέρθη κατ’ αὐτῶν. Ἀποτέλεσμα τῆς στάσεως ταύτης ὑπῆρξεν ἡ καταδίκη τῆς μὲν Μαρτίνης εἰς κοπὴν τῆς γλώσσης, τοῦ δὲ Ἡρακλεωνᾶ εἰς κοπὴν τῆς ρινός. Αὐτοκράτωρ ἀνεκηρύχθη ὁ υἱὸς τοῦ Κωνσταντίνου Κώνστας Βʹ ἑνδεκαετὴς τότε τὴν ἡλικίαν. Οὗτος ἐβασίλευσεν ἀπὸ τοῦ ἔτους 641 μέχρι τοῦ ἔτους 668.
