ΜΙΧΑΗΛ ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς κατήγετο απὸ τὰ Βουρλὰ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἦτο δὲ χαλκουργὸς τὴν τέχνην, νέος εἰς τὴν ἡλικίαν ἕως δέκα ὀκτὼ ἐτῶν καὶ ὡραῖος πολὺ εἰς τὴν ὄψιν. Ἀπατηθεὶς δὲ οὗτος ἀπὸ χαλκουργόν τινα Ἀγαρηνόν, ἠρνήθη φεῦ! τὴν Πίστιν τοῦ Χριστοῦ, κατὰ τὸ πρῶτον Σάββατον τῶν Νηστειῶν καὶ ὑπηρέτει τὸν Ἀγαρηνὸν μὲ μισθόν. Ὅταν δὲ ἦλθεν ἡ Ἁγία Ἀνάστασις τοῦ Κυρίου, ἀκούων τοὺς συνομηλίκους του καὶ ὅλους τοὺς Χριστιανοὺς νὰ ἑορτάζουν τὴν λαμπροφόρον ἡμέραν καὶ νὰ ψάλλουν μὲ ἀγαλλίασιν καὶ χαράν, ἐντὸς πανδοχείου τινός, τὸ κοσμοπόθητον τροπάριον «Χριστὸς ἀνέστη», ἦλθεν εἰς αἴσθησιν τοῦ κακοῦ ὅπερ ἔπαθε καὶ μετανοήσας καθ’ ἑαυτὸν διὰ τοῦτο, ἐγκατέλειψε τὴν ὑπηρεσίαν του καὶ συνέψαλλε καὶ αὐτὸς μετὰ τῶν ἄλλων τὸ «Χριστὸς ἀνέστη».
Τοῦτο ἀκούοντες οἱ ἐκεῖ παρευρισκόμενοι, ἠμπόδιζον αὐτὸν λέγοντες, ὅτι εἶναι ἀνοίκειον εἰς Τοῦρκον νὰ λέγῃ τοιούτους λόγους, οἱ ὁποῖοι ἁρμόζουν μόνον εἰς τοὺς Χριστιανούς. Ὁ δὲ Ἅγιος Νεομάρτυς Μιχαὴλ ἀποκριθεὶς εἶπεν· «Αὔριον θέλετε ἴδει ποῖος θέλω γίνει». Τὸ πρωῒ λοιπὸν τῆς ἑπομένης μετέβη ὁ Ἅγιος εἰς τὸν κριτὴν καὶ λέγει πρὸς αὐτόν· «Ἐκεῖνος ὅστις ἐξαπατηθεὶς ἔδωσε χρυσάφι καὶ ἐπῆρε μολύβι, εἶναι νόμιμον νὰ δώσῃ πάλιν τὸ μολύβι καὶ νὰ πάρῃ τὸ χρυσάφι, τὸ ὁποῖον ἔδωσεν, ἀφοῦ ἡ ἀνταλλαγὴ δὲν ἔγινε δικαία καὶ ἐν γνώσει, ἀλλὰ κατόπιν ἀπάτης, καθ’ ὃ ἐν ἀγνοίᾳ διατελῶν;». Ὁ κριτὴς ἀπεκρίθη· «Ναί». Τότε ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς λέγει πρὸς αὐτόν· «Λάβε λοιπὸν σὺ τὸ μολύβι, τὸ ὁποῖον μοῦ ἔδωσες, ἤτοι τὴν ἰδικήν σου θρησκείαν, καὶ λαμβάνω καὶ ἐγὼ πάλιν τὸν χρυσόν, τὸν ὁποῖον σοῦ ἔδωσα, ἤτοι τὴν τῶν γονέων μου Ἁγίαν Πίστιν». Οὕτω δὲ παρρησίᾳ ἔμπροσθεν τοῦ κριτοῦ μουσελήμη καὶ πάντων τῶν συγκαθημένων ὡμολόγησε τὸν Χριστὸν Θεὸν παντοδύναμον καὶ κριτὴν τῶν ἁπάντων. Θαυμάζοντες τότε ὅλοι τὴν παρρησίαν του, ἔσπευδον νὰ τὸν ἀπατήσωσι μὲ κολακείας καὶ ὑποσχέσεις δωρεῶν μεγάλων, κατηγοροῦντες μὲν τὰ τοῦ Χριστοῦ, ἐπαινοῦντες δὲ τὸν Μωάμεθ καὶ μέγαν προφήτην αὐτὸν ὀνομάζοντες. Βλέποντες δὲ τὸν Μάρτυρα, ὅτι ἵστατο στερεὸς εἰς τὴν τοῦ Χριστοῦ Πίστιν, ἔρριψαν αὐτὸν εἰς τὴν φυλακήν, μέχρι δευτέρας ἐξετάσεως. Μετὰ δὲ δύο ἡμέρας παρουσιασθεὶς καὶ πάλιν ὁ Ἅγιος εἰς τὸν κριτὴν καὶ ὁμολογῶν τὸν Χριστὸν Θεὸν ἀληθινόν, ὡς καὶ πρότερον, κατεδικάσθη εἰς θάνατον. Ἀπερχόμενος δὲ εἰς τὴν σφαγὴν ὁ μακάριος, ἐφαίνετο ὅλος χαίρων καὶ ἀγαλλόμενος καὶ ζητήσας συγχώρησιν μὲ σχῆμα καὶ μὲ λόγον ἀπὸ τοὺς ἐκεῖ συνηθροισμένους Χριστιανούς, κλίνας τὴν κεφαλὴν ἐτελειώθη διὰ ξίφους καὶ οὕτως ἔλαβε παρὰ Χριστοῦ τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ τὸν τοῦ Μαρτυρίου ἀμάραντον στέφανον.